Áp lực nội sọ là gì và thế nào là bình thường?

Hộp sọ là một khoang cố định gồm 3 thành phần chính: máu, mô não và dịch não tủy. Khi thể tích của một trong thành phần tăng lên thì thể tích của các thành phần còn lại phải giảm xuống để duy trì mức áp lực không đổi. Áp lực nội sọ là kết quả của áp lực riêng ở từng khu vực, cụ thể là nhu mô não 88%, dịch não tủy chiếm 9% thể tích và mạch máu 3%.

Áp lực nội sọ bình thường là <20mmHg. Tuy nhiên trên thực tế cấp cứu, bác sĩ hiếm khi đo được áp lực nội sọ chính xác của bệnh nhân, điều này đòi hỏi cần có monitor đo áp lực nội sọ chuyên dụng. Do đó, tăng áp lực nội sọ thường được nhận biết dựa trên các dấu hiệu, triệu chứng và cơ chế gây tổn thương.

Trong các phương pháp theo dõi đột quỵ não cấp, lâu đời nhất là đo áp lực nội sọ. Vì áp lực tưới máu não (CPP) = huyết áp trung bình – áp lực nội sọ (ICP), Có thể thấy việc điều chỉnh áp lực nội sọ có ý nghĩa trong việc kiểm soát sinh lý não rất sâu sắc. Cần theo dõi áp lực nội sọ liên tục để duy trì đủ áp lực tưới máu cho não.

Tăng áp lực nội sọ là sự gia tăng áp lực xung quanh não, do sự gia tăng lượng chất lỏng xung quanh, ví dụ gia tăng lượng dịch não tủy tự nhiên ở vùng đệm của não, chảy máu trong não do chấn thương hoặc do một khối u bị vỡ; do mô não tự sưng lên hoặc do bệnh lý. Tăng áp lực nội sọ có thể là kết quả của chấn thương não và nó cũng có thể gây ra chấn thương não. Mục tiêu điều trị tăng áp lực nội sọ là giảm áp lực nội sọ <20 mmHg.

Chẩn đoán tăng áp lực nội sọ dựa vào các yếu tố sau: Đau đầu ngày càng tăng., buồn nôn hoặc nôn, có thể có rối loạn ý thức kèm theo, soi đáy mắt thấy có phù gai thị giác. Kỹ thuật CT scanner sọ não hoặc chụp Cộng hưởng từ sọ não có thể xác định được nguyên nhân gây tăng áp lực nội sọ.

Tăng áp lực nội sọ kéo dài sẽ gây ra tổn thương não khó hồi phục, tiên lượng xấu. Ở người hôn mê do chấn thương sọ não có thời gian tăng áp lực nội sọ càng kéo dài thì tiên lượng càng xấu.

Tăng áp lực nội sọ nếu không được xử trí kịp thời sẽ tạo ra vòng xoắn bệnh lý khiến áp lực nội sọ ngày càng tăng, có thể dẫn đến co giật, đột quỵ... gây ra những tổn thương não không hồi phục... Hiện tượng tụt não là biến chứng nặng, có thể làm người bệnh tử vong nhanh chóng.

Khi có dấu hiệu đau đầu, nhìn mờ nhưng không rõ nguyên nhân cần phải chụp cắt lớp sọ não để loại trừ nguyên nhân do tăng áp lực nội sọ. Khi xác định đã có tăng áp lực nội sọ, người bệnh cần được theo dõi sát và xử trí nguyên nhân gây ra tăng áp lực nội sọ một cách nhanh chóng.

XEM THÊM

• Điều trị tăng áp lực nội sọ ở trẻ em
• Chẩn đoán và điều trị tăng áp lực nội sọ não
• Tìm hiểu hội chứng tăng áp lực nội sọ