Các phương pháp điều trị máu tụ dưới màng cứng cấp tính

Máu tụ dưới màng cứng cấp tính là tình trạng khối máu tụ hình thành dưới màng cứng trong vòng 72 giờ từ khi chấn thương. Điều trị máu tụ dưới màng cứng cấp tính cần tích cực, đôi khi phải phẫu thuật khẩn cấp vì bệnh có tỷ lệ tử vong cao và có thể để lại di chứng nặng nề.

Máu tụ dưới màng cứng là tình trạng mạch máu trong khoang dưới màng cứng bị đứt vỡ gây hình thành khối tụ máu trong khoang dưới màng cứng – khoang nằm giữa màng cứng và màng nhện, thường xảy ra sau chấn thương sọ não.

Máu tụ dưới màng cứng gọi là cấp tính khi khối máu tụ hình thành nhanh chóng ngay lập tức hoặc trong vòng vài giờ sau chấn thương, thường là trong vòng 72 giờ.

Máu tụ dưới màng cứng cấp tính là tổn thương sọ não nặng do đứt vỡ các tĩnh mạch nông hoặc tĩnh mạch cầu ở vỏ não hoặc thành bên của các xoang tĩnh mạch.

Các nguyên nhân gây máu tụ dưới màng cứng cấp tính bao gồm:

• Chấn thương sọ não. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất.
• Teo não làm căng các mạch máu và tăng nguy cơ xuất huyết dù chấn thương rất nhẹ.
• Các tình trạng rối loạn đông máu gây chảy máu tự phát dưới màng cứng như dùng thuốc kháng đông (thuốc kháng vitamin K, kháng kết tập tiểu cầu), bệnh máu khó đông (haemophilia A, haemophilia B), giảm tiểu cầu.
• Phình mạch máu não, dị dạng mạch máu não.
• U màng não gây xuất huyết.
• Biến chứng từ các phẫu thuật thần kinh.

Máu tụ dưới màng cứng cấp tính thường xuất hiện các triệu chứng ngay sau khi chấn thương. Mức độ nặng của triệu chứng tuỳ thuộc vào thời gian, tốc độ chảy máu và kích thước khối máu tụ.

• Rối loạn tri giác: Vật vã, kích thích, hôn mê. Bệnh nhân có thể hôn mê ngay tại thời điểm chấn thương hoặc suy giảm ý thức dần dần và hôn mê sau khoảng tỉnh.
• Nếu khối máu tụ lớn chèn ép nhu mô não sẽ có dấu hiệu tăng áp lực nội sọ như đau đầu, nôn nói, giãn đồng từ, cổ cứng, thậm chí co giật.
• Dấu thần kinh khu trú như yếu liệt tay chân nửa bên thân người, liệt dây thần kinh sọ.
• Giãn đồng tử cùng bên tổn thương hoặc đối bên tổn thương nếu thân não bị đẩy lệch sao bên đối diện.
• Dấu thần kinh thực vật như mạch chậm, huyết áp tăng, rối loạn nhịp thở, rối loạn thân nhiệt.

Bên cạnh các triệu chứng lâm sàng, để chẩn đoán máu tụ dưới màng cứng cấp tính còn dựa trên cận lâm sàng.

• Xét nghiệm máu đếm số lượng tiểu cầu, xét nghiệm về chức năng đông máu, định lượng các yếu tố đông máu nếu nghi ngờ bệnh lý huyết học.
• Chụp cắt lớp vi tính sọ não là xét nghiệm hình ảnh học tốt nhất hiện nay cho biết vị trí máu tụ và các tổn thương đi kèm. Máu tụ dưới màng cứng cấp tính cho hình ảnh một khối choán chỗ hình liềm, chảy máu qua các khớp sọ, tăng tỉ trọng quanh vỏ não.
• Chụp cộng hưởng từ não có độ nhạy cao hơn trong việc phát hiện xuất huyết trong não, máu tụ dưới màng cứng nhỏ và máu tụ dưới màng cứng ở khe liên bán cầu hoặc lều tiểu não.
• Chụp mạch máu não được chỉ định khi không tìm thấy nguyên nhân gây máu tụ dưới màng cứng cấp tính bằng chụp CT - Scan sọ não hay MRI não. Chụp mạch máu não có thể phát hiện được các dị dạng mạch máu, túi phình mạch máu và các tổn thương thành mạch.

Điều trị máu tụ dưới màng cứng cấp tính phụ thuộc vào tốc độ hình thành khối tụ máu, kích thước của khối máu tụ và các triệu chứng lâm sàng.

Nếu tụ máu dưới màng cứng cấp tính nhưng khối máu tụ nhỏ, không có triệu chứng hoặc có triệu chứng không nghiêm trọng, đôi khi, bệnh nhân chỉ cần điều trị nội khoa các triệu chứng và theo dõi cẩn thận. Vì cơ thể sẽ tiết ra các chất làm tiêu cục máu đông. Điều trị nội khoa cần phải được tiến hành ngay sau tai nạn và duy trì ngay cũng như sau phẫu thuật. Mục đích của điều trị nội khoa là phòng ngừa tổn thương não thứ phát do khối máu tụ hoặc tăng áp lực nội sọ gây ra.

Nếu bắt đầu xuất hiện dấu hiệu mới, tình trạng tiến triển xấu hơn hoặc trên phim chụp cắt lớp vi tính sọ não cho thấy khối máu tụ tăng kích thước thì có thể cần phải phẫu thuật. Chỉ định mổ máu tụ dưới màng cứng cấp tính cụ thể như sau:

• Máu tụ dưới màng cứng cấp tính có khoảng tỉnh.
• Máu tụ dưới màng cứng gây di lệch đường giữa > 5mm hoặc kích thước khối máu tụ > 10mm.
• Máu tụ dưới màng cứng có tri giác xấu dần, dựa trên thang điểm hôn mê Glasgow giảm 2 điểm so với ban đầu, với khối máu tụ trên phim CT - Scan sọ não cho thấy tổn thương lớn lên cần mổ giải áp.
• Máu tụ dưới màng cứng có giãn đồng tử tăng dần, giãn không đối xứng, dấu hiệu thần kinh khu trú tiến triển.
• Máu tụ dưới màng cứng gây tăng áp lực nội sọ (trên 20mmHg) cần được phẫu thuật sớm.

Các phương pháp phẫu thuật bao gồm khoan lỗ hộp sọ hoặc mở nắp sọ giải áp.

• Khoan lỗ hộp sọ là quá trình tạo một lỗ nhỏ trên vị trí máu tụ hình thành bằng cách khoan qua hộp sọ. Qua những lỗ nhỏ này có thể lấy hoặc hút máu tụ ra ngoài. Vết mổ sẽ được khâu kín lại hoặc dùng kẹp da.
• Mở nắp sọ giải áp là quá trình bộc lộ não và màng não bằng cách cắt một phần của hộp sọ. Phương pháp này có giúp giảm áp lực bên trong sọ và mở đường để lấy khối máu tụ ra ngoài. Phần của hộp sọ cắt ra sau đó sẽ được đặt lại và cố định vào vị trí cũ.

Máu tụ dưới màng cứng là một bệnh nặng và cần điều trị cấp cứu. CT scan có thể cho thấy máu tụ dưới màng cứng.

Nguồn tham khảo: benhviendktinhquangninh.vn, bvngoaithankinhqt.org.vn, thaythuocvietnam.vn