Các thuốc điều trị bệnh herpes sinh dục

Herpes hay mụn rộp sinh dục là một trong những bệnh lây nhiễm qua đường tình dục phổ biến với tác nhân thường gặp là Herpes Simplex virus type 2 (HSV-2). Vậy các thuốc điều trị bệnh Herpes sinh dục là gì và có tác dụng như thế nào?

Herpes sinh dục (hay còn gọi là mụn rộp sinh dục) là bệnh lây nhiễm qua đường tình dục phổ biến ở các nước phát triển với biểu hiện đặc trưng là những vết lở loét. Tác nhân gây bệnh chủ yếu là Herpes Simplex virus (gọi tắt là HSV) type 2 hoặc type 1, đây là 2 trong tổng cộng 8 type của virus Herpes.

Sau khi tiếp xúc với nguồn lây, HSV sẽ xâm nhập vào cơ thể và duy trì ở trạng thái không hoạt động tại các hạch thần kinh, qua đó chúng sẽ xuất hiện và gây triệu chứng từng đợt. Khi xuất hiện, HSV có thể gây hoặc không gây ra các triệu chứng mụn rộp tại bộ phận sinh dục. Sự lây truyền của HSV có thể do tiếp xúc với các tổn thương hoặc tiếp xúc da với da thường xuyên với bạn tình bị nhiễm virus.

Phụ nữ nhiễm HSV trong thời gian mang thai có thể truyền virus cho thai nhi hoặc trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, đa số trường hợp HSV sẽ lây truyền cho trẻ sơ sinh trong quá trình chuyển dạ sinh thường do tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết âm đạo có chứa virus và rất hiếm khi lây truyền qua nhau thai. Các chuyên gia cho biết, những bà mẹ nhiễm HSV nguyên phát có nguy cơ lây truyền virus cho trẻ sơ sinh cao hơn so với những bà mẹ nhiễm HSV tái phát. Hầu hết trẻ sơ sinh nhiễm HSV sẽ không biểu hiện triệu chứng ngay lập tức, và đặc biệt trẻ sơ sinh nhiễm loại virus này đa phần rất nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong.

Trước khi tìm hiểu về các thuốc điều trị bệnh mụn rộp sinh dục, người bệnh cần xác định được những biểu hiện đặc trưng của bệnh lây nhiễm qua đường tình dục này. Theo đó, các triệu chứng do nhiễm HSV nguyên phát và tái phát có một số điểm khác nhau, cụ thể như sau:

• Herpes sinh dục nguyên phát:
  • Thời gian ủ bệnh: khoảng 7 ngày tuần và giai đoạn này đa phần không gây ra bất kỳ triệu chứng nào;
  • Sau giai đoạn ủ bệnh, giai đoạn đầu bệnh nhân có những biểu hiện do nhiễm virus như sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ và nghiêm trọng hơn là những dấu hiệu của viêm màng não vô khuẩn. Lưu ý: Những triệu chứng kể trên thường nghiêm trọng nhất trong khoảng 3-4 ngày sau khi xuất hiện mụn nước sinh dục, sau đó giảm dần và biến mất sau 3-4 ngày tiếp theo;
  • Triệu chứng Herpes tại chỗ tùy theo vị trí tổn thương, bao gồm đau, ngứa, tiểu khó, đau lưng, tiết dịch niệu đạo và/hoặc âm đạo;
  • Biểu hiện đặc trưng của nhiễm Herpes là những tổn thương dạng mụn nước tại bộ phận sinh dục với đặc điểm mọc thành chùm, nhanh chóng hóa mủ rồi vỡ ra để lại vết trợt nông, đôi khi bội nhiễm vi khuẩn thành các vết loét. Tổn thương của Herpes sinh dục có thể có vảy tiết và hồi phục sau 2-4 tuần;
  • Kèm theo các tổn thương bộ phận sinh dục, bệnh nhân có hạch vùng bẹn sưng, đau, đôi khi nổi hạch tiểu khung gây đau dữ dội. Một số trường hợp nhiễm virus có bệnh cảnh lâm sàng nặng, các tổn thương lan rộng và đòi hỏi có biện điều trị Herpes sinh dục tích cực;
• Herpes sinh dục tái phát:
  • Các tổn thương do nhiễm virus Herpes tái phát có thể xảy ra ở những vị trí cũ. Tuy nhiên, biểu hiện thường không nghiêm trọng và rõ ràng như nhiễm HSV nguyên phát;
  • Thời gian diễn tiến bệnh của nhiễm HSV tái phát kéo dài khoảng 1-2 tuần;
  • Triệu chứng thường gặp là cảm giác ngứa ngáy, bỏng rát và kích thích rất khó chịu trước khi mụn nước xuất hiện;
  • Một số triệu chứng khác kèm theo có thể là tiểu khó, đau thần kinh hông hoặc khó chịu ở trực tràng.

Chẩn đoán bệnh mụn rộp sinh dục thường cần kết hợp giữa triệu chứng lâm sàng và kết quả một số xét nghiệm. Các tổn thương mụn nước do HSV gây ra khá đặc trưng và dễ nhận biết, tuy nhiên cần lưu ý là một số ít trường hợp nhiễm bệnh có những dấu hiệu bất thường như phát ban dạng phỏng nước hoặc loét trên nền ban đỏ. Khi đó, các xét nghiệm xác định nhiễm HSV nên được thực hiện nếu lâm sàng không rõ ràng.

Theo các bác sĩ, xét nghiệm tìm virus Herpes được thực hiện bằng cách sử dụng mẫu bệnh phẩm là dịch từ các tổn thương mụn nước hoặc các vết loét xuất hiện (nếu có). Tuy nhiên, quá trình nuôi cấy HSV vẫn có thể âm tính dù đã nhiễm virus, đặc biệt là những bệnh nhân tồn tại virus Herpes thể không hoạt động. Bên cạnh đó, phương pháp nuôi cấy virus có độ nhạy cảm giới hạn, thay vào đó nên thực hiện PCR với độ nhạy cao hơn và đang được ứng dụng ngày càng nhiều.

Một xét nghiệm khác hay được thực hiện là xét nghiệm nhằm phát hiện các kháng thể HSV-1 và HSV-2.

4.1. Nguyên tắc điều trị Herpes sinh dục

Hiện nay có rất nhiều phương pháp và thuốc điều trị bệnh Herpes sinh dục, tuy nhiên chúng đều phải tuân thủ nguyên tắc chung là:

• Dự phòng bội nhiễm bằng các thuốc điều trị tại chỗ;
• Sử dụng thuốc kháng virus đường uống để kiểm soát các triệu chứng, đồng thời hạn chế bài xuất HSV.

4.2. Phương pháp điều trị Herpes sinh dục

Điều trị tại chỗ: Sử dụng dung dịch sát khuẩn như Betadine, Milian hoặc kem bôi có thành phần kháng virus Acyclovir ngay khi xuất hiện các mụn nước sinh dục. Trong đó, thuốc bôi Acyclovir nên sử dụng mỗi 3 giờ, 6 lần/ngày và dùng liên tục trong 7 ngày. Loại thuốc điều trị bệnh mụn rộp sinh dục này đòi hỏi phải bôi càng sớm càng tốt và đa phần chỉ mang lại hiệu quả với các trường hợp nhẹ.

Điều trị toàn thân: Một số thuốc kháng virus như Famciclovir, Valacyclovir, Acyclovir... thường được sử dụng theo đường toàn thân, tuy nhiên hầu hết chỉ có hiệu quả khi nhiễm HSV nguyên phát:

• Acyclovir dạng uống hàm lượng 400mg: Liều lượng 3 viên/ngày, chia 3 lần hoặc Acyclovir 200mg: 5 viên/ ngày, chia 5 lần uống. Thuốc điều trị bệnh Herpes sinh dục Acyclovir cần sử dụng liên tục trong 7-10 ngày với tác dụng giảm đau, giảm mức độ nghiêm trọng của các tổn thương nguyên phát, đồng thời giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng khi nhiễm HSV tái phát;
• Valacyclovir dạng uống hàm lượng 1g cần dùng 2 lần/ngày trong 7-10 ngày. Thuốc điều trị bệnh mụn rộp sinh dục này có tác dụng giảm đau và giảm khó chịu, đồng thời hỗ trợ các vết loét mau lành;
• Famciclovir dạng uống hàm lượng 250mg: Sử dụng 3 lần/ngày trong 5-10 ngày. Thuốc này có tác dụng điều trị tại ổ siêu vi nhằm hỗ trợ các tổn thương mau lành và ngăn ngừa sự phát triển của bệnh, tuy nhiên cần sử dụng thận trọng ở bệnh nhân suy thận.

Ở giai đoạn nhiễm tái phát, quá trình điều trị Herpes sinh dục cần thực hiện ngay khi các triệu chứng xuất hiện hoặc trong vòng 2 ngày từ khi tái phát triệu chứng. Quá trình điều trị càng muộn thì hiệu quả càng kém, có thể giảm triệu chứng nhưng nguy cơ tái phát sẽ tăng lên. Thuốc điều trị bệnh Herpes sinh dục giai đoạn tái phát hay được sử dụng là Acyclovir 400mg, 2 viên/ngày, duy trì đều đặn trong 1 năm.

Nhìn chung, các phương pháp điều trị Herpes sinh dục muốn đạt hiệu quả cao thì phải được tiến hành càng sớm càng tốt và đòi hỏi người bệnh phải hết sức kiên trì. Mặc dù đến nay vẫn chưa có thuốc điều trị bệnh Herpes sinh dục đặc hiệu nhưng các thuốc hiện tại vẫn hỗ trợ giảm triệu chứng và hạn chế tối đa nguy cơ lây lan virus cho chính người bệnh và những người xung quanh.