Cách điều trị viêm tuyến giáp mãn tính

Viêm tuyến giáp mạn tính, hay còn gọi là viêm giáp Hashimoto, thường dẫn đến hậu quả suy giáp khi tuyến giáp bị tổn thương và mất dần khả năng sản xuất hormon. Vậy bệnh viêm tuyến giáp mãn tính có nguy hiểm không và cách điều trị viêm tuyến giáp mãn tính là gì?

Tuyến giáp là cơ quan nội tiết với nhiệm vụ sản xuất ra 2 hormon chính là T3 và T4 với vai trò quan trọng trong việc điều hoà hoạt động của một số cơ quan trong cơ thể như tim mạch, thần kinh và tiêu hoá... Ngoài ra, hormon giáp còn điều hòa quá trình chuyển hóa các chất Carbohydrate, Lipid và Protein. Trong điều kiện sinh lý bình thường, nồng độ hormon TSH do tuyến yên giải phóng với nhiệm vụ kích thích tuyến giáp sẽ tỉ lệ nghịch với nồng độ hormon T3, T4. TSH kích thích tuyến giáp hoạt động và duy trì nồng độ hormon giáp trong máu luôn ở trong giới hạn bình thường. Trong cơ chế bệnh sinh của viêm tuyến giáp mạn tính, hệ thống miễn dịch của cơ thể sản sinh ra các kháng thể chống lại chính tuyến giáp của người bệnh. Hậu quả là tuyến giáp bị viêm và giảm khả năng sản xuất hormon tuyến giáp, từ đó gây suy giáp.

Viêm tuyến giáp mạn tính hay viêm giáp Hashimoto biểu hiện rất nhiều triệu chứng nhưng không có dấu hiệu nào là đặc hiệu. Bệnh lý này thường tiến triển âm thầm trong thời gian dài và dần tiến triển đến suy giáp. Chỉ khi bệnh nhân suy giáp thì các triệu chứng bất thường mới khiến bệnh nhân đi khám bệnh và phát hiện viêm tuyến giáp mạn tính.

Các triệu chứng này nhiều hay ít, mức độ nặng hay nhẹ phụ thuộc vào mức độ suy giáp:

• Giai đoạn đầu bệnh nhân thường chỉ thấy mệt, tăng cân nhẹ và nhiều người hiểu lầm là dấu hiệu do tuổi tác;
• Khi suy giáp nặng hơn thì các biểu hiện bệnh cũng nhiều và nặng hơn như:
  • Mệt mỏi;
  • Sợ lạnh;
  • Rối loạn kinh nguyệt;
  • Táo bón nặng;
  • Da khô tái;
  • Mặt phù tròn, khàn giọng;
  • Tăng cân không giải thích được;
  • Đau cơ, cứng cơ;
  • Trầm cảm;
  • Buồn ngủ;
  • Tuyến giáp to hoặc teo nhỏ.

Nếu không được điều trị viêm tuyến giáp mạn tính, các triệu chứng của bệnh nhân sẽ nặng dần, tuyến giáp to lên và kèm theo biểu hiện suy chức năng thần kinh như hay quên, trí nhớ giảm sút, hoạt động chậm chạp... và đôi khi gây nhầm lẫn với bệnh tâm thần.

Nếu bệnh nhân không được điều trị bệnh viêm tuyến giáp mãn tính có thể ảnh hưởng và gây nhiều biến chứng cho sức khỏe như:

• Bướu giáp: Biến chứng này là hệ quả của tình trạng tuyến giáp chịu kích thích kéo dài, cuối cùng dẫn đến phì đại. Đa số bướu giáp không gây phiền toái cho bệnh nhân nhưng một số trường hợp gây khó nuốt, khó thở và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân có bướu giáp do viêm tuyến giáp mãn tính hiếm khi phải phẫu thuật;
• Bệnh tim mạch: Suy giáp do viêm tuyến giáp mạn tính có thể là một yếu tố nguy cơ tim mạch do gây rối loạn lipid máu và dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch, trong đó nguy hiểm nhất là xơ vữa hệ mạch vành. Một số bệnh nhân suy giáp có biểu hiện tăng huyết áp, nặng hơn gây tim to, tràn dịch màng tim và đôi khi suy tim;
• Tâm thần kinh: Trầm cảm xuất hiện từ rất sớm và có xu hướng nặng lên theo tiến triển của bệnh viêm tuyến giáp mạn tính. Căn bệnh này còn có nguy cơ gây suy giảm chức năng tình dục ở cả nam và nữ, bên cạnh một số chức năng tâm thần khác như suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, rối loạn giấc ngủ...;
• Phù niêm: Biến chứng này tuy hiếm gặp nhưng rất nặng ở bệnh nhân bị suy giáp kéo dài. Các triệu chứng khác bao gồm cảm giác sợ lạnh, hạ thân nhiệt (có thể thấp đến 35 độ C), lờ đờ, ngủ gà, luôn mệt mỏi và cuối cùng gây hôn mê. Phù niêm khởi phát hoặc nặng lên do các yếu tố khác như nhiễm khuẩn, stress hoặc do thuốc ngủ;
• Các dị tật bẩm sinh: Những đứa trẻ sinh ra từ những bà mẹ bị suy giáp do viêm tuyến giáp mạn tính mà không được phát hiện sẽ có nguy cơ rất cao mắc các dị tật bẩm sinh về não, tim, thận và chậm phát triển cả về thể chất và trí tuệ sau khi sinh ra. Tuy nhiên, tình trạng suy giáp ở người mẹ nếu được phát hiện và điều trị sớm trong những tuần đầu thì kết quả thường rất tốt, nguy cơ dị tật bẩm sinh cho con chỉ tương đương với con của những bà mẹ bình thường khác.

Hầu hết bệnh nhân viêm tuyến giáp mạn tính hay viêm giáp Hashimoto đều không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, đòi hỏi phải đặc biệt chú ý thì mới nhận ra. Dấu hiệu viêm giáp mạn tính mà bệnh nhân hay bỏ qua vì nghĩ xuất phát từ những áp lực trong cuộc sống là tình trạng mệt mỏi, căng thẳng đột ngột hay gặp một số vấn đề về trí nhớ. Vấn đề quan trọng là chúng ta cần theo dõi tần suất xuất hiện, mức độ và thời gian của những biểu hiện này và tuyệt đối không chủ quan, lơ là khi chúng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khiến bệnh nhân ngày càng tồi tệ hơn.

Ngoài ra, một số dấu hiệu gợi ý bệnh viêm tuyến giáp mạn tính Hashimoto khác bao gồm:

• Tóc rụng nhiều, xuất hiện những mảng hói và ít thấy tóc con mọc ra;
• Da và niêm mạc khô, nhợt nhạt, nhăn nheo;
• Móng tay yếu, dễ gãy;
• Mất tập trung, giảm trí nhớ và nhiều khi gây đau đầu;
• Rối loạn tiêu hóa, dễ đầy bụng và táo bón;
• Rối loạn kinh nguyệt, đau bụng nhiều, số lượng máu kinh ra nhiều, màu máu kinh thất thường và thường bị rong kinh;
• Tăng cân bất thường, khó kiểm soát mà không rõ nguyên nhân.

Khi được chẩn đoán mắc bệnh viêm tuyến giáp mạn tính, bệnh nhân không nên quá lo lắng mà hãy đến bệnh viện để gặp bác sĩ và được thăm khám, chẩn đoán và tuân thủ đúng hướng dẫn điều trị. Các phương pháp hiện đại điều trị viêm tuyến giáp mãn tính hiện nay bao gồm:

4.1. Thay thế hormon

Hormon thay thế được sử dụng khi viêm tuyến giáp mãn tính gây suy giáp. Thuốc được sử dụng là Levothyroxin với tác dụng bù đắp cho tình trạng suy nhược hormone tuyến giáp. Đồng thời loại thuốc này cũng có tác dụng làm cho bướu giáp nhỏ lại. Thời gian thay thế hormon tuyến giáp thường là từ 3-6 tháng và bệnh nhân cần được theo dõi diễn biến kích thước của bướu giáp. Nếu suy giáp thể hiện rõ ràng thì liệu pháp thay thế hormon sẽ được chỉ định sử dụng kéo dài hơn.

4.2. Corticosteroid

Corticosteroid như Prednisolon sẽ được bác sĩ chỉ định khi bướu giáp phát triển nhanh. Tuy nhiên nhóm thuốc này chỉ được dùng khi có chỉ định từ bác sĩ do tác dụng phụ gây hại đến niêm mạc dạ dày và dẫn đến nhiều tác dụng phụ khác nếu sử dụng liều cao hay trong thời gian dài.

4.3. Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định trong trường hợp bướu giáp to gây chèn ép hoặc gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng tâm lý của người bệnh. Các trường hợp điều trị viêm tuyến giáp mãn tính bằng thuốc mà không hiệu quả cũng sẽ được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ một phần bướu giáp khu trú hoặc mô tuyến giáp bị tổn thương. Ngoài ra, biện pháp phẫu thuật còn có thể cắt bỏ phần eo giữa 2 thùy của tuyến giáp để tránh biến chứng chèn ép khí quản.

4.4. Điều trị bệnh viêm tuyến giáp mạn tính phụ thuộc tình trạng suy giáp

Phương hướng điều trị viêm tuyến giáp mạn tính phụ thuộc việc bệnh nhân đã có biến chứng suy giáp hay chưa. Nếu không có bằng chứng về tình trạng thiếu hụt hormon giáp thì bệnh nhân có thể không cần điều trị gì nhưng phải tái khám định kỳ để phát hiện và điều trị kịp thời khi có suy giáp. Với những bệnh nhân có thiếu hụt hormone sẽ được điều trị thay thế bằng thuốc hormon giáp tổng hợp. Sau điều trị một thời gian ngắn, bệnh nhân sẽ cải thiện tình trạng mệt mỏi nhưng với các triệu chứng khác cũng như kết quả xét nghiệm (T3, T4, TSH, cholesterol máu...) chỉ trở lại bình thường sau 3-6 tháng.

Lưu ý, khi bệnh nhân đã bị suy giáp, việc điều trị bệnh viêm tuyến giáp mạn tính bằng hormon thay thế sẽ kéo dài suốt đời. Để đảm bảo liều thuốc phù hợp thì người bệnh cần được xét nghiệm đánh giá thường xuyên, có thể là mỗi tháng trong thời gian đầu cho đến khi xác định được liều thích hợp, sau đó là xét nghiệm lại mỗi năm.

Bệnh nhân viêm tuyến giáp mạn tính cần phải xác định chung sống với căn bệnh này cả đời bởi tất cả các phương pháp điều trị hiện nay đều không có mang lại hiệu quả triệt để. Tuy nhiên không phải vì thế mà bệnh nhân trở nên bi quan. Việc tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ cùng với một chế độ làm việc, sinh hoạt khoa học, điều độ sẽ giúp bệnh nhân viêm giáp mạn tính sống yên bình với bệnh mà không có bất kỳ nguy hiểm nào. Điều quan trọng là người bệnh cần tái khám định kỳ theo lời dặn của các bác sĩ chuyên khoa Nội tiết để theo dõi sức khỏe của bản thân.

Thêm vào đó, người bệnh cần thận trọng khi sử dụng thuốc và phải cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Mặt khác thuốc Tây y chủ yếu điều trị theo cơ chế giảm viêm, giảm đau “tạm thời”, khó chữa dứt điểm. Do đó trong một số trường hợp, các bài thuốc y học cổ truyền được ưu tiên lựa chọn trong điều trị bệnh.