Cảnh giác mắt bị lão hóa sớm

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Thanh Nga - Bác sĩ Mắt - Khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Mắt là một cơ quan hết sức quan trọng nhưng cũng sớm chịu sự tác động của quá trình lão hoá. Lão hoá mắt là hậu quả của sự rối loạn tổng hợp protein của thuỷ tinh thể cũng như võng mạc. Chức năng thị lực của mắt sẽ bị suy giảm nghiêm trọng nếu các tế bào biểu mô sắc tố võng mạc bị thoái hoá và không còn được bù trừ bởi các tế bào còn lại. Các triệu chứng thường gặp của mắt bị lão hoá như:

• Mờ mỏi mắt: Đau mắt, mắt thường xuyên mỏi, nóng rát, chảy nước mắt, khô mắt, mắt nhìn mờ,... Nguyên nhân của hiện tượng này là do khi tuổi tác cao, các tế bào biểu mô giác mạc dễ bị trầy xước, tế bào biểu mô sắc tố võng mạc làm nhiệm vụ tiếp nhận ánh sáng bị thoái hoá, khả năng tiết nước mắt giảm.
• Hiện tượng “ruồi bay” trước mắt: Là cách dân gian thường dùng để chỉ tình trạng vẩn đục các môi trường trong suốt của mắt đặc biệt là của khối dịch kính. Sự thoái hoá, lắng đọng dịch kính sẽ tạo nhiều mảnh vụn với các kích thước khác nhau, lơ lửng trong dịch kính làm cản trở môi trường truyền sáng qua hệ quang học. Người bệnh sẽ cảm thấy các đốm đen di động, lơ lửng trước mắt, gây cảm giác vướng mắt, khó chịu.
• Hình ảnh bị méo mó, nhìn không rõ là triệu chứng đặc trưng của bệnh thoái hóa hoàng điểm (hay còn gọi là thoái hoá điểm vàng). Bệnh có đặc trưng là lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc và các tế bào thị giác bị tổn thương, gây suy giảm thị lực.
• Khô mắt: Mắt người bị lão hoá thường có nhiều mạch máu, mộng thịt, mộng mỡ phát triển, tích tụ bên ngoài mắt. Khi mắt bị lão hoá, nước mắt tiết ra cũng ít hơn, gây khô mắt và mờ, nhoè khi nhìn mọi thứ xung quanh.
• Mắt nhìn lờ đờ, mệt mỏi, kém lanh lẹ: Ở những người bị lão hóa mắt, cơ vận nhãn có thể bị yếu do thiếu máu nuôi dưỡng gây ra hiện tượng rối loạn cơ vận nhãn. Khả năng bắt hình ảnh của mắt giảm, không còn nhanh như bình thường. Nặng hơn nữa có thể gây liệt cơ, lé mắt.

Mắt bị lão hóa thường xảy ra khi con người qua độ tuổi 40, tình trạng lão hoá rõ rệt khi bước vào giai đoạn 50-60 tuổi. Tuy nhiên, tình trạng thoái hoá mắt đang trẻ hoá dần, ngày càng nhiều triệu chứng lão hoá mắt xuất hiện ở những người độ tuổi 30. Nhiều bạn trẻ hiện nay đã gặp các hiện tượng như khô mắt kéo dài, mỏi mắt, nhìn lóa, xuất hiện các chấm đen do vẩn đục dịch kính, nhìn mờ,... Thậm chí, một số người chỉ mới ở độ tuổi ngoài 40 nhưng đã mắc bệnh đục thuỷ tinh thể, thị lực suy giảm như người ngoài 60 tuổi.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thoái hóa mắt sớm ở người trẻ tuổi. Các nguyên nhân phổ biến nhất làm mắt bị lão hoá có thể kể đến là:

• Thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khí thải công nghiệp, khí thải từ các phương tiện giao thông, khói thuốc lá,... Các chất ô nhiễm này sẽ tích tụ trong cơ thể thành các chất oxy hoá độc hại, làm biến đổi cấu trúc protein của thuỷ tinh thể khiến mờ đục thuỷ tinh thể. Các chất oxy hoá này cũng gây tổn thương, làm chết tế bào võng mạc. Các thành phố có tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng thường có tỷ lệ người dân suy giảm thị lực cao.
• Tác hại của ánh sáng xanh: Ánh sáng xanh có từ hai nguồn đó là nguồn tự nhiên từ ánh sáng mặt trời và nguồn nhân tạo từ màn hình máy tính, tivi, điện thoại, bóng đèn led,... Tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng xanh có thể gây biến đổi các men nhạy cảm nhiệt bảo vệ protein của thủy tinh thể, dẫn đến đục thủy tinh thể. Ánh sáng xanh còn có thể gây đảo chiều phản ứng quang hóa của sắc tố thị giác trong tế bào quang cảm thụ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn rõ của mắt. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ suy giảm thị lực lên đến 90% nếu tiếp xúc với ánh sáng xanh trên 3 giờ mỗi ngày. Cuộc sống hiện đại, tiếp xúc liên tục với ánh sáng xanh do sử dụng các thiết bị điện tử cả ngày lẫn đêm gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mắt, tăng tỷ lệ mắt bị lão hoá sớm.
• Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Cuộc sống hiện đại, nhiều bạn trẻ sử dụng nhiều thức ăn nhanh nhưng thiếu rau quả và trái cây. Chế độ ăn không hợp lý sẽ làm mắt sẽ không được cung cấp đủ vitamin, khoáng chất, axit béo cần thiết khiến cho mắt dễ bị mỏi và nhanh lão hoá.
• Ngủ không đủ giấc: Ngủ không đủ giấc có thể gây đỏ mắt, giật mí mắt, khô mắt, nhìn mờ. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài, mắt làm việc liên tục gây tăng nguy cơ mắt bị lão hoá sớm.
• Hút thuốc lá làm suy yếu hệ tuần hoàn của cơ thể, làm giảm lượng máu đến mắt, tăng nguy cơ thoái hoá mắt.

Quá trình thoái hoá mắt nhanh hay chậm tùy thuộc vào sự quan tâm, chăm sóc mắt của mỗi người. Để ngăn ngừa nguy cơ mắt bị lão hoá sớm, các bạn trẻ cần tăng cường bảo vệ mắt bằng một số cách như sau:

• Bảo vệ mắt trước ánh sáng mặt trời, khói bụi bằng cách đeo kính râm có quét lớp chống tia cực tím. Hạn chế đi ra ngoài đường từ 10h sáng đến 3 giờ chiều, là thời điểm nắng nhất trong ngày. Đeo thiết bị bảo vệ mắt khi làm các công việc tiếp xúc với các tia, hóa chất độc hại như thợ hàn, công nhân nhà máy hóa chất,...
• Không đọc sách ở cự ly quá gần, không đọc sách khi ngồi trên các phương tiện giao thông đang chuyển động. Cho mắt thời gian nghỉ ngơi khi làm việc trước màn hình vi tính. Sau mỗi 50 phút làm việc trên màn hình vi tính, hãy cho mắt nghỉ khoảng 5-10 phút. Ngồi cách màn hình máy tính ít nhất 50 cm, cùng với đó, phần trung tâm của màn hình máy tính nên thấp hơn so với tầm mắt tự nhiên khoảng 10-15cm. Chớp mắt thường xuyên trong quá trình làm việc với máy vi tính.
• Không hút thuốc lá, duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, cung cấp cho mắt các dưỡng chất quan trọng như kẽm, selen, lutein, zeaxanthin, vitamin B2, vitamin A, vitamin E, vitamin C,.. để nuôi dưỡng tế bào mắt khỏe mạnh, phòng ngừa lão hoá. Omega 3 có nhiều trong cá, sữa, đậu nành,... là thành phần cấu tạo võng mạc, cũng có vai trò quan trọng trong tăng cường thị lực và bảo vệ mắt.

Ngoài ra, để bảo vệ mắt, các bạn trẻ cần xây dựng thói quen khám mắt thường xuyên, theo định kỳ 2 năm/lần để bác sĩ sớm phát hiện các vấn đề về mắt và có hướng xử trí kịp thời. Cần đi khám mắt ngay khi có các triệu chứng bất thường, không tự ý mua thuốc nhỏ mắt để điều trị.

Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề về thị lực thì hãy đến ngay cơ sở y tế để được các bác sĩ khám và điều trị sớm nhất.