Chăm sóc da bị dị ứng thuốc đỏ toàn thân

Dị ứng thuốc đỏ toàn thân, hay còn gọi là phát ban dạng thuốc, là loại phản ứng quá mẫn với thuốc phổ biến nhất. Tình trạng này đặc trưng bởi da đỏ toàn thân và sẽ nhanh chóng thuyên giảm nếu biết cách chăm sóc cũng như quan trọng nhất là ngưng thuốc gây bệnh. Ngược lại, nếu không phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, dị ứng thuốc toàn thân sẽ kích hoạt nhiều phản ứng miễn dịch nguy hiểm, gây tổn thương đa tạng nặng nề.

Mục tiêu cuối cùng luôn là ngừng thuốc gây dị ứng thuốc toàn thân. Những người mắc phải tình trạng da đỏ toàn thân vì dị ứng thuốc thường là những bệnh nhân mắc nhiều bệnh tật, đang dùng nhiều loại thuốc. Tuy nhiên, tất cả các loại thuốc không cần thiết đều nên được hạn chế vì nguy cơ dị ứng thuốc đỏ toàn thân có thể tiềm ẩn bất cứ lúc nào. Như vậy, khi đã xác định được loại thuốc vi phạm, cần ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức. Những kiến thức, kinh nghiệm về các loại thuốc gây ra phát ban thông thường có thể giúp xác định loại thuốc có nguy cơ một cách nhanh chóng. Lúc này, tình trạng da đỏ toàn thân vì dị ứng thuốc có thể tự thuyên giảm mà không yêu cầu điều trị chuyên biệt gì.

Khi cần phải điều trị, phác đồ điều trị dị ứng thuốc đỏ toàn thân do thuốc phụ thuộc vào loại phản ứng cụ thể. Liệu pháp điều trị cho các đợt bùng phát thuốc về bản chất là chăm sóc hỗ trợ. Thuốc kháng histamin thế hệ đầu tiên được sử dụng một lần mỗi ngày. Bên cạnh đó, steroid tại chỗ hoạt tính nhẹ (ví dụ, hydrocortisone, desonide) và kem dưỡng ẩm cũng được sử dụng, đặc biệt là trong giai đoạn da có hiện tượng bong vảy muộn.

Bên cạnh đó, vấn đề chăm sóc da bị dị ứng thuốc đỏ toàn thân cũng cần chú trọng về việc vệ sinh da. Người bệnh cần được hướng dẫn tắm rửa thường xuyên thay vì kiêng tắm nhằm giữ da sạch khỏi mồ hôi, bụi bẩn. Cần tránh sử dụng phòng xông hơi hay bồn ngâm nước nóng trong thời gian này nhằm tránh làm khô da hơn. Nên dùng xà phòng giàu tính dưỡng da, tránh loại có hoạt tính tẩy rửa mạnh cũng như thực hiện tẩy tế bào chết cho đến khi da lành lặn lại hẳn. Sau khi tắm, người bệnh cần thay quần áo nhẹ, mỏng và mịn màng nhằm tránh tổn thương da thêm.

Trong trường hợp không thể ngưng thuốc có thể gây phát ban, bệnh nhân có thể được xem xét tiếp tục điều trị dự phòng lâu dài cho tình trạng dị ứng thuốc đỏ toàn thân, tức là vẫn dùng thuốc ngay cả ở những bệnh nhân đang bị phát ban. Tình trạng phát ban thường tự khỏi, đặc biệt nếu bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc kháng histamin. Lý do là vì các nhà nghiên cứu thấy rằng hầu hết các trường hợp dị ứng thuốc toàn thân không diễn tiến nghiêm trọng nếu có cách kiểm soát tốt từ đầu cũng như đánh giá lợi ích đạt được khi tiếp tục dùng thuốc là cao hơn nguy cơ có thể đối diện. Tuy nhiên, các đối tượng này vẫn cần theo dõi sát và chăm sóc chu đáo, nhất là khi phát hiện các tổn thương màng nhầy, phồng rộp và bong tróc da, vì đây có thể là dấu hiệu nặng.

Nếu da đỏ toàn thân vì dị ứng thuốc trở thành các phản ứng nghiêm trọng, chẳng hạn như phản ứng quá mẫn, chỉ định nhập viện cần được đặt ra.

Lúc này, các trường hợp dị ứng thuốc toàn thân cần được quản lý tốt trong đơn vị chăm sóc bệnh nhân bỏng với sự chú ý đặc biệt đến cân bằng điện giải và các dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát.

Bên cạnh đó, những tổn thương mắt đi kèm có thể phát triển và dẫn đến mù lòa. Vì vậy, cần thường xuyên đánh giá mắt bởi các bác sĩ nhãn khoa cũng như sử dụng thêm các sản phẩm dưỡng chất cho mắt.

Khi người bệnh mắc phải hội chứng quá mẫn, một phản ứng toàn thân đặc trưng bởi sốt, đau họng, phát ban và liên quan đến các cơ quan nội tạng, khả năng đe dọa tính mạng có thể xảy ra. Như vậy, cần nhận biết kịp thời tình trạng này và ngừng ngay lập tức thuốc gây bệnh. Điều trị bằng corticosteroid toàn thân đã được ủng hộ nhằm ức chế miễn dịch. Ngoài ra, nhiều bằng chứng chỉ ra rằng globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch có thể cải thiện kết quả cho bệnh nhân bị dị ứng thuốc toàn thân, thậm chí, bệnh nhân có thể phải lọc gan cấp hay ghép gan do suy gan nếu không ngừng thuốc kịp thời.

Đối tượng đã có tiền căn từng bị dị ứng thuốc đỏ toàn thân có thể cần phải thận trọng trước khi kê đơn bất kì loại thuốc nào. Đồng thời, bệnh nhân và gia đình cũng cần lưu ý rằng đây là một phản ứng tiềm ẩn kéo dài suốt đời và sẽ tái phát bất cứ lúc nào với cùng một loại thuốc hoặc với một loại thuốc có cùng cấu trúc, cùng phân nhóm.

Trong trường hợp không thể ngừng sử dụng thuốc vi phạm, nên tổ chức một cuộc thảo luận về những rủi ro và lợi ích của việc tiếp tục dùng thuốc đối với việc ngưng điều trị giữa bệnh nhân, thân nhân và bác sĩ da liễu, bác sĩ miễn dịch học. Tuy nhiên, nếu lợi ích nhận được là chắc chắn, bệnh nhân cần hướng dẫn các triệu chứng báo hiệu dị ứng, bao gồm ngứa và ban đỏ để kịp thời can thiệp trước khi có thể diễn tiến nghiêm trọng hơn. Steroid và thuốc kháng histamine bôi tại chỗ nên được sẵn sàng sử dụng trong những trường hợp này. Đồng thời, bệnh nhân cần lưu ý không sử dụng steroid tại chỗ có hoạt tính mạnh bôi trên mặt hoặc các nếp gấp da nhằm hạn chế tác dụng phụ của thuốc. Vì các đợt da đỏ toàn thân vì dị ứng thuốc thường khỏi trong vòng 7 đến 14 ngày, nếu kéo dài hơn hay diễn tiến xấu hơn, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ để được nhanh chóng can thiệp.

Tóm lại, da đỏ toàn thân vì dị ứng thuốc là phản ứng có thể xảy ra với bất kỳ ai khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào. May mắn là tình trạng này thường tự thuyên giảm nếu nhận ra và kịp thời ngưng thuốc gây bệnh. Tuy nhiên, người bệnh cần được hướng dẫn phát hiện các phản ứng toàn thân nghiêm trọng hơn và báo cho bác sĩ, nhằm điều trị kịp thời, phòng tránh các tổn thương đa cơ quan.

Nếu có câu hỏi hay thắc mắc gì về tình trạng da bị dị ứng thuốc đỏ toàn thân, hãy để lại câu hỏi cho các bác sĩ Vinmec ngay trên website vinmec.com để được giải đáp và tư vấn chuyên sâu.

Nguồn tham khảo: emedicine.medscape.com - dermatologyadvisor.com