Cơn thiếu máu não thoáng qua

Bài viết bởi Bác sĩ khoa Hồi sức cấp cứu – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Cơn thiếu máu não thoáng qua có triệu chứng bệnh như một cơn đột quỵ não nhưng chưa làm tổn thương hay gây phá hủy não. Vì thế rất khó để phân biệt được bệnh nhân bị cơn thiếu máu não thoáng qua hay là cơn đột quỵ não cấp. Trong trường hợp này người bệnh cần được theo dõi sát sao để hạn chế các di chứng có thể xảy ra.

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA – transient ischemic attack) hay còn gọi là cơn tai biến mạch máu não thoáng qua, giống như cơn đột quỵ não có biểu hiện triệu chứng tương tự như một cơn đột quỵ não nhưng chưa gây ra các tổn thương phá hủy não. Cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra khi một động mạch não bị bít lại hay bị nghẽn lại sau đó lại tự tái thông. Hiện tượng này cũng có thể xảy ra khi một cục máu đông gây bít tắc sau đó lại di chuyển đi xa chỗ khác

Các biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua giống như các biểu hiện của một đột quỵ não cấp và có thể bao gồm các triệu chứng sau đây:

• Yếu hoặc tê bì tay, lưỡi, má, cằm, mặt, cánh tay hay chân
• Khó nói một cách bình thường hay kín đáo
• Nhìn không rõ có thể xảy ra ở 1 hoặc cả 2 mắt

Trong đột quỵ não cấp các triệu chứng đột quỵ kéo dài trong khi cơn thiếu máu não thoáng qua các triệu chứng mất đi một cách nhanh chóng.

Trong TIA không có tổn thương phá hủy não vĩnh viễn trong khi đột quỵ não cấp có tổn thương phá hủy não vĩnh viễn, tuy nhiên biểu hiện triệu chứng ban đầu là giống nhau hoàn toàn và rất khó để nói với người bệnh rằng bệnh nhân bị cơn thiếu máu não thoáng qua hay là đột quỵ não cấp.

Cũng giống như đột quỵ não cấp, một cơn thiếu máu não thoáng qua có thể xảy ra khi động mạch cấp máu cho vùng não bị nghẽn lại trong một thời gian ngắn. Hiện tượng này có thể xảy ra khi một cục máu đông theo dòng máu di chuyển trong lòng động mạch để tới não gây nghẽn và sau đó tự tan mất hoặc di chuyển đi xa. TIA cũng có thể xảy ra khi những động mạch nhỏ của não bắt đầu bị nghẹt lại do hậu quả của tăng áp lực (tăng huyết áp).

Có một cách rất dễ để nhớ các dấu hiệu của đột quỵ, đó là các dấu hiệu thường xuất hiện đột ngột với 4 dấu hiệu đặc trưng bao gồm các biểu hiện sau đây:

• Mặt (Face): Nhìn 2 bên mặt không đối xứng nhau hoặc một bên mặt bị xệ xuống
• Tay (Arm): Bệnh nhân có bị yếu hay bị tê bì 1 hoặc cả hai bên tay không? Cánh tay bệnh nhân có rơi xuống khi cố cử động
• Nói (Speech): Bệnh nhân có gặp khó khăn khi nói không? có nói các tiếng khác thường hay không?
• Thời gian là vàng (Time): Nếu bạn ghi nhận bất kỳ dấu hiệu nào như trên, cần phải gọi ngay xe cấp cứu (quay số 115) và đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời, giảm thiểu di chứng đột quỵ (càng sớm càng tốt). 4 biểu hiện đáng chú ý trên có thể ghép trong một từ dễ nhớ là “NHANH” trong tiếng Anh là “FAST” như sau (hình 1)

Một người trước đó đã xảy ra cơn thiếu máu não thoáng qua sẽ có nguy cơ rất cao xảy ra đột quỵ não cấp. Nguy cơ này là cao nhất sau vài ngày đến vài tuần đầu sau khi có cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây là lí do tại sao một người có hoặc nghi ngờ có cơn thiếu máu não thoáng qua cần được theo dõi sát sao từ người thân cũng như các nhân viên y tế.

TIA thường không cần điều trị ngay lúc đó, tuy nhiên, cần tập trung vào điều trị các yếu tố nguy cơ làm thúc đẩy tiến triển thành một đột quỵ não cấp thực sự. Để làm giảm các nguy cơ đột quỵ, bạn cần: Tuân thủ thực hiện uống thuốc điều trị theo đơn, các thuốc này đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc ngăn ngừa đột quỵ não cấp. Phương pháp khác để ngăn ngừa thiếu máu não là thực hiện phẫu thuật hoặc thủ thuật để tái thông động mạch bị hẹp ở vùng cổ, đây là loại điều trị chỉ áp dụng cho một số ít bệnh nhân đặc biệt.

Nguy cơ xảy ra đột quỵ não ở người bị thiếu máu não thoáng qua là rất cao. Do đó, việc tầm soát sớm đột quỵ não là vô cùng quan trọng và cần thiết để có thể nhận biết tình trạng bệnh và có các phương án điều trị thích hợp. Hiện nay, Chụp cộng hưởng từ - MRI/MRA được coi là công cụ “vàng” tầm soát đột quỵ não. MRI được sử dụng để kiểm tra tình trạng hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt có giá trị trong chụp ảnh chi tiết não hoặc thần kinh cột sống. Do có độ phân giải và tương phản tốt nên hình ảnh MRI cho phép phát hiện ra các điểm bất thường ẩn sau các lớp xương mà các phương pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra. MRI có thể cho kết quả chuẩn xác hơn so các kỹ thuật dùng tia X (ngoại trừ kỹ thuật chụp DSA đánh giá mạch máu) trong chẩn đoán các bệnh lý não, tim mạch, đột quỵ,... Hơn nữa, quá trình chụp bằng MRI không gây tác dụng phụ như trong chụp X-quang hay cắt lớp vi tính (CT).

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang sở hữu Hệ thống chụp MRI 3.0 Tesla được trang bị tối tân bởi hãng GE Healthcare (Mỹ) với chất lượng hình ảnh cao, cho phép đánh giá toàn diện, không bỏ sót tổn thương mà lại giảm được thời gian chụp. Công nghệ Silent giúp hạn chế gây ra tiếng ồn, tạo sự thoải mái và giảm căng thẳng cho khách hàng trong quá trình chụp, giúp cho việc thu hình đạt chất lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian chụp.Với hệ thống MRI tối tân và áp dụng các phương pháp can thiệp mạch não hiện đại, đội ngũ chuyên gia chẩn đoán hình ảnh và thần kinh giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, Vinmec là địa chỉ khám, tầm soát nguy cơ đột quỵ uy tín được khách hàng tin cậy.

Trong thời gian qua; Vinmec đã cấp cứu, điều trị kịp thời thành công nhiều trường hợp đột quỵ, không để lại di chứng: Cứu sống người bệnh bị 2 lần đột quỵ não liên tiếp; Ứng cứu nữ du khách nước ngoài thoát khỏi “cửa tử” đột quỵ;...

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán đột quỵ não cấp