Làm thế nào khi trẻ bị dị ứng sữa bò?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Đĩnh - Trưởng khoa Nội chung - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Dị ứng sữa bò là một phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch đối với sữa bò và các sản phẩm chứa sữa. Các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng sữa từ nhẹ đến nặng bao gồm khò khè, nôn mửa, mề đay và các vấn đề tiêu hóa. Dị ứng sữa bò cũng có thể gây sốc phản vệ-phản ứng nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng. Vì vậy, tránh sử dụng sữa bò và các sản phẩm từ sữa là cách điều trị chính cho dị ứng sữa.

Dị ứng sữa bò (CMA)-còn được gọi là dị ứng đạm sữa bò-là một trong những kiểu dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ em. Dị ứng sữa bò thường phát triển khi sữa bò lần đầu tiên được đưa vào chế độ ăn của trẻ hoặc khi trẻ bắt đầu ăn dặm.

Phản ứng dị ứng cũng có thể xảy ở những trẻ được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn (trường hợp hiếm gặp) bởi vì sữa bò từ chế độ ăn của người mẹ có thể truyền qua cho trẻ thông qua sữa mẹ.

Có hai loại dị ứng sữa bò (CMA) chính:

• Dị ứng sữa bò ngay lập tức: các triệu chứng thường bắt đầu trong vòng vài phút sau khi uống sữa bò.
• Dị ứng sữa bò chậm trễ: các triệu chứng thường bắt đầu vài giờ hoặc thậm chí vài ngày sau khi uống sữa bò.

Tất cả các dị ứng thực phẩm là do sự cố hệ thống miễn dịch. Nếu dị ứng sữa bò thì hệ thống miễn dịch xác định một số protein sữa là có hại, kích hoạt việc sản xuất kháng thể immunoglobulin E (IgE) để trung hòa protein (chất gây dị ứng). Nếu lần sau lại tiếp tục tiếp xúc với các protein này, các kháng thể IgE sẽ nhận ra và báo hiệu với hệ thống miễn dịch giải phóng histamin và hóa chất khác gây ra một loạt các dấu hiệu và triệu chứng dị ứng.

Có hai loại protein chính trong sữa bò có thể gây ra phản ứng dị ứng: casein (được tìm thấy trong phần rắn của sữa) và whey (được tìm thấy trong phần chất lỏng của sữa).

Các triệu chứng dị ứng sữa bò có thể khác nhau và xảy ra trong khoảng thời gian từ vài phút đến vài giờ sau khi sử dụng sữa. Dị ứng sữa bò có thể gây ra hàng loạt các triệu chứng bao gồm:

• Phản ứng da. Chẳng hạn như nổi mẩn đỏ hoặc sưng môi, mặt và quanh mắt
• Vấn đề tiêu hóa. Chẳng hạn như đau dạ dày, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Triệu chứng như sốt cỏ khô. Chẳng hạn như sổ mũi hoặc nghẹt mũi.
• Bệnh chàm

Thỉnh thoảng dị ứng sữa bò có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và đột ngột như sưng ở miệng hoặc cổ họng, thở khò khè và khó thở. Ngoài ra, còn có các triệu chứng nghiêm trọng khác như sốc phản vệ.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển dị ứng sữa:

• Dị ứng khác. Nhiều trẻ dị ứng với sữa sẽ dị ứng với các loại thực phẩm khác. Dị ứng sữa có thể phát triển trước các dị ứng khác.
• Viêm da dị ứng. Những trẻ bị viêm da dị ứng có nhiều khả năng bị dị ứng thực phẩm
• Tiền sử gia đình. Nguy cơ dị ứng thực phẩm của một người tăng lên nếu cha hoặc mẹ hoặc cả hai bị dị ứng thực phẩm hoặc bệnh dị ứng như hen suyễn, nổi mề đay,...
• Tuổi. Dị ứng sữa phổ biến ở trẻ em. Bởi lúc này hệ thống tiêu hóa chưa trưởng thành nên có nhiều khả năng phản ứng với sữa.

Nếu trẻ được chẩn đoán mắc dị ứng sữa bò nên được tư vấn bởi bác sĩ đa khoa hoặc chuyên gia dị ứng để biết cách kiểm soát dị ứng. Điều trị dị ứng sữa bò là loại bỏ tất cả sữa bò ra khỏi chế độ ăn của trẻ trong một khoảng thời gian.

• Nếu trẻ được nuôi bằng sữa công thức và để tránh tình trạng trẻ sơ sinh dị ứng sữa công thức thì cần liên lạc với bác sĩ để được tư vấn và kê toa loại sữa bột đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh. Dứt khoát không cho trẻ uống loại sữa nào khác mà không nhận được lời khuyên từ nhân viên y tế.
• Nếu trẻ được bú mẹ hoàn toàn thì người mẹ sẽ được khuyên tránh tất cả các sản phẩm sữa bò. Bởi vì, sữa bò có thể từ chế độ ăn của người mẹ truyền sang em bé thông qua sữa mẹ gây ra phản ứng dị ứng sữa trẻ sơ sinh.

Trẻ nên được kiểm tra từ 6-12 tháng một lần để xác định xem có phản ứng dị ứng sữa bò hay không.

Không dung nạp lactose là một loại phản ứng lại với sữa, khi cơ thể không thể tiêu hóa được đường sữa-là loại đường tự nhiên trong sữa. Tuy nhiên, đây không phải là dị ứng sữa. Không dung nạp lactose có thể xảy ra tạm thời. Ví dụ, nó có thể xuất hiện trong vài ngày hoặc vài tuần sau khi đau dạ dày.

Các triệu chứng không dung nạp đường sữa bao gồm: Bệnh tiêu chảy, nôn, đau bụng, ...

Điều trị không dung nạp đường sữa tùy thuộc vào mức độ không dung nạp đường sữa của trẻ. Một số trẻ không dung nạp đường sữa vẫn có thể ăn một lượng nhỏ các sản phẩm sữa mà không có triệu chứng gì cả. Tuy nhiên để ngăn ngừa dị ứng, trẻ cần tránh sử dụng các loại sữa và các sản phẩm làm từ sữa. Đồng thời, nên đọc nhãn thực phẩm cẩn thận trước khi mua để có thể tìm kiếm được thành phần gây dị ứng sữa.

Con đã được ăn kem – niềm vui của trẻ dị ứng đạm sữa bò

Em bé Tuấn Anh, 4 tuổi, đến Vinmec khám khi đã có chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò (thể nặng) với biểu hiện phản vệ. Em bé đã được làm test da và xét nghiệm IgE mức độ phân tử cho biết loại protein trẻ dị ứng, từ đó bác sĩ quyết định cho trẻ ăn thử lại sữa bò phù hợp. Kết quả test sau khi ăn thử (trẻ đã uống được 120ml sữa) cho thấy bé đã dung nạp một phần với đạm sữa bò. Và hôm đó, trẻ đã được thưởng cho một que kem. Đây là lần đầu trẻ được ăn kem do trước đó trẻ cần ăn kiêng hoàn toàn sữa bò và các sản phẩm có sữa bò, trong đó có các loại kem.

Dị ứng đạm sữa bò là loại dị ứng thức ăn hay gặp nhất ở trẻ nhỏ. Chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò, đặc biệt là các thể dị ứng muộn với các biểu hiện đường tiêu hóa , đòi hỏi có sự theo dõi và thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Dị ứng thức ăn nói chung và dị ứng đạm sữa bò nói riêng thường có sự thay đổi theo tuổi. Hầu hết trẻ dị ứng đạm sữa bò sẽ hết dị ứng và có thể ăn được sữa một cách bình thường khi trẻ lớn lên.

Việc chẩn đoán chính xác, theo dõi, chăm sóc để bé có được chế độ dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh song song với tìm ra thời điểm trẻ có thể ăn được sữa bình thường sớm nhất, an toàn nhất là điều rất quan trọng trong quản lý dị ứng đạm sữa bò.

Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org; Nhs.uk