Quy trình gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Tô Văn Thái - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ Thái đã có hơn 34 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực gây mê - hồi sức cấp cứu.

Phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt là phương pháp điều trị u phì đại tuyến tiền liệt được thực hiện rất phổ biến hiện nay. Gây mê mask thanh quản là phương pháp vô cảm có thể được sử dụng trong phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt nếu gây mê nội khí quản khó thực hiện.

Tuyến tiền liệt là tuyến sinh dục nằm dưới cổ bàng quang và bao quanh niệu đạo. Chức năng chính của tuyến tiền liệt là tiết ra chất dịch hòa với tinh dịch giúp tinh trùng sống được trong môi trường acid của âm đạo, giúp tinh trùng vận động dễ dàng, qua đó tạo thuận lợi cho việc thụ thai.

U phì đại tiền liệt tuyến là bệnh rất phổ biến ở nam giới cao tuổi. Đặc trưng của bệnh là tuyến tiền liệt phát triển không ổn định, kích thước dần phình to. Tuy không phải là bệnh ác tính nhưng u phì đại tuyến tiền liệt gây khó chịu và nhiều bất tiện cho cuộc sống người bệnh. Người bệnh cảm thấy buồn tiểu, số lần đi tiểu tăng lên, nhưng đi tiểu lại không hết bãi, nước tiểu còn đọng trong bàng quang, khi tiểu phải rặn,... Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng bí tiểu mạn tính sẽ dẫn đến viêm đường tiết niệu, viêm bàng quang. Nặng hơn có thể dẫn đến viêm thận bể thận, dẫn đến suy thận.

Việc điều trị u tuyến tiền liệt tùy thuộc vào tình trạng của khối u xơ. Nếu người bệnh không bị ảnh hưởng nhiều bởi triệu chứng, có thể không cần điều trị. Người bệnh sẽ được kiểm tra theo định kỳ để đánh giá sự phát triển của khối u. Nếu người bệnh có các triệu chứng rối loạn tiểu tiện, ảnh hưởng đến sinh hoạt thì sẽ được điều trị nội khoa với các thuốc giúp làm giảm bớt tình trạng nghẽn niệu đạo như Alfuzosin, Terazosin, Doxazosin,... Khi điều trị nội khoa không hiệu quả, bác sĩ có thể cho bệnh nhân phẫu thuật để loại bỏ u xơ.

Hiện nay, phẫu thuật nội soi cắt u phì đại tiền liệt tuyến là phương pháp điều trị ngoại khoa được thực hiện phổ biến. Nội soi cắt u phì đại tiền liệt tuyến thường được áp dụng khi u xơ có trọng lượng nhỏ hơn 60g. Bác sĩ sẽ đưa dụng cụ nội soi qua niệu đạo vào tuyến tiền liệt để tiến hành cắt bỏ khối u xơ, cầm máu bằng dao điện, sau đó lấy bệnh phẩm ra ngoài qua ống nội soi. Phẫu thuật nội soi cắt u phì đại tiền liệt tuyến có nhiều ưu điểm như an toàn, không để lại sẹo, người bệnh ít đau sau phẫu thuật, thời gian phục hồi nhanh, rút ngắn thời gian nằm viện.

Gây mê mask thanh quản là kỹ thuật gây mê toàn thân có đặt mask thanh quản với mục đích kiểm soát hô hấp trong suốt cuộc phẫu thuật. Gây mê mask thanh quản là phương pháp vô cảm có thể được sử dụng trong phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt. Gây mê mask thanh quản thường được sử dụng trong trường hợp đặt nội khí quản khó, đặc biệt là khó thông khí hoặc không thông khí được. Gây mê mask thanh quản không được thực hiện trong trường hợp dạ dày đầy, tổn thương hàm mặt phức tạp do chấn thương, nhiễm trùng hoặc khi cơ sở y tế không đủ phương tiện gây mê, hồi sức.

Ê-kíp thực hiện gây mê gồm bác sĩ và điều dưỡng viên chuyên khoa gây mê hồi sức.

Các phương tiện cần thiết gồm:

• Hệ thống máy gây mê kèm thở, nguồn oxy bóp tay, máy theo dõi chức năng sống (ECG, huyết áp động mạch, SpO2, EtCO2, nhịp thở, nhiệt độ), máy phá rung tim, máy hút,...;
• Mask thanh quản các cỡ, ống hút, mặt nạ (mask), bóng bóp, canul miệng hầu;
• Lidocain 10% dạng xịt, Salbutamol dạng xịt;
• Các phương tiện để dự phòng đặt nội khí quản khó: ống nội khí quản và đèn soi thanh quản.

Người bệnh sẽ được bác sĩ thăm khám gây mê trước mổ để phát hiện và phòng ngừa các nguy cơ; giải thích mục đích gây mê, các bước thực hiện để người bệnh hợp tác. Bác sĩ cũng đánh giá đặt mask thanh quản khó ở người bệnh để thực hiện khi cần thiết. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng thuốc an thần từ tối hôm trước mổ.

Sau khi kiểm tra hồ sơ và kiểm tra người bệnh, ê-kíp gây mê sẽ cho người bệnh nằm ngửa trên bàn mổ, Tiến hành lắp máy theo dõi, thiết lập đường truyền và tiền mê (nếu cần thiết), thở oxy 100% lưu lượng 3-6 lít/phút trước khởi mê ít nhất 5 phút.

Khởi mê được thực hiện với các thuốc:

• Thuốc ngủ: có thể sử dụng các loại thuốc mê như thuốc mê tĩnh mạch (propofol, etomidate, thiopental, ketamin,...), thuốc mê bốc hơi (sevoflurane, Isoflurane,...)
• Thuốc giảm đau: fentanyl, sufentanil, morphin,...
• Thuốc giãn cơ: rocuronium, succinylcholin,vecuronium,... sử dụng nếu cần thiết.

Các bước tiến hành đặt mask thanh quản:

• Đặt đầu người bệnh ở tư thế trung gian hoặc hơi ngửa.

• Cầm mask thanh quản như tư thế cầm bút, ngón tay trỏ đặt vào chỗ nối giữa mask thanh quản và phần ống.
• Bác sĩ (hoặc điều dưỡng chuyên khoa gây mê hồi sức) một tay mở miệng bệnh nhân, tay kia đưa mask thanh quản qua các cung răng vào gốc lưỡi, tỳ mặt sau mask vào khẩu cái cứng, đẩy mask trượt dọc theo khẩu cái cứng để vào vùng hạ hầu. Dừng lại khi gặp lực cản.
• Bơm cuff theo đúng thể tích được hướng dẫn trên mask thanh quản. Sau đó, kiểm tra độ kín của mask thanh quản. Mask thanh quản được xác định là kín khi không có dò khí và thông khí dễ dàng.
• Bác sĩ kiểm tra vị trí mask thanh quản đã đúng chưa bằng cách nghe phổi và kết quả EtCO2. Nếu mask thanh quản đã đúng vị trí, tiến hành cố định mask bằng băng dính.

Duy trì mê trong cuộc mổ bằng thuốc mê tĩnh mạch hoặc thuốc mê bốc hơi. Bác sĩ chỉ định thuốc giảm đau giãn cơ nếu cần thiết. Độ sâu của gây mê sẽ được theo dõi chặt chẽ dựa vào các thông số như nhịp tim, huyết áp, vã mồ hôi, chảy nước mắt (PRST); MAC, BIS, Entropy (nếu có). Hô hấp người bệnh được kiểm soát bằng máy hoặc bóp tay. Bên cạnh ê-kíp luôn kiểm tra để đề phòng mask thanh quản sai vị trí, tụt, gập, tắc, ...

Sau phẫu thuật, mask thanh quản được rút khi người bệnh đáp ứng được các điều kiện:

• Người bệnh tỉnh, làm theo được lệnh, tự thở đều, tần số thở trong giới hạn bình thường.
• Nâng đầu trên 5 giây, TOF >0.9 (nếu sử dụng thuốc giãn cơ), mạch, huyết áp ổn định, thân nhiệt bình thường. Không có biến chứng của gây mê và phẫu thuật.

Nếu người bệnh có dịch tiêu hóa trong khoang miệng và đường thở, ê-kíp nhanh chóng cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang bên và tiến hành hút sạch ngay dịch miệng, hầu họng. Đặt nhanh ống nội khí quản và hút sạch dịch trong đường thở. Người bệnh sẽ được theo dõi chặt chẽ sau mổ để đề phòng nhiễm trùng phổi.

Các rối loạn huyết động có thể gặp trong quá trình gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt là tăng huyết áp, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim. Bác sĩ sẽ xử trí tùy theo triệu chứng và nguyên nhân.

• Không đặt được mask thanh quản: nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến khó khăn trong đặt mask thanh quản. Xử lý bằng cách thay đổi mask với kích cỡ phù hợp hợp, thay đổi người đặt mask hoặc chuyển sang đặt nội khí quản.
• Co thắt thanh-khí-phế quản: Khi khó hoặc không thể thông khí, bác sĩ nghe phổi có ran rít hoặc phổi câm, tiến hành cung cấp oxy đầy đủ, thêm thuốc ngủ và giãn cơ, đảm bảo thông khí, chỉ định thuốc giãn phế quản, corticoid nếu cần thiết. Nếu vẫn không kiểm soát được hô hấp, ê-kíp gây mê sẽ chuyển sang quy trình đặt ống nội khí quản khó.
• Chấn thương khi đặt mask thanh quản như chảy máu, gãy răng, rơi dị vật vào đường thở, tổn thương dây thanh âm,... Bác sĩ sẽ xử lý theo tổn thương cụ thể.

Nếu mask thanh quản bị gập, tuột hoặc hở hệ thống hô hấp, hết nguồn oxy, soda hết tác dụng sẽ gây thiếu oxy và ưu thán. Ê-kíp gây mê sẽ nhanh chóng thông khí, cung cấp oxy 100% và xử lý nguyên nhân.

Các biến chứng bệnh nhân có thể gặp phải khi rút mask thanh quản như suy hô hấp, đau họng khàn tiếng, co thắt thanh-khí-phế quản, viêm đường hô hấp trên, hẹp thanh-khí quản,... Bác sĩ sẽ xử lý theo từng triệu chứng và nguyên nhân cụ thể.

Gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt tuyến tiền liệt phì đại là một trong những phương pháp điều trị được áp dụng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Những ưu điểm khi gây mê phẫu thuật nội soi tại Vinmec bao gồm:

• Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, thành thạo từng bước phẫu thuật
• Trang thiết bị hiện đại: hệ thống chẩn đoán hình ảnh, hệ thống nội soi Karl storz, máy laser công suất lớn
• Trình độ gây mê đặt mask thanh quản và giảm đau sau mổ tốt.