Siêu âm xuyên sọ được chỉ định cho trẻ sơ sinh và người lớn trong trường hợp nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Công Trình - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Siêu âm xuyên sọ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại có ý nghĩa quan trọng trong việc chẩn đoán, phát hiện những bất thường ở não ở trẻ sơ sinh và người lớn. Tuy nhiên, sẽ có không ít người khi nghe đến thủ thuật này lại không biết liệu khi nào nó sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc “Siêu âm xuyên sọ được chỉ định cho trẻ sơ sinh và người lớn trong trường hợp nào?”

Siêu âm xuyên sọ là kỹ thuật sử dụng sóng âm phản xạ với mục đích chụp lại những hình ảnh của sọ và buồng chất lỏng bên trong mà dịch não tủy (CSF) chảy qua.

Siêu âm xuyên sọ có thể thực hiện được cả ở trẻ em và người lớn. Ở trẻ em, phương pháp này được chỉ định sử dụng khá nhiều nhằm mục đích đánh giá những biến chứng xảy ra khi sinh non. Siêu âm xuyên sọ còn được thực hiện để đánh giá những vấn đề trong sọ và não thất ở trẻ em khoảng 18 tháng tuổi. Còn ở người lớn, phương pháp chụp siêu âm xuyên sọ được thực hiện nhằm thu được hình ảnh trực quan khối não trong lúc phẫu thuật sọ.

Xương của con người có thể cản lại sóng siêu âm, khiến nó không thể đi xuyên qua được, nên siêu âm để đánh giá sọ không thực hiện sau khi xương sọ (cranium) đã phát triển hợp nhất cùng nhau. Vì vậy, siêu âm xuyên sọ thực hiện ở trẻ em sẽ diễn ra trước khi xương sọ phát triển và ở người lớn là sau khi xương sọ được mở ra trong lúc phẫu thuật.

Như đã nói ở trên, ở trẻ em kỹ thuật siêu âm xuyên sọ được bác sĩ chỉ định sử dụng nhằm mục đích đánh giá những biến chứng xảy ra khi sinh non. Các biến chứng khi sinh non bao gồm:

• Tổn thương chất trắng não (hay tổn thương não do thiếu máu cục bộ - PVL): đây là tình trạng mô quanh não thất bị tổn thương, có thể do việc thiếu oxy và lượng máu lưu thông đến não gặp cản trở trong và sau khi sinh trẻ.
• Xuất huyết não thất (IVH): là một hiện tượng thứ phát do chảy máu não vỡ hoặc chảy máu nhu mô não vào khoang não thất.

Tổn thương chất trắng não (PLV) và xuất huyết não thấy (IVH) đều là những căn bệnh rất nguy hiểm. Chúng sẽ làm tăng nguy cơ trẻ mắc dị tật bẩm sinh, có thể gây ảnh hưởng nhẹ tới khả năng học tập hay phát triển của trẻ, nặng hơn còn có thể khiến trẻ bị liệt não hay khuyết tật trí tuệ.

Tổn thương chất trắng não (PLV) phải mất vài tuần mới có thể phát hiện. Vì vậy, từ 4-8 tuần sau sinh, kĩ thuật siêu âm xuyên sọ cần được thực hiện lặp lại nhiều lần nếu phát hiện tổn thương này ở não trẻ.

Ngược lại, xuất huyết não thất (IVH) dễ phát hiện hơn so với tổn thương chất trắng não (PLV), thường là ngay trong tuần đầu sau khi sinh thông qua kĩ thuật siêu âm xuyên sọ. Lý do khiến nó có thể được phát hiện nhanh hơn là vì khi xảy ra, xuất huyết não thất sẽ phát triển trong 3-4 ngày đầu sau khi sinh. Loại tổn thương này phổ biến ở trẻ sinh non hơn trẻ sinh đúng tháng.

Bên cạnh đó, kĩ thuật siêu âm xuyên sọ này còn được các bác sĩ thực hiện để đánh giá kích thước đầu. Đồng thời nó còn giúp phát hiện viêm nhiễm trong hoặc xung quanh hộp sọ, các vấn đề về sọ qua đó sẽ được sàng lọc từ lúc mới sinh (có thể kể đến bệnh lý tràn dịch não bẩm sinh).

Ở trẻ sơ sinh, siêu âm xuyên sọ sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện khi:

• Muốn phát hiện chảy máu trong mô não hay não thất (IVH).
• Muốn phát hiện dị tật bẩm sinh.
• Nhằm định vị chỗ viêm nhiễm hoặc khối u.
• Muốn đánh giá tình trạng tràn dịch não, hay não thất mở rộng.

Ngoài ra, siêu âm xuyên sọ còn để phát hiện có sự huỷ hoại nào tới chất trắng não xung quanh não thất hay không. Hiện tượng này chính là tổn thương chất trắng (PVL) đã nhắc ở trên.

Siêu âm xuyên sọ ở người lớn khó thực hiện hơn so với trẻ sơ sinh rất nhiều, bởi khi theo quá trình trưởng thành xương sọ đã phát triển đầy đủ, mà sóng siêu âm lại không thể đi xuyên qua xương người được. Bởi vậy, kĩ thuật siêu âm xuyên sọ sẽ chỉ thực hiện khi xương sọ đã mở ra trong quá trình phẫu thuật não. Kĩ thuật này được bác sĩ chỉ định sử dụng ở người lớn trong trường hợp muốn đo khối lượng não của bệnh nhân, nhằm hỗ trợ việc cắt bỏ an toàn.

Ngoài ra, kĩ thuật siêu âm xuyên sọ còn được sử dụng để đánh giá nguy cơ đột quỵ ở người lớn và trẻ em bị bệnh hồng cầu hình liềm. Bên cạnh đó, nó cũng dùng để đánh giá đánh giá những rối loạn ảnh hưởng đến dòng máu nuôi bên trong não.

Mong rằng qua những thông tin được chia sẻ trong bài viết, độc giả đã có được lời giải đáp cho thắc mắc “Siêu âm xuyên sọ được chỉ định cho trẻ sơ sinh và người lớn trong trường hợp nào?”, cũng như có thêm những kiến thức y khoa hữu ích xoay quanh kỹ thuật siêu âm xuyên sọ.

Siêu âm xuyên sọ là phương pháp chẩn đoán đem lại độ chính xác cao trong việc chẩn đoán các biến chứng xảy ra ở trẻ sinh non, nhất là các bệnh lý nguy hiểm như tổn thương chất trắng não (PVL) và xuất huyết não thất (IVH). Bên cạnh đó, nó cũng là công cụ đắc lực giúp bác sĩ đo khối lượng não phục vụ quá trình phẫu thuật sọ ở người lớn. Theo đó, để đạt kết quả chính xác nhất bạn nên chọn các địa chỉ có hệ thống máy siêu âm đạt chuẩn chất lượng, bác sĩ thực hiện chuyên nghiệp và giàu chuyên môn.

Hiện nay, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã và đang sử dụng các thế hệ máy siêu âm màu hiện đại. Một trong số đó là máy siêu âm Logig E9 của GE Healthcar có đầy đủ options, các đầu dò có độ phân giải HD cho hình ảnh rõ nét, đánh giá chính xác tổn thương. Bên cạnh đó, đội ngũ các y, bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ phần nhiều trong việc chẩn đoán và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường nhằm đưa ra phương pháp điều trị kịp thời.