Vai trò của chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Công Trình - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô là phương pháp an toàn, dễ thực hiện. Đây là một một hướng đi mới đầy triển vọng giúp tăng tỷ lệ phát hiện, chẩn đoán sớm bệnh ung thư gan.

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, bệnh ung thư gan đứng thứ ba trong nhóm các bệnh ung thư gây tử vong nhiều nhất trên thế giới, chỉ sau ung thư phổi và dạ dày. Trung bình mỗi năm thế giới có nửa triệu ca mắc ung thư gan mới. Nguyên nhân gây ung thư gan chủ yếu là do bệnh viêm gan mạn tính gây nên bởi virus viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV). Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ mắc bệnh viêm gan cao dẫn đến nhiều người ung thư gan. Trung bình mỗi năm cả nước có trên 10.000 ca ung thư gan mới được phát hiện.

Bệnh ung thư gan nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì khả năng sống trên 5 năm là trên 80%. Tuy nhiên, ung thư gan là bệnh tiến triển thầm lặng, ở giai đoạn sớm người bệnh thường không có triệu chứng gì, do đó đa số bệnh nhân được phát hiện khi bệnh đã trở nặng.

Trước đây, để chẩn đoán ung thư gan phải dựa vào sinh thiết mẫu mô hoặc tế bào được lấy từ khối u. Nhiều trường hợp đã chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ gan thông thường vẫn cần phải làm sinh thiết gan để chẩn đoán xác định. Tuy nhiên trong các trường hợp khối u ung thư gan có đường kính nhỏ hơn 20mm thì việc sinh thiết rất khó khăn và nhiều rủi ro. Chụp cộng hưởng từ với chất tương phản đặc hiệu mô gan (Primovist) là phương pháp mới được sử dụng trong những năm gần đây nhằm tầm soát sớm, chẩn đoán ung thư gan nguyên phát kích thước nhỏ và không điển hình. Chất tương phản đặc hiệu mô gan khi tiêm vào cơ thể làm biến đổi tính chất từ của các phân tử nước lân cận, giúp làm tăng chất lượng của hình ảnh chụp cộng hưởng từ gan. Chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô giúp tầm soát và phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, mang lại nhiều cơ hội sống cho người bệnh.

Một cách đơn giản thì chất tương phản đặc hiệu sau khi tiêm vào cơ thể người, các tế bào gan khỏe mạnh với chức năng bình thường sẽ hấp thu thuốc, tạo tín hiệu cao, thuốc chuyển hóa tại gan rồi đào thải qua đường mật. Trong khi đó, các tế bào gan mất chức năng sẽ không hấp thu và chuyển hóa được thuốc, mức tín hiệu thấp. Tùy theo mức độ trên biểu đồ từ chụp cộng hưởng từ gan, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh nhân bị suy chức năng tế bào gan hay ung thư tế bào gan.

Ở bệnh ung thư gan, 90% các trường hợp không thể hấp thu và chuyển hóa được chất tương phản đặc hiệu, điều này có ý nghĩa quan trọng giúp tầm soát sớm bệnh ung thư gan, đặc biệt ở các bệnh nhân viêm gan B,C lâu năm. Từ khi chất tương phản đặc hiệu ra đời, số ca cần phải sinh thiết đã giảm đi đáng kể. Ngoài ra, chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô còn giúp phân biệt các thương tổn Adenoma (trong bệnh u tuyến tế bào gan), FNH (trong tăng sản nốt khu trú), chẩn đoán bệnh đường mật, phát hiện di căn và đánh giá chức năng phần gan còn lại trước khi phẫu thuật cắt bỏ khối u gan.

Chất tương phản đặc hiệu mô gan Primovist có trọng lượng phân từ 725.71 g/ml, là một chất đối quang thuận từ, tan nhiều trong nước. Primovist có tác dụng tăng đối quang qua trung gian của gadoxetate, một phức chất ion tạo bởi gadolinium và liên kết ethoxybenzyl-diethylenetriamine-pentaacetic acid. Khi chụp cộng hưởng từ gan, i-on Gadolinium làm rút ngắn thời gian thư giãn, giúp làm tăng tín hiệu và hình ảnh đối quang. Chỉ trong một lần tiêm chất tương phản đặc hiệu mô có hai đặc tính là:

• Đặc tính ngoại bào, mạch máu trong pha động học, tương tự như Gadolinium thông thường.
• Đặc tính gan mật ở pha trễ 10-20 phút, 50% thuốc đường bài tiết qua mật, 50% được bài tiết qua thận.

Như vậy chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô giúp khảo sát động học các thì tưới máu và thì muộn đặc hiệu nhu mô gan chỉ trong một lần chụp. Giúp tăng phát hiện và đặc trưng hóa bản chất mô các tổn thương gan, đặc biệt là trong trường hợp ung thư gan nguyên phát. Đây là phương pháp có tính chính xác cao, độ nhạy 81-94% và độ đặc hiệu lên đến 81-100%

Do thiết bị phòng chụp cộng hưởng bị ảnh hưởng bởi kim loại nên người bệnh cần tháo bỏ các vật dụng kim loại như vòng đeo tay, đồng hồ, nhẫn,... Các thiết bị điện từ như thẻ tín dụng, thẻ ATM, chìa khóa từ có thể bị xóa dữ liệu khi vào phòng máy, do đó cần để ở bên ngoài phòng chụp. Người bệnh cần báo cho nhân viên y tế nếu có mang các dụng cụ và thiết bị trong cơ thể như van tim nhân tạo, stent mạch máu, nẹp vít kết hợp xương, vòng tránh thai,...

Thời gian chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô thường kéo dài khoảng 25 phút. Trong phòng chụp, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn người bệnh nằm trên bàn chụp với tư thế thoải mái để bệnh nhân có thể nằm yên trong quá trình chụp. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn cách hít thở để chất lượng hình ảnh được tốt hơn.

Trong quá trình chụp, các chuỗi xung thường dùng là SE, STIR T2W mặt cắt hướng ngang và đứng ngang, T1W trước khi khảo sát có thuốc. Sau khi tiêm thuốc tương phản từ, khảo sát động ở các thì động mạch, tĩnh mạch cửa, cân bằng và thì muộn sau 20 phút. Chuỗi xung GRE và đối pha dùng phát hiện mỡ được khảo sát trước khi tiêm. Kỹ thuật khuếch tán (DWI) hiện được nghiên cứu và ứng dụng trong ung thư nhằm đánh giá giai đoạn u và đáp ứng điều trị.

Người bệnh sẽ ở trong phòng chụp cộng hưởng từ một mình tuy nhiên nhân viên y tế luôn quan sát, theo dõi người bệnh. Chất tương phản đặc hiệu mô rất an toàn, các dị ứng như nổi mề đay, ngứa rất hiếm khi xảy ra.

Chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô với nhiều ưu điểm, an toàn và dễ thực hiện, là một hướng đi mới đầy triển vọng giúp tăng tỷ lệ phát hiện sớm ung thư gan nguyên phát, tăng tỷ lệ sống ở bệnh nhân.

Chụp cộng hưởng từ gan với chất tương phản đặc hiệu mô là một phương pháp khảo sát gan tiên tiến nhất hiện nay, đồng thời là một kỹ thuật cộng hưởng từ cao cấp có giá trị cao trong các bệnh lý về gan. Vì thế, để đem lại kết quả chính xác nhất khi thực hiện chụp cộng hưởng từ gan bạn nên chọn các địa chỉ, các bệnh viện uy tín, có hỗ trợ những máy MRI hiện đại và sở hữu phòng chụp đạt tiêu chuẩn của Bộ y tế, đồng thời có đội ngũ bác sĩ có chuyên môn, kinh nghiệm, nhằm nhận được kết quả chính xác nhất để việc điều trị nhanh chóng, không để lại biến chứng nguy hiểm về sau.