Xử lý tăng canxi máu trong ung thư

Tăng canxi máu là hội chứng thường gặp ở bệnh nhân ung thư phổi, ung thư máu, đa u tuỷ xương,... tình trạng này làm tiên lượng bệnh trở nên xấu hơn, thậm chí là đe doạ tính mạng. Vì vậy, làm giảm tác dụng phụ như tăng canxi máu là một phần quan trọng trong việc chăm sóc và điều trị ung thư. Vậy tăng canxi máu trong ung thư phải làm sao?

Tăng canxi máu ở bệnh nhân ung thư thường liên quan đến sự tiêu huỷ và giải phóng canxi từ xương qua 3 cơ chế:

• Di căn gây tiêu huỷ xương (20%): do lượng canxi trong cơ thể tập trung chủ yếu ở xương nên vì một lý do nào đó mà xương bị phá huỷ thì canxi cũng sẽ đi vào máu gây tăng canxi huyết
• Bài tiết hormon giống hormon cận giáp: hormone tuyến cận giáp có chứng năng kiểm soát lượng canxi trong máu, là yếu tố kích thích sự đào thải canxi từ xương vào máu và tăng tái hấp thu canxi ở ống thận. Trong một số trường hợp khối ung thư có thể tiết ra một loại hormone giống hormon cận giáp làm tăng canxi máu
• Khối u sản xuất ra 1,25- dihydroxy vitamin D gây tiêu huỷ xương và tăng hấp thu canxi ở ruột non vào máu, ngoài ra còn gây tiêu huỷ xương

Ngoài ra, bệnh nhân ung thư thường nằm mà không vận động trong thời gian dài khiến xương dễ bị phân huỷ, giải phóng lượng canxi đi vào máu. Bệnh nhân điều trị hoá trị, xạ trị cũng hay nôn mửa, tiêu chảy làm giảm lượng nước tiểu gây khó khăn cho thận trong việc loại bỏ lượng canxi thừa trong máu

Bệnh nhân ung thư bị tăng canxi máu sẽ có các triệu chứng gợi ý ở các cơ quan như tiêu hoá, thần kinh, tim mạch:

• Mệt mỏi, buồn nôn, đau bụng có thể dữ dội như viêm tuỵ cấp hoặc giống tắc ruột
• Trầm cảm, đau đầu, ngủ gà, thậm chí hôn mê
• Đau cơ, chuột rút, co cứng cơ
• Huyết áp cao, đái tháo đường
• Suy thận trước thận do mất nước hoặc suy thận thực thể do lắng đọng canxi

Ngoài ra các xét nghiệm định lượng canxi máu cho kết quả Canxi máu > 2,6 mmol/l, canxi ion hoá > 1,3 mmol/l. Điện tim có thể có rung nhĩ, rung thất. Xét nghiệm sinh hoá có protein, albumin giảm, ure, creatinin máu tăng

Điều trị tăng canxi máu ở bệnh nhân ung thư dựa vào 3 phương pháp sau:

3.1 Tăng thải canxi

Bồi phụ thể tích máu, tăng bài niệu (lọc ngoài thận): bù dịch đẳng trương (thận trọng với bệnh nhân suy tim, suy thận). Magie sulfat cho 1g mỗi lít dịch. Lợi tiểu quai tĩnh mạch sau khi bù đủ thế tích và huyết động ổn định.

Tiến hành lọc màng bụng hoặc thận nhân tạo: trường hợp tăng canxi máu nặng mà không có đáp ứng điều trị trên, bệnh nhân có suy thận, phù phổi

3.2 Giảm hấp thu canxi

• Không đưa nhiều canxi vào cơ thể qua đường tiêu hoá
• Dùng corticoid nếu thừa vitamin D

3.3 Tăng cường gắn canxi vào xương

• Calcitonin: liều 250-400 đơn vị pha với muối đẳng trương truyền tĩnh mạch trong 6-8 giờ
• Phối hợp với bisphosphonate

Tốt nhất để đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt nhất cho bệnh nhân, khi bị tăng canxi máu, người bệnh cần được tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn để có những chỉ định phù hợp.