Vắc-xin phòng bệnh rubella gồm những loại vắc-xin nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Rubella là bệnh lây qua đường hô hấp rất nguy hiểm cho trẻ em và cả người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu. Bệnh vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và tiêm vắc-xin là cách duy nhất và có hiệu quả cao để phòng ngừa bệnh nguy hiểm này.

Rubella hay còn được gọi là bệnh sởi Đức gây ra do virus Rubella, đây là virus chứa ARN, thuộc họ Togavirus, lây truyền qua đường hô hấp. Virus cư trú tại vòm họng và các hạch bạch huyết, khi người lành tiếp xúc trực tiếp với chất nhầy của mũi/họng hay các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt xì hơi thì có thể bị nhiễm bệnh. Bệnh đặc trưng bởi triệu chứng ban đỏ. Giai đoạn dễ lây nhiễm bệnh Rubella là từ 7 ngày trước đến 7 ngày sau khi phát ban. Bệnh thường phát triển mạnh vào mùa xuân. Virus rubella đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu của thai kì vì sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển và biệt hóa các cơ quan của thai nhi trong giai đoạn này dẫn đến một số dị tật của thai nhi ở mắt, tim, não, gây điếc bẩm sinh, thậm chí có thể sảy thai hoặc mắc Rubella bẩm sinh. Ước tính hàng năm trên thế giới có 700.000 trẻ em bị chết vì hội chứng rubella bẩm sinh.

Vắc-xin phòng bệnh Rubella gồm các loại là: vắc-xin rubella đơn giá, vắc-xin nhị giá phối hợp sởi-rubella (MR), vắc-xin tam giá phối hợp sởi-quai bị-rubella (MMR, Priorix, ROR...), vắc-xin tứ giá phối hợp sởi-quai bị-rubella- thủy đậu.

Hiện nay tại Việt Nam, ngoài Chương trình tiêm chủng mở rộng đang cung cấp vắc-xin nhị giá phòng sởi –rubella (MR) còn có vắc-xin phòng sởi-quai bị -rubella đang được cung cấp trong Chương trình tiêm chủng dịch vụ tại các trung tâm tiêm phòng trên cả nước.

Vắc-xin ngừa sởi Đức (Rubella) đơn giá hay phối hợp đều được sử dụng để tạo nên miễn dịch chủ động, đặc hiệu giúp ngăn ngừa rubella. Hiệu quả của vắc-xin thường bắt đầu sau khoảng 2-4 tuần sau khi sử dụng và 95% đều có miễn dịch sau khi hoàn thành quá trình tiêm chủng.

Trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, vắc-xin phòng sởi-rubella (MR) được tiêm chủng miễn phí có trẻ em sau 1 tuổi (thường là 18 tháng tuổi); vắc-xin sởi - quai bị - rubella là vắc-xin được sử dụng trong Chương trình tiêm chủng dịch vụ cho cả trẻ em và người lớn từ 1 tuổi trở lên. Lịch tiêm của vắc-xin này như sau:

• Với trẻ em: Mũi 1: Vào lúc trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên (thường cách mũi vắc-xin phòng sởi tiêm lúc 9 tháng tuổi tối thiểu 6 tháng). Mũi 2: Mũi tiêm nhắc lại vào giai đoạn đi học của trẻ lúc 4-6 tuổi (thường cách 4 năm sau mũi 1)
• Đối với người lớn, phụ nữ trước khi mang thai: tiêm 1 liều duy nhất, những vùng có nguy cơ cao có thể tiêm 2 liều cách nhau tối thiểu 1 tháng.
• Liều dùng của vắc-xin thường là 0,5 ml, tiêm dưới da.

Các loại vắc-xin đều có những tác dụng phụ không mong muốn nhưng phần lớn là tác dụng phụ nhẹ, kéo dài 1-2 ngày sau khi tiêm vắc-xin và không cần can thiệp về y tế như:

• Đau nhức, nóng rát ở vùng tiêm
• Sốt, tiêu chảy, choáng váng
• Cảm giác khó chịu toàn thân, đau đầu, kích thích
• Đau cơ, khớp thường gặp ở phụ nữ trưởng thành nhưng cũng tương đối hiếm
• Buồn nôn, nôn, mệt mỏi
• Các phản ứng nặng như giảm tiểu cầu, sốc phản vệ hoặc tổn hại thần kinh trung ương là cực kỳ hiếm gặp.

Tuy không xảy ra thường xuyên nhưng cũng cần cảnh giác với những tác dụng phụ nặng ngoài ý muốn như sốc phản vệ bằng cách đưa trẻ đến những cơ sở y tế uy tín về tiêm chủng.