Các phương pháp điều trị bệnh mạch vành

Bài viết được viết dưới sự hướng dẫn và tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có 30 năm kinh nghiệm về khám và điều trị các bệnh lý nội khoa, đặc biệt về chuyên khoa Nội tim mạch.

Bệnh mạch vành là một trong những bệnh lý tim mạch thường gặp do xơ vữa động mạch gây ra. Đau ngực trái, mệt mỏi, khó thở là những triệu chứng thường gặp của bệnh. Điều trị bệnh mạch vành gồm một số phương pháp như dùng thuốc, tái thông lòng mạch, nong mạch

Bệnh mạch vành hay còn gọi là bệnh động mạch vành, suy mạch vành, thiếu máu cục bộ cơ tim là tình trạng một vùng cơ tim không được cung cấp đủ máu do động mạch vành Cấp máu cho vùng cơ tim đó bị hẹp

Nguyên nhân gây bệnh mạch vành chủ yếu là do xơ vữa động mạch, mảng xơ vữa phát triển ở thành động mạch vành làm hẹp đường kính lòng mạch dẫn đến giảm lưu lượng máu cung cấp cho vùng cơ tim ở hạ lưu, thường gặp ở người trung niên, lớn tuổi, bị bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, thừa cân, béo phì, thường xuyên hút thuốc lá.

Triệu chứng điển hình của bệnh mạch vành là các cơn đau thắt ngực trái, người bệnh thường mệt mỏi, khó thở, thở hụt hơi, đặc biệt là khi gắng sức. Nếu không điều trị bệnh mạch vành có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, thậm chí có thể gây tử vong nếu người bệnh không được cấp cứu kịp thời.

Nếu không điều trị bệnh mạch vành có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

● Đột tử: khoảng 30 % – 50% bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp bị đột tử trước khi đến bệnh viện.

● Suy tim: Do sự thiếu máu mạn tính trong cơ tim kéo dài hoặc sau một cơn nhồi máu cơ tim, dẫn đến tình trạng tái cấu trúc cơ tim, lâu ngày làm tim giãn to ra, chức năng co bóp cơ tim giảm không đáp ứng đủ nhu cầu cung cấp máu của cơ thể.

● Hở van tim nặng có thể xảy ra khi dây chằng van tim bị đứt, sa lá van, dãn vòng van hay tâm thất trái co bóp bất thường. Những biến chứng này khiến cho cơ tim ngày càng to ra và bệnh suy tim nghiêm trọng hơn.

● Rối loạn nhịp tim: block nhĩ thất (có thể cần đặt máy tạo nhịp), rung nhĩ (có thể dẫn đến việc nhồi máu não), ngoại tâm thu thất do sẹo cơ tim sau cơn đau thắt ngực; nguy hiểm hơn là nhịp nhanh thất hoặc rung thất gây ra đột tử.

Việc thay đổi những thói quen không tốt và xây dựng lối sống phù hợp giúp phòng ngừa và làm chậm diễn tiến của bệnh mạch vành.

● Bỏ thuốc lá ngay khi có thể và tránh khói thuốc;

● Nói không với rượu bia;

● Chế độ ăn uống hợp lý: Tránh các loại thức ăn nhanh, chế biến nhiều dầu mỡ và thực hiện chế độ ăn ít muối và ít đường với các loại “thực phẩm vàng” cho trái tim, bao gồm các loại ngũ cốc thô, rau quả xanh, trái cây, các loại đậu, các loại hạt,...

● Luyện tập thể dục đều đặn: Tuy nhiên, đặc biệt đối với các bệnh tim mạch, bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để lựa chọn hình thức tập thể lực và cường độ phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân;

● Kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo: Bệnh nhân cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện và điều trị kịp thời những bệnh lý liên quan đến bệnh mạch vành, như đái tháo đường, béo phì, thừa cân, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp,...

● Xây dựng lối sống tích cực, thanh thản, vui vẻ, tránh tính trạng căng thẳng quá mức, thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý, làm việc điều độ, quản lý thời gian hiệu quả.

Trong trường hợp nhận thấy việc thay đổi lối sống là không đủ để điều trị bệnh mạch vành, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp dựa trên tiên lượng bệnh nhân.

Ngoài việc thay đổi lối sống. Điều trị bệnh mạch vành bằng phương pháp nội khoa là nền tảng cơ bản giúp làm chậm quá trình tiến triển của mảng xơ vữa do đó làm giảm tốc độ hẹp của động mạch vành. Đồng thời điều trị nội khoa còn giảm các biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, suy tim và đột tử

Can thiệp động mạch vành qua da còn được gọi là nong động mạch vành (PCI), là một thủ thuật được sử dụng để mở các động mạch vành bị hẹp nặng hoặc tắc nghẽn do xơ vữa mạch vành. Ưu điểm của thủ thuật này giúp phục hồi lưu lượng máu đến cơ tim mà không cần phẫu thuật tim hở.

Để thực hiện thủ thuật, bác sĩ sẽ đưa một ống dài và mỏng (ống thông) vào mạch máu ở tay qua động mạch quay hoặc động mạch đùi ở bẹn và đưa đầu ống thông đến động mạch vành bị tắc. Người bệnh sẽ được gây tê tại vùng cổ tay hay bẹn, sau đó chọc kim vào để đưa ống thông. Thủ thuật này thường không gây đau, người bệnh vẫn tỉnh táo trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật.

Thời gian thực hiện thủ thuật điều trị bệnh mạch vành thường kéo dài trong khoảng 1 giờ đồng hồ. Phần lớn bệnh nhân có thể xuất viện sau 2 ngày, tính từ khi kết thúc thủ thuật.

Bóng phủ thuốc có cấu trúc bề mặt đặc biệt được gắn với thuốc chống tái hẹp (paclitaxel) và trộn cùng với chất mang có tương thích sinh học. Nhờ vào tính ái mỡ cao và khả năng kết dính nhanh với vị trí giải phóng thuốc, bóng phủ thuốc được áp dụng nhiều trong việc phòng ngừa tái hẹp trong lòng mạch.

Ngoài ra, so với đặt stent, bóng phủ thuốc không cần khung giá đỡ kim loại trong lòng mạch, vì vậy quá trình nội mạc hóa diễn ra nhanh hơn và góp phần làm giảm hai nguy cơ: huyết khối cấp trong lòng stent và kéo dài thời gian dùng thuốc chống đông.

Để cải thiện hiện tượng tắc/hẹp động mạch vành, bác sĩ sẽ lấy mảnh ghép mạch máu khỏe mạnh khác trong cơ thể (thường là động mạch ở thành ngực - động mạch vú trong, tay - động mạch quay hoặc chân - tĩnh mạch hiển) để làm cầu nối giàu oxy bắc qua đoạn mạch bị tắc hẹp. Đây chính là phương pháp phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Đây là một trong những phương pháp điều trị bệnh động mạch vành hiệu quả nhất bên cạnh can thiệp đặt stent động mạch vành qua da.

Có 2 loại CABG phổ biến: CABG có dùng máy tim phổi nhân tạo và CABG không dùng máy tim phổi nhân tạo. Sau phẫu thuật, các tế bào cơ tim được tưới máu đầy đủ và người bệnh không còn hoặc giảm phần lớn triệu chứng đau tức ngực, nặng ngực, khó thở, choáng váng... do tắc nghẽn mạch vành gây ra.

Một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành, bao gồm:

● Thực hiện chế độ ăn nhiều rau quả, cá, ít cholesterol và mỡ bão hòa

● Duy trì cân nặng ở mức hợp lý

● Lượng muối đưa vào cơ thể cần được hạn chế

● Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao

● Không nên hút thuốc

● Tránh căng thẳng, mệt mỏi, áp lực, tạo cho bản thân tâm lý thoải mái nhất có thể

● Tránh uống rượu bia và các chất kích thích

● Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ

● Hạn chế ăn đồ ngọt

● Không nên ăn phủ tạng của động vật

● Một số bệnh lý liên quan đến bệnh mạch vành cần được điều trị, chẳng hạn như: tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì...

● Đối với bệnh nhân bệnh mạch vành cần tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn điều trị của bác sĩ.

Trong suốt quá trình sống của chúng ta, có rất nhiều yếu tố nguy cơ đã được xác định là nguyên nhân làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, gây ra bệnh động mạch vành. Các nghiên cứu hiện nay cho thấy rõ có 2 loại yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành như sau:

● Tuổi (nam trên 50 và nữ trên 55 tuổi): Tuổi càng cao thì càng có nhiều nguy cơ mắc bệnh mạch vành;

● Giới tính: Thông thường thì nam là đối tượng có nguy cơ cao hơn nữ trong các bệnh lý về tim mạch. Tuy nhiên, nữ giới sau mãn kinh lại có nguy cơ bệnh động mạch vành cao hơn;

● Tiền sử gia đình: Nguy cơ bệnh mạch vành sẽ cao hơn đối với người có bố mẹ, ông bà hay anh chị mắc các tai biến về tim mạch ở độ tuổi dưới 55 với nam và dưới 65 với nữ;

● Các bệnh liên quan: Bệnh mạch vành dễ dàng xuất hiện ở các bệnh nhân mắc đồng thời các bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì,...

● Lối sống tĩnh tại, ít vận động: Những người thường xuyên ngồi một chỗ, không luyện tập thể dục đều đặn, ít di chuyển, sẽ có nguy cơ cao hơn đối với các bệnh tim mạch và các bệnh liên quan;

● Hút thuốc lá: Thói quen hút thuốc làm tăng nguy cơ không chỉ các bệnh tim mạch mà còn các bệnh nguy hiểm khác như ung thư phổi, ung thư vòm họng,...;

● Nghiện rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia cũng là nguyên nhân quan trọng gây thiếu máu cục bộ cơ tim và làm xuất hiện những cơn đau thắt ngực.

Bệnh động mạch vành xuất hiện chủ yếu ở người cao tuổi, tuy nhiên, những năm gần đây bệnh này đã có dấu hiệu “trẻ hoá". Nhóm người trẻ (đặc biệt là 40 - 45 tuổi) phát hiện mắc bệnh mạch vành ngày càng tăng, nguyên nhân do thừa cân béo phì, kém vận động, ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học và sử dụng thuốc lá thường xuyên.

Một nguyên nhân khác xuất phát từ sự chủ quan ở nhóm người trẻ vì nghĩ rằng bệnh mạch vành chỉ xảy ra với người lớn tuổi. Do đó, họ thường không quan tâm đến các nguy cơ mắc bệnh tiềm ẩn, không kiểm tra để phát hiện bệnh kịp thời dẫn đến hiệu quả điều trị không cao.

Cùng Vinmec bảo vệ bạn và gia đình trước những nguy cơ biến chứng bệnh tim mạch.