Kiều mạch là gì và lợi ích với sức khỏe

Kiều mạch ngày càng được biết đến là một loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe do hàm lượng khoáng chất và chất chống oxy hóa cao. Kết hợp ăn kiều mạch vào chế độ ăn hàng ngày có thể giúp cân bằng lượng đường trong máu, hỗ trợ giảm cân.

Kiều mạch thuộc nhóm thực phẩm được gọi là Pseudocereals (giả ngũ cốc), bên cạnh các loại giả ngũ cốc phổ biến khác như diêm mạch, hạt Amaranth. Mặc dù có tên là kiều mạch (Buckwheat) nhưng nó lại không liên quan đến lúa mì và không chứa gluten.

Kiều mạch thường được chế biến thành dạng tấm, bột kiều mạch, trà và mì kiều mạch. Tấm kiều mạch được dùng giống như cơm, cháo và là thành phần chính trong nhiều món ăn Âu Á truyền thống.

Hiện nay có 2 loại kiều mạch là: Kiều mạch thông thường và kiều mạch Tartary, thường được trồng rộng rãi nhất để làm thực phẩm. Kiều mạch chủ yếu được thu hoạch ở Bắc bán cầu, đặc biệt là ở Nga, Kazakhstan, Trung Quốc và khu vực Trung và Đông Âu.

Giá trị dinh dưỡng của kiều mạch vượt trội hơn hẳn so với nhiều loại ngũ cốc khác. Thành phần chính của kiều mạch là Carbs, sau đó là Protein, các khoáng chất và các chất chống oxy hóa. Ước tính thành phần dinh dưỡng cho 100 gam kiều mạch thô là:

• Lượng calo: 343 gam.
• Nước: 10%
• Chất đạm: 13,3 gam.
• Carb: 71,5 gam.
• Chất xơ: 10 gam.
• Chất béo: 3,4 gam.

Carb chiếm đến 20% trọng lượng của bột kiều mạch. Chúng ở dạng tinh bột, là dạng dự trữ chính của carbs trong thực vật. Trên thang chỉ số đường huyết (GI) (đánh giá mức độ tăng lượng đường trong máu sau bữa ăn của một số loại thực phẩm), kiều mạch có điểm số từ thấp đến trung bình, chứng tỏ không gây tăng đường huyết đột ngột. Một số carbs hòa tan trong kiều mạch, ví dụ như fagopyritol và D-chiro-inositol, đã được chứng minh là giúp cân bằng lượng đường trong máu sau bữa ăn.

Kiều mạch chứa một lượng chất xơ dồi dào rất tốt cho hệ tiêu hóa. Hàm lượng chất xơ chiếm khoảng 2,7% trọng lượng tấm đã luộc, chủ yếu bao gồm xenlulo và lignin tập trung ở lớp vỏ bọc bên ngoài (vỏ trấu) có màu sẫm.

Vỏ trấu cũng có chứa tinh bột đề kháng có khả năng chống tiêu hóa ở ruột non và chỉ được lên men bởi vi khuẩn ở trong ruột kết. Những vi khuẩn có lợi này tạo ra các axit béo chuỗi ngắn (SCFAs) như Butyrate, đóng vai trò dinh dưỡng cho các tế bào lót ruột kết của bạn, từ đó cải thiện sức khỏe đường ruột và giảm nguy cơ ung thư ruột kết.

XEM THÊM: Các loại chất xơ và lợi ích sức khỏe của chúng

Protein chiếm khoảng 3,4% khối lượng tấm kiều mạch đã luộc. Do có thành phần axit amin cân bằng nên protein có trong kiều mạch rất chất lượng, đặc biệt là axit amin Lysine và Arginine. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêu hóa của các protein này tương đối thấp vì các chất phản dinh dưỡng như chất ức chế protease và Tannin. Ở động vật, protein kiều mạch đã được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm cholesterol trong máu, ngăn hình thành sỏi mật và giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Giống như các loại giả ngũ cốc khác, kiều mạch không chứa gluten nên cũng phù hợp cho những người không dung nạp gluten.

So với các loại ngũ cốc thông thường như gạo, lúa mì và ngô, kiều mạch giàu khoáng chất hơn hẳn. Tuy nhiên kiều mạch lại không chứa nhiều vitamin.

Trong hai loại chính, kiều mạch Tartary thường chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn kiều mạch thông thường. Các khoáng chất phong phú nhất có trong kiều mạch là:

• Mangan: Được tìm thấy với một lượng lớn trong ngũ cốc nguyên hạt, mangan cần thiết cho sự trao đổi chất lành mạnh, tăng trưởng, phát triển và khả năng chống oxy hóa của cơ thể.
• Đồng là một nguyên tố vi lượng thiết yếu có lợi cho sức khỏe tim mạch nhưng thường thiếu trong chế độ ăn phương Tây.
• Magiê. Khi chế độ ăn uống cung cấp đủ lượng Magie, khoáng chất thiết yếu này có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khác nhau, ví dụ như bệnh đái tháo đường tuýp 2 và bệnh lý tim mạch.
• Sắt: Nếu không hấp thu đủ khoáng chất này cơ thể có thể bị thiếu máu do thiếu sắt, xảy ra do khả năng vận chuyển oxy trong máu giảm.
• Phốt pho đóng vai trò thiết yếu trong sự tăng trưởng và duy trì các mô cơ thể.

So với các loại ngũ cốc khác, các khoáng chất có trong bột kiều mạch nấu chín được hấp thụ tốt hơn. Đấy là do kiều mạch có lượng axit phytic tương đối thấp, đây một chất ngăn hấp thụ khoáng chất khá phổ biến trong các loại ngũ cốc và hạt.

So với lúa mạch, yến mạch, lúa mì và lúa mạch đen, kiều mạch cung cấp nhiều chất chống oxy hóa hơn hẳn, mang lại nhiều lợi ích nhất định cho sức khỏe. Dưới đây là một số loại hợp chất thực vật có trong kiều mạch:

• Rutin: Chất chống oxy hóa polyphenol chính có trong kiều mạch là Rutin giúp giảm nguy cơ ung thư và cải thiện tình trạng viêm, chỉ số huyết áp và lượng lipid trong máu.
• Quercetin: Thường có trong nhiều loại thực phẩm từ thực vật, Quercetin là một chất chống oxy hóa mang lại nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe, bao gồm giảm nguy cơ ung thư và bệnh tim.
• Vitexin: Các nghiên cứu trên động vật cho thấy vitexin mang lại một số lợi ích nhất định cho sức khỏe. Tuy nhiên, ăn quá nhiều có thể góp phần làm phình to tuyến giáp.
• D-chiro-inositol: Đây là một loại carb hòa tan độc đáo giúp giảm lượng đường trong máu và có hiệu quả trong việc kiểm soát bệnh tiểu đường. Kiều mạch là nguồn thực phẩm giàu loại carb này nhất.

Với hàm lượng dinh dưỡng vượt trội của mình, kiều mạch mang lại một số lợi ích cho sức khỏe như:

Để duy trì sức khỏe tốt và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát lượng đường gia tăng sau bữa ăn là điều cực kỳ quan trọng.

Là một nguồn chất xơ tốt, kiều mạch có chỉ số GI từ thấp đến trung bình, đồng nghĩa nó là thực phẩm an toàn đối với hầu hết những người mắc bệnh tiểu đường loại 2. Thậm chí một số nghiên cứu trên động vật còn cho thấy kiều mạch còn hỗ trợ giảm lượng đường trong máu từ 12-19%.

Hiệu ứng này được cho là do loại carb hòa tan D-chiro-inositol có trong kiều mạch khiến cho các tế bào nhạy cảm hơn với insulin (hormone khiến các tế bào hấp thụ đường từ máu). Ngoài ra, một số thành phần của kiều mạch dường như ngăn cản hoặc trì hoãn quá trình tiêu hóa đường ăn. Nhìn chung, những đặc tính này làm cho kiều mạch trở thành một lựa chọn rất lành mạnh cho những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 hoặc những người đang muốn cân bằng lượng đường trong máu.

Kiều mạch có chứa nhiều hợp chất tốt cho tim mạch như Rutin, magiê, đồng, chất xơ và một số loại protein, từ đó thúc đẩy sức khỏe tim mạch.

Trong số các loại ngũ cốc và thức ăn giả ngũ cốc, kiều mạch là nguồn cung cấp rutin dồi dào nhất. Rutin có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim bằng cách ngăn ngừa sự hình thành các cục máu đông, giảm viêm và huyết áp.

Một nghiên cứu trên 850 người trưởng thành ở Trung Quốc đã liên kết việc ăn kiều mạch với việc giảm huyết áp và cải thiện chỉ số lipid máu, bao gồm cả giảm cholesterol LDL (xấu) và tăng mức cholesterol HDL (tốt).

Nhìn chung, kiều mạch là một loại giả ngũ cốc tuy không mọc trên cỏ nhưng được sử dụng tương tự như các loại ngũ cốc khác. Kiều mạch không chứa gluten, là một nguồn chất xơ và khoáng chất dồi dào, giàu các hợp chất thực vật khác nhau, đặc biệt là rutin. Kết quả là, tiêu thụ các chế phẩm từ kiều mạch (bột kiều mạch, mì kiều mạch, trà kiều mạch...) sẽ mang lại một số lợi ích sức khỏe, bao gồm hỗ trợ kiểm soát chỉ số đường huyết và gia tăng sức khỏe tim mạch.

Nguồn tham khảo: Healthline.com