Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm mũi họng cấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Nam Phong - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc

Viêm mũi họng cấp tính là bệnh khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là lúc thời tiết chuyển mùa, trẻ rất dễ bị nhiễm lạnh. Nếu bệnh viêm mũi họng cấp không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, viêm cầu thận cấp...

Nguyên nhân do môi trường sống

• Thời tiết thay đổi đột ngột, mưa ẩm, nhiệt độ hạ thấp
• Khói xe, khói thuốc lá, thuốc lào, than, bụi bẩn trong môi trường...
• Trẻ mới đi học nhà trẻ, mẫu giáo... tiếp xúc với môi trường mới.
• Trẻ mới cai sữa hoặc thay đổi chế độ ăn dặm.

Nguyên nhân do virus, vi khuẩn, nấm

• Virus: cúm, sởi, Adenovirus... nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là virus, thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng vì vậy cha mẹ cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không tự ý cho con dùng kháng sinh.
• Vi khuẩn: phế cầu, tụ cầu, liên cầu... Trong đó, nguy hiểm nhất là liên cầu khuẩn nhóm A (S.pyogenes) rất dễ gây nên biến chứng: viêm khớp cấp (thấp tim tiến triển), viêm cầu thận cấp.
• Nấm: thường là nấm Candida.

Biểu hiện viêm mũi họng cấp đầu tiên ở trẻ là: sổ mũi, hắt hơi, nhức đầu, mỏi tay chân, kèm theo các sốt hoặc sốt cao có thể lên đến 39 - 40 độ C. Trẻ lớn sẽ than phiền về cảm giác ớn lạnh, nuốt đau, cả người đau mỏi, ăn ngủ kém do khi mũi bị viêm sẽ sinh ra dịch chảy xuống họng khiến họng bị viêm họng.

Trường hợp viêm mũi họng cấp do virus sẽ có các biểu hiện như: chảy mũi, ho, tiêu chảy, ban dạng virus, viêm kết mạc... Nếu trẻ có ít nhất một trong các dấu hiệu sau thì nên nghĩ đến viêm họng do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A: họng đỏ, amidan sưng và có chất xuất tiết trắng, sưng đau hạch cổ, sốt trên 38.5 độ C... Đây là một chứng bệnh nguy hiểm cho trẻ em vì nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nặng nề. Trường hợp bị bệnh cần điều trị đúng và đủ liệu kháng sinh để dự phòng biến chứng thấp khớp cấp có thể ảnh hưởng đến tim, sau này rất khó chữa.

Vệ sinh mũi họng

Nếu trẻ bắt đầu có dấu hiệu bị ngạt mũi nhẹ, dịch mũi còn lỏng thì có thể lau rửa mũi cho trẻ bằng khăn mềm. Trường hợp dịch mũi đặc, có kèm nhiều gỉ mũi thì nên nhỏ 2 – 3 giọt nước muối sinh lý vào mỗi bên mũi, đợi một lúc cho nước muối ngấm vào, làm mềm rỉ mũi rồi có thể nhẹ nhàng dùng tay day day hai bên cánh mũi bé để gỉ mũi mềm và bong ra, dùng tắm bông hoặc khăn mềm lau đi.

Nếu dịch mũi của trẻ tiết ra quá nhiều và đặc, có thể cần dùng dụng cụ hút mũi để hút cho trẻ. Tuy nhiên, lưu ý không nên lạm dụng dụng cụ hút mũi vì cách này có thể tạo áp lực, gây tổn thương niêm mạc mũi. Tuyệt đối không được dùng miệng của người lớn trực tiếp hút mũi dãi cho trẻ vì không đảm bảo vệ sinh, thậm chí còn lây thêm vi khuẩn từ miệng sang cho trẻ.

Sau khi dùng khăn giấy mềm lau mũi, dãi thì vứt bỏ ngay. Không nên dùng khăn xô trở mặt khăn và dùng lại khăn cũ vì vi khuẩn/virus vẫn bám lại trên khăn. Lưu ý: khi trẻ bị viêm mũi họng có thể dùng nước muối sinh lý để rửa mũi, súc họng cho trẻ nhưng phải theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Có thể cho trẻ dùng thuốc co mạch theo chỉ định của bác sĩ.

• Chỉ nên cho trẻ ăn những loại thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt.
• Cho trẻ ăn theo nhu cầu, nên chia nhiều bữa trong ngày và số lượng mỗi bữa nên ít hơn bình thường, không ép trẻ ăn hết phần thức ăn mà cha mẹ đã chuẩn bị.
• Có thể dùng quất hấp mật ong, hoa hồng hấp đường, gừng, chanh cho trẻ uống để chữa ho theo phương pháp dân gian, chú ý vệ sinh khi chế biến.
• Dùng thuốc hạ sốt và kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, ngực, gan bàn chân khi thời tiết lạnh.
• Vệ sinh họng, miệng sạch sẽ bằng cách đánh răng cho trẻ sau khi ăn, trước khi ngủ và sau khi ngủ dậy.
• Bỏ thói quen cho tay lên miệng ngậm, cho tay vào ngoáy mũi vì đây là thói quen khiến trẻ dễ bị viêm mũi họng. Cha mẹ nên giúp trẻ tránh thói quen xấu này.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh bệnh tái phát nặng hơn:
• Không tự ý cho trẻ dùng thuốc kháng sinh, không dùng lại đơn thuốc cũ của lần khám trước.
• Không tự ý nhỏ các thuốc có thành phần co mạch kéo dài cho trẻ.
• Đảm bảo môi trường sống trong lành, tránh khói bụi, ẩm mốc...
• Hạn chế tối đa việc cho trẻ tiếp xúc với nguồn lây: người lớn hoặc trẻ em bị bệnh.

Các bậc cha mẹ cần chú ý khi trẻ có một trong các biểu hiện sau thì cần mang con đi viện càng sớm càng tốt, tránh các biến chứng nặng nề:

• Trẻ sốt cao liên tục, dùng thuốc hạ sốt và chườm ấm không hạ sốt.
• Trẻ ho nhiều, nhịp thở nhanh, có biểu hiện khó thở
• Trẻ có biểu hiện nôn nhiều, đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày.
• Trẻ bắt đầu có chảy mủ ở tai.
• Tất cả các triệu chứng bệnh của trẻ không tốt lên sau 2 ngày điều trị.

Khoa Liên Chuyên Khoa (khoa ghép của chuyên khoa: Mắt - Tai Mũi Họng - Răng Hàm Mặt) - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City - chuyên khám và điều trị các bệnh lý tai mũi họng thông thường, các khối u vùng đầu mặt cổ, dị tật bẩm sinh vùng tai mũi họng bằng các phương pháp nội - ngoại khoa tối ưu nhất cho bệnh nhân, cả trẻ em và người lớn. Đặc biệt, chuyên khoa Tai Mũi Họng chuyên trị các bệnh lý thường gặp như: viêm họng cấp, ù tai, viêm mũi không do dị ứng, ung thư cổ họng, thủng màng nhĩ, viêm tai giữa, viêm amidan, viêm V.A, viêm xương cấp, polyp dây thanh, ung thư thanh quản...

Đến với Vinmec Times City, bệnh nhân sẽ nhận được sự thăm khám trực tiếp, tận tình và chuyên nghiệp từ đội ngũ cán bộ y tế giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm:

• Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Hữu Tuấn: Nhiều năm kinh nghiệm trong việc điều trị các bệnh về Tai - Mũi - Họng và đã có 3 năm làm việc cũng như được đào tạo Thạc sĩ Y học, Thạc sĩ Bác sĩ Nội trú tại Cộng hòa Pháp. Hiện tại bác sĩ đang là Trưởng khoa Liên Chuyên Khoa hệ ngoại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
• Bác sĩ CKII Nguyễn Ngọc Lan: Với hơn 25 năm kinh nghiệm khám chuyên khoa Tai – Mũi – Họng. Trước khi làm việc tại Vinmec, bác sĩ Lan từng công tác tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
• Bác sĩ Phùng Thị Phương Loan: Với trên 40 năm kinh nghiệm về thăm khám và điều trị các bệnh lý Tai - Mũi - Họng và hô hấp Nhi.
• Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Vĩnh Toàn: Với 15 năm kinh nghiệm trong ngành Tai - Mũi - Họng, từng tham gia các khóa học về phẫu thuật tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương, Thái Lan và Singapore.