Khi nào cần xét nghiệm sán dải lợn?

Xét nghiệm sán lợn ở các trẻ khỏe mạnh và không có triệu chứng gì bất thường là không cần thiết. Bởi vì dù cho kết quả có dương tính thì đây mới chỉ là dấu hiệu cho thấy trẻ phơi nhiễm chứ chưa chắc đã mắc sán dải lợn.

Giun sán có mặt ở mọi nơi trong môi trường, trong đất, rau chưa rửa sạch, trong phân, nước miếng của động vật, thịt chưa qua xử lý. Vì vậy, vấn đề vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường sống rất quan trọng.

Hiện nay, bệnh sán dải lợn (hay sán dây lợn) đã xuất hiện ở 51 tỉnh thành trên cả nước. Để chẩn đoán sán dải lợn, bác sĩ thường dựa vào dấu hiệu lâm sàng (biểu hiện của bệnh trên cơ thể) và dấu hiệu chẩn đoán trên cận lâm sàng (thực hiện các thủ thuật và xét nghiệm chẩn đoán). Một số trường hợp triệu chứng bệnh không rõ ràng thì chưa cần thiết phải làm xét nghiệm sán lợn.

Đối với dịch bệnh sán dải lợn gần đây, việc người dân đồng loạt đưa con đi lấy máu xét nghiệm sán lợn là hoàn toàn không cần thiết và cũng không có nhiều ý nghĩa trong phòng bệnh.

Nguyên nhân là vì, xét nghiệm máu sàng lọc hiện nay chỉ phát hiện kháng thể và kháng nguyên của ấu trùng sán dây lợn trong huyết thanh, với các trẻ khỏe mạnh không triệu chứng thì việc thực hiện xét nghiệm sán lợn là vô nghĩa. Nếu kết quả dương tính với sán cũng chỉ có thể khẳng định là trẻ có phơi nhiễm với trứng sán do ăn uống phải nguồn thực phẩm, nước uống có chứa trứng sán, chứ không phải do ăn phải thịt lợn chứa ấu trùng sán dây lợn.

Người ăn phải thịt lợn chưa nấu chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi di chuyển đến dạ dày, ấu trùng sán sẽ thoát nang rồi bám dính vào thành ruột non, sau đó phát triển thành sán dây trưởng thành. Để khẳng định bệnh nhân do ăn thịt lợn gạo mà bị nhiễm sán trưởng thành thì phải tiến hành lấy mẫu phân làm xét nghiệm xem có thấy đốt sán trưởng thành hay không. Khi đó, nếu quan sát thấy đốt sán mới khẳng định là người bệnh bị bệnh sán trưởng thành.

Mặt khác, chỉ những người có nguy cơ hoặc triệu chứng của nhiễm sán dây lợn, chẳng hạn như động kinh, có rối loạn thị lực không rõ nguyên nhân, rối loạn hệ tiêu hóa, hấp thu, bệnh nhân nghi ngờ ấu trùng sán tấn công lên não (như co giật, hôn mê, yếu liệt chi), xuất hiện các nốt bất thường dưới da... thì mới cần tiến hành xét nghiệm tìm ấu trùng sán lợn. Thậm chí khi đó, bệnh nhân phải làm nhiều xét nghiệm khác mới đủ khẳng định nguy cơ nhiễm sán, bao gồm các thủ thuật như siêu âm, chụp cắt lớp, sinh thiết...

Nếu chỉ xét nghiệm máu sàng lọc mà cho kết quả dương tính với sán dải lợn thì chưa đủ bằng chứng để khẳng định là có bệnh ấu trùng và bác sĩ chỉ được phép điều trị khi nhận thấy triệu chứng rõ ràng,còn nếu không thì chỉ theo dõi. Ngoài ra xét nghiệm sán lợn cũng có tỷ lệ dương tính chéo giữa sán dải lợn với một số loại ký sinh trùng khác. Trường hợp các trẻ nếu chưa có triệu chứng, tức là cùng lắm chỉ mới phơi nhiễm với bệnh, thì chưa cần thiết phải điều trị. Việc chẩn đoán một người nào đó có đang mắc bệnh ấu trùng sán lợn hay không thì cần dựa vào nhiều yếu tố khác nhau, chứ không chỉ khẳng định từ kết quả xét nghiệm huyết thanh.

Bác sĩ nhấn mạnh, tất cả các loại giun sán khi xâm nhập vào cơ thể đều cần có thời gian ủ bệnh rồi mới phát triển, cơ thể lúc đó mới có khả năng tạo ra lượng kháng thể chứ không thể hôm nay ăn thịt lợn nhiễm sán mà mai có bệnh ngay.

Hơn nữa, đa số giun sán khi vào cơ thể người thì sau một thời gian, cơ thể sẽ tự đào thải chúng ra ngoài, nhưng xét nghiệm sán vẫn dương tính. Cũng có khi, xét nghiệm dương tính nhưng thực chất trong người không có bệnh, không còn con giun sán nào cả. Mặt khác, xét nghiệm giun sán rất dễ gây nhầm lẫn vì nhiễm loại sán này đã hết lâu rồi, nhưng lại xét nghiệm phát hiện ra dương tính với loại giun sán khác như giun sán chó, mèo.

Bác sĩ khuyên tất cả mọi người nên xổ giun định kỳ từ 3 đến 6 tháng một lần. Bên cạnh đó, người dân cần có thói quen ăn chín uống sôi, sử dụng thực phẩm sạch, an toàn. Nếu nghi ngờ trẻ ăn phải thịt nhiễm giun sán, thì cho uống thuốc xổ giun, không cần thiết phải lo lắng chạy ngược chạy xuôi để làm xét nghiệm sán lợn. Đối với giun sán thông thường thì có thể dùng thuốc albendazol, mebendazol, pyrantel. Nếu nhiễm sán dải lợn thì người bệnh có thể dùng thuốc praziquantel hay albendazol.

Theo Cục Y tế dự phòng, ấu trùng sán dải lợn sẽ chết khi được nấu tới nhiệt độ cao 75oC trong vòng 5 phút, hoặc đun đến sôi trong vòng 2 phút. Do đó, luôn ăn thức ăn nấu chín sẽ phòng chống được bệnh sán dải lợn.