Nên siêu âm thai lần đầu khi nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Anh Tú - Bác sĩ Siêu âm sản – Chẩn đoán trước sinh – Khoa Sản - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Siêu âm thai là một trong những kỹ thuật cận lâm sàng rất quan trọng và cần thiết đối với mẹ bầu trong suốt quá trình mang thai. Tuy nhiên, không phải lúc nào siêu âm thai cũng có thể thực hiện được và người phụ nữ mang thai cần nắm rõ những thông tin về thời gian siêu âm thai như khi nào đi siêu âm thai lần đầu hay lịch siêu âm thai trong thai kỳ như thế nào.

Siêu âm thai được xem là một xét nghiệm cận lâm sàng không thể bỏ sót và có giá trị về nhiều mặt trong quá trình người phụ nữ mang thai. Khi siêu âm thai vào những thời điểm phù hợp thì có thể chẩn đoán sớm một số bệnh lý nguy hiểm cho cả bà mẹ và thai nhi như: Thai ngoài tử cung, dị tật bẩm sinh... Tuy nhiên, không phải vì muốn phát hiện những bất thường trên mà người phụ nữ đi siêu âm thai quá sớm, lúc thai chỉ được 2- 3 tuần tuổi. Nguyên nhân là do trong giai đoạn thai nhi còn nhỏ, dưới 3 tuần tuổi thì sẽ chưa phát hiện được bất cứ dấu hiệu bất thường nào vì thai còn quá nhỏ, ngoài ra siêu âm trong giai đoạn này cũng gây một số tác động tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ.

Quá trình hình thành thai nhi được cho là từ khi thụ tinh, sau khi quá trình thụ tinh diễn ra với 1/3 đầu của vòi trứng người phụ nữ thì vào thời điểm giờ thứ 30 sau đó, hợp tử sẽ được tạo ra và đi đến tử cung của người phụ nữ, tiến hành nhân đôi. Sự nhân đôi hợp tử tiếp tục diễn ra sau đó cho đến ngày thứ 5 thì phôi bào sẽ được hình thành. 2 ngày sau, phôi sẽ di chuyển và tử cung, vùi trong niêm mạc tử cung và bắt đầu làm tổ. Lúc này, phôi sản xuất ra HCG và HCG đi vào nước tiểu của người mẹ, đây cũng là lý do khi mang thai thì thử bằng que thử thai trong nước tiểu sẽ hiển thị 2 vạch. Vì vậy, đây chỉ là giai đoạn phát triển của phôi bào nên nếu siêu âm quá sớm thì sẽ không có tác dụng.

Để trả lời cho câu hỏi khi nào siêu âm thai lần đầu thì cần phải có những dấu hiệu cần thiết để người sản phụ đến những cơ sở sản khoa để siêu âm, và có nếu có thai thì khi siêu âm trong 3 tuần đầu tiên mang thai sẽ không cho được một kết quả cụ thể nào cả. Vì vậy, khi đã xác định có thai thì nên đi siêu âm thai định kỳ theo lịch siêu âm thai mà bác sĩ đưa ra gồm 3 lần siêu âm thai trong suốt quá trình mang thai để khảo sát những yếu tố quan trọng như đo độ mờ da gáy, tìm và phát hiện những bệnh lý, tim thai, trọng lượng thai, chỉ số về nước ối...

Một số dấu hiệu cho thấy người mẹ có thể tiến hành siêu âm thai đó là:

• Ra máu có thể màu hồng, đỏ hay nâu, lượng máu thường ít hơn lượng máu trong chu kỳ kinh nguyệt, thường rớt ở quần trong.
• Cảm giác đau, có thể đau nhẹ hoặc đau dữ dội.
• Xuất huyết trong vòng dưới 3 ngày.
• Tiết dịch âm đạo
• Đau vùng ngực, đầu ti, có cảm giác căng tức.
• Cơ thể mệt mỏi
• Ốm nghén, buồn nôn hằng ngày, nhất là vào buổi sáng và khi ngửi thấy mùi thức ăn.
• Tâm trạng thay đổi
• Táo bón, đầy hơi, đánh rắm...
• Tiểu tiện nhiều hơn thường ngày.

Một số câu hỏi được đưa ra đó là siêu âm thai 2 tuần có cho biết những thông tin về thai nhi hay không thì trong thời gian này, thai nhi vẫn chưa phát triển đầy đủ nên khi siêu âm thai 2 tuần vẫn không thể thấy được hình dạng và sự phát triển của thai nhi. Cụ thể hơn, sau khi đã hình thành phôi bào như trên thì khi được 2 tuần tuổi, thai nhi bắt đầu xuất hiện những tổ chức về tế bào, bao gồm 3 lớp tế bào là ngoài bì để trở thành các bộ phận như tóc, da, mắt, thần kinh, não, men răng..., trung bì sẽ thành xương, cơ, thận, mô mạch máu... và nội bì là những cơ quan, nội tạng sau này.

Ở giai đoạn 2 tuần thì thai nhi chưa có những mô cơ quan riêng biệt như trên mà chỉ là tổ chức tế bào 3 lớp, mắt thường không thể nhận ra nên khi siêu âm sẽ không thấy được hình ảnh nhất định, có khi còn cho ra những kết quả không chính xác. Ngoài ra, siêu âm thai 2 tuần còn ảnh hưởng đến bào thai do sóng âm tử đầu dò phát ra sẽ không có lợi cho sự phát triển của bào thai trong giai đoạn này. Vì vậy, thay vì siêu âm thai 2 tuần đầu thì để biết được tình trạng mang thai cũng như tình trạng thai nhi thì người phụ nữ có thể dùng que thử thai và thử nhiều lần trong những thời gian khác nhau để kết quả chính xác nhất. Bên cạnh đó, một xét nghiệm được cho là có hiệu quả rất cao trong việc chẩn đoán mang thai đó là xét nghiệm HCG, là loại xét nghiệm máu đơn giản, an toàn cho mẹ và thai nhi, hiệu quả cao trong việc phát hiện có mang thai hay không.

Siêu âm thai lần đầu khi nào cũng như siêu âm thai 2 tuần, 3 tuần thì có thấy được kết quả hình ảnh thai nhi không là những thắc mắc rất thường gặp với những người phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, khi thai nhi chưa đủ phát triển thì việc siêu âm quá sớm là không nên và không cần thiết vì có thể gây ảnh hưởng đến bào thai.