Bạn có bị rối loạn chức năng kiểm soát cảm xúc?

Có nhiều lý do tại sao một người có thể không kiểm soát được cảm xúc của mình. Sự thay đổi cảm xúc không chỉ ảnh hưởng đến những người bị rối loạn tâm trạng mà cả những người bị rối loạn nhận thức và những người đã trải qua chấn thương sọ não. Nếu gặp phải những triệu chứng này hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán phù hợp và lựa chọn điều trị kịp thời.

Khi một người không kiểm soát được cảm xúc của mình, phản ứng của họ thường có thể là gây rối hoặc không phù hợp với tình huống cũng như hoàn cảnh xung quanh tại thời điểm đó.

Các trạng thái mất kiểm soát cảm xúc như: tức giận, buồn bã, lo lắng và sợ hãi...chỉ là một trong số những cảm xúc có thể xảy ra. Không thể kiểm soát được cảm xúc có thể là tạm thời, và nguyên nhân gây ra có thể bởi một số yếu tố chẳng hạn như là giảm lượng đường trong máu hoặc kiệt sức vì thiếu ngủ.

Tuy nhiên, một số người gặp phải tình trạng khó kiểm soát cảm xúc diễn ra liên tục và trở thành mãn tính. Cho nên, điều quan trọng là phải biết khi nào cần sự giúp đỡ vì không thể kiểm soát được cảm xúc sẽ gây cản trở cuộc sống hàng ngày.

Bùng phát cảm xúc cũng như cảm xúc không ổn định được đề cập đến những thay đổi nhanh chóng trong biểu hiện cảm xúc một cách mạnh mẽ. Tình trạng thần kinh này thường ảnh hưởng đến những người đã có dấu hiệu tồn tại từ trước hoặc bị chấn thương não trong quá khứ. Một số người có liên quan đến bệnh ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần như rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) cũng trải qua những cảm xúc không ổn định này.

Ví dụ về các loại bùng phát cảm xúc không kiểm soát này bao gồm:

• Khó chịu đột ngột
• Phù hợp với khóc hoặc cười
• Cảm thấy tức giận, nhưng không biết tại sao
• Cơn giận dữ bùng nổ
• Những người bị đột quỵ cũng có thể bùng phát cảm xúc.

Các nguyên nhân của việc không thể kiểm soát cảm xúc có thể khác nhau. Một số trẻ có thể không kiểm soát được cảm xúc khi nó cảm thấy bị quá tải hoặc đau khổ. Chúng có thể nổi giận hoặc khóc lóc thảm thiết. Nhưng trẻ sẽ bắt đầu phát triển khả năng tự kiểm soát cảm xúc khi chúng lớn lên.

Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ngoại lệ bao gồm cả trẻ em có liên quan đến một số bệnh như:

• Rối loạn chức năng kiểm soát cảm xúc.
• Rối loạn tăng động thái chú ý (ADHD)
• Rối loạn thách thức đối lập

Ngoài ra, còn có các điều kiện khác liên quan đến việc không thể kiểm soát cảm xúc bao gồm: rối loạn sử dụng rượu, rối loạn nhân cách chống đối xã hội, hội chứng Asperger, rối loạn lưỡng cực, mê sảng, bệnh tiểu đường, lạm dụng thuốc, chấn thương đầu, lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết), trầm cảm sau sinh, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), rối loạn tâm thần, tâm thần phân liệt. Nhiều điều kiện trong số này đòi hỏi phải điều trị lâu dài để giúp con người kiểm soát cảm xúc tốt hơn.

Hầu hết, mọi người kiểm soát hoặc điều chỉnh cảm xúc hàng ngày được cho là thói quen. Còn với những người khác, phản ứng cảm xúc là tự động. Các triệu chứng liên quan đến việc không thể kiểm soát cảm xúc bao gồm:

• Bị choáng ngợp bởi cảm xúc
• Cảm thấy sợ thể hiện cảm xúc
• Cảm thấy tức giận, nhưng không biết tại sao
• Cảm thấy mất kiểm soát
• Lạm dụng thuốc hoặc rượu để che giấu hoặc làm tê liệt cảm xúc

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), khó kiểm soát cảm xúc là triệu chứng chính ở những người có tâm trạng hoặc rối loạn lo âu. Những triệu chứng rối loạn chức năng cảm xúc cần được điều trị y tế như:

• Cảm giác như cuộc sống không còn đáng sống
• Cảm giác như bạn muốn làm tổn thương chính mình
• Nghe giọng nói hoặc nhìn thấy những điều người khác nói với bạn không có ở đó
• Mất ý thức hoặc cảm giác như thể bạn sắp ngất

Pseudobulbar (PBA) là một trạng thái ảnh hưởng đến những người mắc bệnh thần kinh hoặc những người đã trải qua chấn thương não. Những cơn khóc, cười hay giận dữ không kiểm soát được là những triệu chứng chính của tình trạng này. PBA xảy ra khi có sự mất kết nối giữa thùy trán kiểm soát cảm xúc và tiểu não và thân não. PBA xảy ra như là kết quả của:

• Đột quỵ
• Bệnh Parkinson
• U não
• Mất trí nhớ
• Chấn thương não
• Bệnh đa xơ cứng

Để chẩn đoán được tình trạng này, đầu tiên bác sĩ sẽ thăm khám tiền sử bệnh và xem xét các triệu chứng hiện tại. Thêm vào đó, bác sĩ sẽ kiểm tra lại tất cả các loại thuốc mà người bệnh đang dùng, như: thuốc kê đơn, thuốc bổ sung, các loại thảo mộc... Ở một số trường hợp cụ thể bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện chụp cắt lớp hoặc chụp cộng hưởng từ.

Tuy nhiên, trong số những rối loạn chức năng kiểm soát cảm xúc sẽ không có xét nghiệm nào có thể được đưa ra chẩn đoán kết luận nếu người bệnh có tình trạng sức khỏe tâm thần đặc biệt.

Điều trị tình trạng này phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của việc không thể kiểm soát cảm xúc.

Theo trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) báo cáo những người mắc bệnh tiểu đường có khả năng mắc các triệu chứng trầm cảm cao gấp 2 đến 3 lần. Nguyên nhân của tình trạng này là do hạ đường huyết. Vì thế có thể điều chỉnh lượng đường trong máu bằng cách sử dụng: viên glucose, nước ép, kẹo, các chất đường khác. Hơn nữa, những người có lượng đường trong máu thấp mãn tính có thể cần phải thay đổi chế độ ăn để cải thiện tình trạng này.

Phương pháp điều trị rối loạn tâm lý có thể bao gồm thuốc và tâm lý trị liệu. Những điều kiện này thường đòi hỏi sự can thiệp dài hạn để giúp cung cấp các công cụ giúp kiểm soát cảm xúc tốt hơn.

Ngoài việc dùng thuốc và trị liệu, thực hiện kỹ năng kiểm soát cảm xúc có thể giúp điều chỉnh cảm xúc. Chẳng hạn như: sử dụng sổ nhật ký hàng ngày về tâm trạng là một công cụ tuyệt vời để theo dõi tâm trạng. Hay ghi lại các vấn đề trên giấy để nhìn nhận rõ hơn các vấn đề, cũng như xác định các giải pháp, từ đó giảm căng thẳng và lo lắng trong quá trình làm việc.

Nguồn tham khảo: healthline.com, webmd.com