Cơ chế tăng - giảm tính thấm thành mạch

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Đỗ Văn Mạnh - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Như chúng ta đã biết, nước là một thành phần không thể thiếu trong cơ thể chúng ta, chiếm khoảng 60% ở nam giới và 50% ở nữ giới. Sở dĩ có sự khác biệt này là do cơ thể người nữ có nhiều mỡ hơn nam giới. Ngoài ra, tỉ lệ của nước cũng thay đổi theo quá trình sống.

Ở trẻ em lượng nước chiếm khoảng 75% cơ thể nhưng ở người già thì chỉ khoảng 50%. Nước phân bố ở hai khu vực chính là nội bào và ngoại bào. Nước ở nội bào chiếm khoảng 55-75% còn ngoại bào chiếm 25-45%. Khu vực ngoại bào gồm nước trong lòng mạch (huyết tương) và ngoài lòng mạch với tỉ lệ 1⁄3.

Việc cân bằng nước cũng như các yếu tố điện giải phụ thuộc vào rất nhiều cơ chế trong đó khá quan trọng phải nhắc đến là: Áp lực thủy tĩnh, áp lực thẩm thấu keo, áp lực thẩm thấu ngoại bào, tính thấm thành mạch,... các yếu tố ngày hoạt động cùng nhau và điều hòa lượng nước trong cơ thể ở mức nhất định.

Khi ở trạng thái cân bằng, thì lượng nước xuất ra ngoài và lượng nước nhập vào cơ thể là bằng nhau. Nước được nhập vào cơ thể bằng đường uống và ăn, xuất ra ngoài cơ thể do bài tiết nước tiểu và hiện tượng toát mồ hôi. Nước dịch chuyển ra vào cơ thể và tế bào dựa trên các nguyên lý: Nguyên lý của sự thẩm thấu, sự trao đổi giữa gian bào và lòng mạch, sự trao đổi giữa gian bào và tế bào. Những nguyên lý này được đảm bảo bằng các hệ thống điều hòa cân bằng nước: điều hòa thẩm thấu và điều hòa thể tích.

Phù là hiện tượng xuất hiện lượng nước bất thường ở trong mô kẽ gian bào hoặc trong các khoang của cơ thể. Phù có thể chia làm hai loại là phù do viêm và phù không do viêm. Hôm nay chúng ta chỉ tìm hiểu về phù do viêm.

Phù do viêm có nguyên nhân chính là tăng tính thấm thành mạch, dịch phù này còn được gọi là dịch tiết hay dịch xuất. Dịch xuất có hàm lượng protein khá lớn >3g%, tỉ trọng cao >1,020. Có nhiều tác nhân có thể làm tăng tính thấm thành mạch: Các chất trung gian hóa học tác động lên ổ viêm, sự bám dính của các tiểu cầu và các tế bào bạch cầu và vách mạch máu, và có vai trò quan trọng là các tác nhân làm tăng áp lực thủy tĩnh trong các mạch máu ngoại vi làm cho dịch viêm từ trong các mạch thoát ra ngoài mô.

Một khi tăng tính thấm thành mạch, albumin có thể thoát ra khỏi lòng mạch một cách rất dễ dàng, khi đó áp lực thẩm thấu keo trong và ngoài mạch tự triệt tiêu nhau, áp lực thủy tĩnh lúc này tống nước từ trong lòng mạch đi ra ngoài, đây chính là cơ chế tạo nên phù ở các hiện tượng dị ứng, phù trong sốt, viêm,...

Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng đã giải thích được cho bạn hiểu được tăng tính thấm thành mạch là gì và hiểu được cơ chế của nó. Mỗi ngày cùng tìm hiểu thêm một chút kiến thức về y học, chúng ta có thể biết thêm được nhiều điều mới, giúp chúng ta phòng tránh được nhiều loại bệnh. Thêm vào đó, chúng ta còn có thể chia sẻ những kiến thức này với người, để cùng nhau chung tay xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh.