Co thắt Dupuytren (cân gan bàn tay): Những điều cần biết

Co thắt Dupuytren là bệnh gây ra các nốt sần, cục u hoặc bướu nhỏ dưới da ngón tay và lòng bàn tay. Bệnh có thể làm cho các ngón tay của bạn mắc kẹt lại. Bệnh thường xuất hiện ở ngón đeo nhẫn và ngón tay út và gây ra làm cho các khớp có chiều dài ngắn hơn bình thường, cong và không thẳng hàng.

Đây là một bệnh tương đối thường gặp, đặc trưng bởi tình trạng quá sản bao cân gan tay và những cấu trúc liên quan làm cho bao cân gan tay bị co thắt và xuất hiện các nốt. Nguyên nhân chưa rõ, nhưng có thể có yếu tố di truyền và thường xuất hiện tiên phát ở những nam giới trên 50 tuổi.

Tỉ lệ mắc bệnh co thắt Dupuytren ở bàn tay cao hơn trong số những người nghiện rượu và những bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính (như xơ gan, đái tháo đường, động kinh, lao). Khởi phát có thể cấp tính song đa số thường tiến triển chậm và kéo dài.

Cho đến nay các bác sĩ không biết chính xác điều gì gây ra bệnh co thắt Dupuytren. Không có bằng chứng cho thấy chấn thương tay hay tai nạn nghề nghiệp có liên quan đến các rung động vào tay gây ra tình trạng này.

Nếu ở độ tuổi từ 40 và 60, bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh co thắt Dupuytren cao hơn những nhóm tuổi khác. Tình trạng này phổ biến hơn ở nam giới.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ của bệnh bao gồm:

- Tuổi tác: Co thắt Dupuytren xảy ra phổ biến nhất sau 50 tuổi. Biểu hiện bệnh tăng dần theo tuổi.

- Giới tính: Nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh hơn và mức độ co rút trầm trọng hơn nữ giới.

- Chủng tộc: Những người gốc Bắc Âu, da trắng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

- Tiền sử gia đình mắc bệnh: Theo nghiên cứu những người có cha, mẹ, anh chị em hay họ hàng mắc bệnh thì sẽ có nguy cơ cao hơn những người khác.

- Thuốc lá, rượu: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh co thắt gan bàn tay, có lẽ do những thay đổi vi thể ở mạch máu do thuốc lá gây ra. Việc lạm dụng rượu cũng là yếu tố liên quan đến bệnh.

- Đái tháo đường: Những người mắc bệnh đái tháo đường được báo cáo là có liên quan đến tình trạng co thắt này.

- Động kinh hoặc sử dụng thuốc chống động kinh

- Chỉ số khối cơ thể (BMI): Những người có BMI thấp hơn bình thường được báo cáo là có liên quan đến bệnh.

Các ngành nghề liên quan đến tay như thợ thủ công hoặc các chấn thương ở bàn tay có thể là nguy cơ của co thắt Dupuytren.

Các nốt sần hay u cục xuất hiện ở mặt lòng bàn tay. Các nốt có hình tròn hoặc hình oval, dẹt, cứng chắc, không di động, đường kính từ 0.5 cm đến 1,5 cm, có bờ không rõ, không đau khi sờ chạm. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, các nốt trở nên đỏ, đau và ngứa.

Da nhăn nheo hoặc nhíu lại như núm đồng tiền ở lòng bàn tay, ngón tay

Các dây xơ nổi gồ lên kéo dài từ lòng bàn tay đến các ngón tay. Dây xơ rộng từ vài mm đến 1 cm, sờ cảm giác như một sợi dây chạy dưới da. Bình thường cảm giác mềm, nhưng khi kéo căng các ngón chúng sẽ trở nên cứng chắc. Khác với các nốt sần, dây xơ có bờ rõ và di động khi sờ nắn. Thường cái dây xơ và các nốt sần nằm trên cùng một đường thẳng theo chiều các ngón tay.

Co gấp các ngón tay về mặt lòng bàn tay. Đây là giai đoạn muộn của bệnh. Các ngón bị ảnh hưởng nhiều nhất là ngón út và ngón nhẫn. Ngón tay giữa cũng có thể bị, rất hiếm khi liên quan đến ngón tay cái và ngón trỏ. Trong đó, khớp bị co rút là khớp bàn ngón và khớp liên đốt gần ngón tay.

Co thắt Dupuytren được chẩn đoán chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng của bác sĩ. Các xét nghiệm hỗ trợ thì hiếm khi cần thiết. Các dấu hiệu lâm sàng đặc trưng của bệnh là đủ để bác sĩ chẩn đoán:

- Ngón tay cò súng: không giống như co thắt Dupuytren, ngón tay cò súng thường đau khi gấp các ngón và không có khả năng duỗi các ngón bị ảnh hưởng/

- Viêm bao hoạt dịch gân: biểu hiện thường đau và nguyên nhân do hoạt động quá nhiều hoặc chấn thương các ngón.

- Nang bạch huyết: một u nhỏ, di động dễ sờ thấy ở khớp bàn ngón tay có thể là nang bạch huyết

- U mô mềm: khối u phần mềm cần được xem xét nếu bệnh nhân còn trẻ và không có yếu tố nguy cơ.

Khi bệnh tiến triển nặng hơn, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật. Điều trị phẫu thuật liên quan đến việc phá vỡ các dây chằng trong ngón tay của bạn. Bác sĩ sẽ lựa chọn một số phương pháp điều trị sau dựa vào mức độ nghiêm trọng của bệnh:

- Châm cứu: sử dụng liệu pháp châm cứu để phá vỡ sự co cứng các dây chằng bên ngoài. Bạn có thể lại bị co thắt nhưng vẫn có thể sử dụng châm cứu nhiều lần. Ưu điểm của liệu pháp này là có thể thực hiện nhiều lần và giúp tay bạn phục hồi rất nhanh, tuy nhiên châm cứu không thể được sử dụng trên mọi chỗ co thắt vì kim có thể gây tổn hại dây thần kinh gần đó;

- Tiêm collagen: Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu được thực hiện tại cơ sở y tế. Chất collagenase được tiêm vào dải xơ. Sau đó dải xơ sẽ bị đứt thông qua việc duỗi thụ động ngón tay. Quy trình duỗi thụ động ngón tay được thực hiện tại thời điểm 24, 48 hoặc 72 giờ sau tiêm. Các biến chứng phổ biến nhất bao gồm phản ứng tại chỗ tiêm, phù, bầm tím, chảy máu và đau. Phản ứng nghiêm trọng hơn bao gồm đứt gân và hội chứng đau khu vực. Những biến chứng này có xu hướng tự giới hạn và giải quyết nhanh chóng, không để lại di chứng. Tiêm Collagenase đã được chứng minh là giúp giảm 75% co thắt, với tỷ lệ tái phát 35%.

- Tiêm Corticoid: có thể cải thiện kích thước của nốt cục ở một số bệnh nhân Dupuytren. Nếu tiêm ở giai đoạn sớm của nốt cục khi chưa co rút khớp có thể ngăn tiến triển bệnh. Tuy nhiên, chúng không hiệu quả ở tất cả các bệnh nhân và tái phát lên tới 50%. Tiêm corticosteroid có thể dẫn đến teo mỡ, thay đổi màu da và có khả năng gây đứt gân.

- Phẫu thuật: giúp loại bỏ các mô cơ, nhưng liệu pháp này cần phải được thực hiện ở giai đoạn sau khi xác định mô tủy. Thỉnh thoảng, phương pháp này có một số khó khăn nếu loại bỏ cơ mà không loại bỏ phần da kèm theo.Nhược điểm của phẫu thuật là thời gian phục hồi lâu và đòi hỏi phải sử dụng vật lý trị liệu để vận động tay đủ và đúng chức năng. Trong những trường hợp hiếm hoi, các mô da cũng có thể bị loại bỏ trong quá trình phẫu thuật và đòi hỏi phải ghép da ở khu vực phẫu thuật.

Bạn sẽ có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:

• Tránh nắm chặt tay vào các công cụ bằng cách cách nhiệt đường ống hoặc đệm băng;
• Sử dụng găng tay với lớp đệm lớn trong công việc phải nắm vật nặng.