Gây mê phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Xuân Tịnh - Bác sĩ Gây mê - Hồi sức - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc. Bác sĩ Nguyễn Xuân Tịnh đã có hơn 18 năm kinh nghiệm học tập và làm việc trong lĩnh vực Gây mê – Hồi sức.

Phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh có vai trò ngăn ngừa các nguy cơ dẫn đến đột quỵ. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng đây là một phương pháp phòng ngừa vô cùng hiệu quả cho ai đang bị tắc nghẽn động mạch cảnh từ 70% trở lên. Đặc biệt, gây mê trong quá trình phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh là một thao tác rất quan trọng, không thể chủ quan.

Những động mạch cảnh có nhiệm vụ chính là cung cấp máu đến não bộ. Vị trí của động mạch cảnh nằm ở ngay phía trên hai bên cổ, kéo dài từ động mạch chủ ở trong lòng ngực cho đến nền sọ, và cung cấp lượng máu giàu oxy cho não.

Theo thời gian, cholesterol và các chất béo sẽ tích tụ và hình thành những mảng xơ vữa dẫn đến tắc động mạch cảnh trong, đây chính là quá trình xơ vữa động mạch vô cùng phổ biến. Sự tắc nghẽn động mạch cảnh trong vô cùng nguy hiểm, không chỉ làm giảm đi lượng máu cung cấp cho não bộ mà còn có thể dẫn đến đột quỵ, đe dọa tính mạng người bệnh.

Những mảng xơ vữa không chỉ ảnh hưởng đến dòng chảy ổn định của máu mà còn có thể hình thành những cục máu đông. Các cục máu đông này có thể xuất hiện tại những vị trí hẹp và làm đi lưu lượng máu cần di chuyển đến tất cả những động mạch cảnh nhỏ hơn mà bình thường nó cung cấp.

Nếu như những cục máu đông này di chuyển và bị kẹt lại tại những mạch máu nhỏ hơn sẽ được gọi là thuyên tắc mạch. Chỉ cần một cục máu đông hoặc các mảng xơ vữa ngăn không cho dòng máu đi đến não nó cũng có thể gây ra đột quỵ thiếu máu cục bộ, khiến cho bệnh nhân bị tổn thương não và thậm chí là tử vong.

Phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh là một phẫu thuật rất phức tạp, trong quá trình này cần tiến hành kẹp động mạch cảnh. Và điều này có thể dẫn đến thiếu máu não, do đó các bác sĩ chuyên khoa cần phải thực hiện shunt qua những đoạn hẹp trước khi thực hiện kẹp nhằm phòng tránh những biến chứng nguy hiểm.

Nhiều ý kiến đã chỉ ra rằng, chúng ta nên thực hiện phẫu thuật gây tê vùng (tức là tê đám rối cổ sâu) nhằm phát hiện ra các tình trạng thiếu máu não, vì lúc này bệnh nhân vẫn tỉnh nên có thể cung cấp thông tin cho bác sĩ về những triệu chứng sớm. Tuy nhiên, nhìn chung thì gây mê trong phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh vẫn được ưu tiên hơn tất cả các phương pháp khác vì có thể kiểm soát tốt về đường thở cũng như huyết động của người bệnh trong toàn bộ quá trình tiến hành phẫu thuật.

Gây mê trong phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh được chỉ định trong những trường hợp cần tiến hành bóc nội mạc động mạch cảnh nhằm điều trị hẹp động mạch, khi mà bệnh nhân xuất hiện triệu chứng hẹp hoặc mức độ hẹp được đánh giá tương đối nhiều.

Tuy nhiên, phương pháp gây mê này bị chống chỉ định trong những trường hợp sau:

• Bệnh nhân không đồng ý.
• Cơ sở y tế không đủ các phương tiện gây mê và hồi sức.
• Bác sĩ thực hiện không thành thạo các thao tác kỹ thuật.

Trước khi tiến hành gây mê phẫu thuật, kỹ thuật viên có nhiệm vụ kiểm tra lại hồ sơ và tình trạng sức khỏe người bệnh, sau đó thực hiện các thao tác sau để gây mê:

• Tư thế: bệnh nhân được yêu cầu nằm ngửa, và thở oxy 100%, lưu lượng 3-6l/phút trước khi tiến hành khởi mê ít nhất là 5 phút.
• Tiếp theo tiến hành lắp máy theo dõi và thiết lập những đường truyền có hiệu quả.
• Sử dụng tiền mê nếu cần thiết.
• Khởi mê:
• Thuốc ngủ: gồm có thuốc mê tĩnh mạch (ví dụ như etomidate, thiopental,...) và thuốc mê bốc hơi (ví dụ như sevofluran).
• Các loại thuốc giảm đau: morphin, fentanyl, sufentanil,...
• Có thể sử dụng thêm thuốc giãn cơ trong những trường hợp cần thiết (succinylcholin, rocuronium, vecuronium,...).
• Điều kiện tiến hành đặt ống nội khí quản cho bệnh nhân chính là người bệnh đã ngủ sâu và có đủ độ giãn cơ tốt (trong đa số những trường hợp).
• Có thể thực hiện đặt ống nội khí quản vào trong cơ thể bệnh nhân qua hai đường là đường mũi và đường miệng.
• Duy trì mê:
• Thực hiện duy trì mê bằng thuốc mê bốc hơi hoặc thuốc mê tĩnh mạch, kết hợp cùng với thuốc giảm đau hoặc thuốc giãn cơ nếu cần.
• Kiểm soát hô hấp của người bệnh bằng máy hoặc là bóp tay.
• Theo dõi sâu của quá trình gây mê dựa vào huyết áp, nhịp tim, vã mồ hôi,...
• Theo dõi những dấu hiệu sinh tồn: huyết áp, nhịp tim, SpO2, CtCO2 và thân nhiệt.
• Đề phòng những trường hợp ống nội khí quản đặt sai vị trí, hoặc bị gập, tắc.

Chú ý: Tiêu chuẩn có thể rút ống nội khí quản:

• Người bệnh đã hoàn toàn tỉnh và có thể thực hiện theo các yêu cầu được chỉ định.
• Nâng đầu trên 5 giây hoặc TOF > 0,9.
• Bệnh nhân có thể tự thở với tần số thở nằm trong giới hạn bình thường.
• Mạch và huyết áp đều ổn định.
• Thân nhiệt trên 35 oC.
• Không xuất hiện những biến chứng do gây mê và phẫu thuật gây ra.

Phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh là một phẫu thuật khó và đòi hỏi bác sĩ phải có tay nghề cao, cơ sở y tế đầy đủ các trang thiết bị gây mê, cấp cứu cần thiết. Do đó, bạn nên lựa chọn những bệnh viện uy tín để được sử dụng các dịch vụ thăm khám và điều trị tốt, phòng tránh những biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe của chính bản thân.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn thực hành gây mê phẫu thuật an toàn theo các hướng dẫn quốc tế. Với một đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng gây mê giàu kinh nghiệm, cùng với các trang thiết bị hiện đại như máy dò thần kinh, máy siêu âm, hệ thống kiểm soát đường thở khó của Karl Storz, hệ thống theo dõi gây mê toàn diện AoA (Adequate of Anesthesia) của GE bao gồm theo dõi độ mê, độ đau và độ giãn cơ sẽ mang lại chất lượng cao và an toàn, giúp bệnh nhân gây mê vừa đủ, không thức tỉnh, không tồn dư thuốc giãn cơ sau mổ. Hệ thống Y tế Vinmec cũng tự hào là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam ký kết với Hiệp hội Gây mê Thế giới (WFSA) hướng đến mục tiêu trở thành bệnh viện an toàn nhất về gây mê phẫu thuật tại Đông Nam Á.