Thông tin cần biết về xét nghiệm hồng cầu lưới

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Thị Thùy Nhung - Phó Trưởng khoa Xét nghiệm - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Xét nghiệm hồng cầu lưới là một trong những loại xét nghiệm máu có khả năng phản ánh được mức độ sản xuất trong tủy xương.

Hồng cầu lưới là tế bào máu của cơ thể, hay còn được hiểu là những tế bào hồng cầu chưa trưởng thành, được giải phóng từ tủy xương đến máu ngoại vi. Sự hiện diện của hồng cầu lưới cho thấy được khả năng tạo tế bào máu, hay chính xác hơn là tạo tế bào hồng cầu trong máu vẫn hoạt động tốt, từ đó có thể đưa ra kết luận rằng tủy xương phản ứng tốt với hiện tượng thiếu máu xảy ra trong cơ thể con người.

Hồng cầu lưới trong máu ngoại vi có thể được nhận biết bằng cách nhuộm với xanh Methylene hoặc xanh Cresyl thì sẽ cho kết quả hình ảnh sợi ARN mảnh bắt màu trong những bào tương của loại hồng cầu non này. Vì hồng cầu lưới là một giai đoạn phát triển trung gian giữa hồng cầu có nhân và hồng cầu trưởng thành nên nó chỉ tồn tại khoảng 2 ngày trước khi chín và phát triển thành hồng cầu trưởng thành.

Xét nghiệm hồng cầu lưới là một loại xét nghiệm máu mà trong đó có thể khảo sát được mức độ sản xuất của hồng cầu cũng như đánh giá sự hoạt động của tủy xương là bình thường hay bất thường. Đây là loại xét nghiệm máu thường được chỉ định trong những bệnh nhân gặp phải tình trạng thiếu máu. Việc tính số lượng hồng cầu lưới là bao nhiêu trong loại xét nghiệm này thường góp phần vào việc chẩn đoán một số bệnh lý nhất định. Nếu tính số lượng hồng cầu lưới thấy tăng lên thì có thể bệnh nhân đang gặp tình trạng mất máu rất nhiều hoặc những bệnh lý mà tế bào hồng cầu bị phá hủy từ rất sớm như thiếu máu tán huyết.

Bên cạnh đó, xét nghiệm hồng cầu lưới giúp những bác sĩ điều trị có thể định hướng được loại xét nghiệm tiếp theo cần thực hiện trên bệnh nhân để chẩn đoán một cách cụ thể, chính xác hơn những bệnh lý thiếu máu. Cụ thể hơn, những bệnh nhân khi tính số lượng hồng cầu lưới thấy thấp thì thường được chỉ định thực hiện sinh thiết tủy xương để khảo sát hoạt động của những tế bào trong tủy xương. Xét nghiệm hồng cầu lưới còn giúp cho việc đánh giá điều trị thiếu máu có hiệu quả không, từ đó điều chỉnh lại cho phù hợp với bệnh nhân.

Một số yếu tố có thể gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm hồng cầu lưới đó là:

• Bệnh nhân đang sử dụng một số loại thuốc ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm máu như thuốc điều trị bệnh Parkinson, thuốc dùng trên bệnh nhân viêm khớp dạng thấp, thuốc điều trị các bệnh lý như sốt, sốt rét, hóa trị ung thư...
• Bệnh nhân bắt phải tia xạ trị
• Bệnh nhân đang dùng thuốc kháng sinh Sulphonamide.
• Bệnh nhân thực hiện xét nghiệm huyết đồ khi mang thai cũng gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
• Bệnh nhân có tiền sử truyền máu trong thời gian gần với thời điểm làm xét nghiệm máu.

Cách thức để tính số lượng hồng cầu lưới cũng tương tự như khi phân tích tế bào hồng cầu trong xét nghiệm máu. Những tế bào hồng cầu lưới sau khi được lấy mẫu máu sẽ được nhuộm với chất Nucleic acid hay còn gọi là Oxazine 750 để đánh giá được khả năng hấp thu chất nhuộm màu này trên nguồn sáng laser diode 670mm. Sau đó, kết quả sẽ được so sánh đối chiếu với hàm lượng cũng như kích thước của tế bào Hemoglobin của hồng cầu lưới.

Một số chỉ số khi làm xét nghiệm hồng cầu lưới ta có thể thu được như sau:

• Retic (Reticulocyte): Số lượng tuyệt đối và phần trăm của hồng cầu lưới so với tổng số lượng tế bào hồng cầu có trong máu. Ký hiệu hồng cầu lưới là RET.
• CHr: hàm lượng Hemoglobin có trong hồng cầu lưới.
• MCVr: thể tích trung bình của hồng cầu lưới
• CHCMr: nồng độ Hemoglobin trung bình của hồng cầu lưới

Trong những chỉ số hồng cầu lưới trên, nếu lấy kết quả của RET hay %RET để đánh giá thì sẽ có những sai sót trong việc khảo sát sự đáp ứng của tủy xương với tình trạng thiếu máu, có thể là sự tăng %RET một cách giả tạo. Vì vậy, để khảo sát về hồng cầu lưới, người ta thường dùng chỉ số hồng cầu lưới hiệu chỉnh, ký hiệu là CRC để kết quả được chính xác hơn, cụ thể như sau:

CRC = (Tỷ lệ % hồng lưới bệnh nhân X HCT Bệnh nhân) / Giá trị bình thường của HCT

Trong đó:

• Hct.patient: thể tích khối hồng cầu của bệnh nhân tính bằng %
• Hct normal: giá trị bình thường của Hct, với nam là 45% và nữ là 40%.

Nếu chỉ số hồng cầu lưới hiệu chỉnh CRC này ≥ 3% thì tủy xương của bệnh nhân lúc này đáp ứng tốt với tình trạng thiếu máu, nghĩa là quá trình sản sinh hồng cầu đang diễn ra bình thường. Còn nếu CRC < 3% thì tủy xương không phản ứng tốt với tình trạng thiếu máu trên bệnh nhân hay nói cách khác là sự sinh sản hồng cầu không diễn ra bình thường.

Xét nghiệm hồng cầu lưới là một xét nghiệm máu cơ bản cần có để có thể tính được số lượng hồng cầu lưới tăng hay giảm, từ đó có những nhận định ban đầu về khả năng sản xuất ra tế bào máu của tủy xương có gặp vấn đề bất thường hay không để có thể góp phần chẩn đoán những bệnh lý huyết học liên quan hay định hướng những xét nghiệm cận lâm sàng tiếp theo phục vụ cho chẩn đoán và điều trị.