Vẹo cột sống ở người lớn và cách chữa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lê Nghiêm Bảo - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Bình thường, cột sống chạy thẳng xuống theo đường giữa. Ở một người bị vẹo cột sống, xương sống lại bị cong sang một bên. Góc của đường cong có thể lớn hay nhỏ nhưng mọi sự bất thường tại cơ quan này về lâu dài đều là tiềm ẩn của những dị dạng cũng như ảnh hưởng chức năng vận động về sau. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vẹo cột sống ở người lớn cũng như cách chữa bệnh này.

1. Vẹo cột sống là gì?

Con người được xem là có nguồn gốc từ loài linh trưởng với mức độ tiến hóa cao nhất. Một trong những bằng chứng của sự tiến hóa này chính là cấu trúc và chức năng của cột sống. Cột sống của con người có những đường cong tự nhiên rất tinh tế, giúp nâng đỡ toàn bộ cơ thể trong tư thế đứng thẳng với hai tay có thể thao tác tự do trong biên độ rất rộng và hai chân được thoải mái đi lại, chạy nhảy.

Tuy nhiên, một số người lại có những đường cong cột sống khác nhau, làm mất đi tính ổn định và bền vững của cột sống, được gọi là cong vẹo cột sống.

Tình trạng vẹo cột sống được nhìn thấy trên X-quang với cột sống trông giống chữ "S" hoặc "C" hơn là một đường thẳng. Những đường cong này có thể làm cho vai hoặc eo của người bệnh có vẻ mất cân xứng. Nếu không được can thiệp và điều chỉnh sớm, vẹo cột sống sẽ trở thành dị tật, gây tổn thương cột sống nặng nề và ảnh hưởng đến khả năng duy trì tư thế và di chuyển.

Khác biệt với trẻ em, cong vẹo cột sống ở người lớn được xem là một bệnh lý, phân thành hai nhóm khác nhau là (1) Vẹo cột sống vô căn và (2) Vẹo cột sống do thoái hóa. Chi tiết nguyên nhân, đặc điểm và triệu chứng của từng dạng được trình bày trong các phần tiếp theo.

2. Vẹo cột sống ở người lớn do nguyên nhân vô căn

Vẹo cột sống vô căn ở người lớn về bản chất là sự tiếp tục của chứng vẹo cột sống từ thanh thiếu niên. Thậm chí đôi khi độ cong cột sống đã thay đổi bắt đầu trong những năm thiếu niên và có thể tiến triển nặng dần trong cuộc sống trưởng thành mà không rõ lý do.

2.1. Đặc điểm

Vẹo cột sống vô căn xảy ra ở cột sống ngực (trên) và thắt lưng (dưới) với ngoại hình cơ bản giống như vẹo cột sống ở thanh thiếu niên. Đó là hai vai không đối xứng, có bướu trên xương sống ở những đoạn bị cong. Đường cong có thể trở nên xấu đi khi bệnh nhân lớn tuổi do thoái hóa đĩa đệm hay do mất cân bằng tư thế. Ngoài ra, viêm khớp cũng thường ảnh hưởng đến các khớp của cột sống và dẫn đến sự hình thành các gai xương, khiến người bệnh đau nhức và càng cong cột sống hơn nhằm chống đỡ với các cơn đau này.

2.2. Triệu chứng

Người lớn bị vẹo cột sống vô căn có nhiều triệu chứng hơn thanh thiếu niên vì nguyên nhân do thoái hóa đĩa đệm gây thoát vị làm chèn ép các rễ thần kinh. Một số bệnh nhân có khuynh hướng cúi về phía trước để cố gắng mở rộng không gian cho các lỗ sống. Chính vì tư thế này sẽ làm mất đi đường cong tự nhiên; đồng thời, người bệnh cũng phải điều chỉnh cân bằng lại bằng cách uốn cong vùng hông và đầu gối để cố gắng duy trì tư thế thẳng đứng.

Theo đó, bệnh nhân tuổi trưởng thành bị vẹo cột sống có nhiều biểu hiện khác nhau và có thể dẫn đến mất dần chức năng vận động của cơ thể:

Đau thắt lưng và cứng khớp là hai triệu chứng phổ biến nhất;
Tê, chuột rút và đau nhức lan xuống chân do dây thần kinh bị chèn ép;
Căng cơ ở lưng và chân.

2.3. Chẩn đoán

Vẹo cột sống được xác định bằng X-quang đứng của toàn bộ cột sống nhìn từ phía sau và từ bên cạnh. Kết quả này sẽ giúp bác sĩ đo đạc độ cong bất thường của cột sống.

Phương tiện hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) cột sống hiếm khi được sử dụng cho những bệnh nhân chỉ có ít triệu chứng. Tuy nhiên, MRI sẽ được chỉ định nếu bạn có các cơn đau lan xuống chân nhằm kiểm tra các tổn thương do chèn ép thần kinh.

3. Vẹo cột sống ở người lớn do thoái hóa

Vẹo cột sống ở người trưởng thành do thoái hóa còn được gọi là vẹo cột sống mới khởi phát. Loại vẹo cột sống này bắt đầu ở bệnh nhân vào tuổi trưởng thành do thoái hóa đĩa đệm, viêm khớp mặt sống và sụp lún các đốt sống.

3.1. Đặc điểm

Vẹo cột sống ở người trưởng thành do thoái hóa thường mắc phải ở cột sống thắt lưng (vùng lưng dưới).

3.2. Triệu chứng

Thoái hóa đĩa đệm và hẹp cột sống liên quan đến vẹo cột sống do thoái hóa ở người trưởng thành có thể gây ra các triệu chứng sau đây:

Đau lưng;
Đau chân;
Tê.

3.3. Chẩn đoán

X-quang chụp từ phía trước ở tư thế đứng, phải bao gồm tất cả các phân đoạn của cột sống cũng như xương chậu và hông để đo sự thẳng hàng, độ cong và sự cân đối. Đối với hình chụp X-quang một bên, hông và đầu gối phải thẳng nhằm đánh giá chính xác độ cong của cột sống.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) là các kỹ thuật hình ảnh tiên tiến để đánh giá bệnh nhân có các triệu chứng chi dưới hoặc các dấu hiệu thần kinh khác với nghi ngờ tổn thương rễ hay dây thần kinh.

MRI cột sống — Chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp chẩn đoán bệnh lý chính xác

4. Các phương thức điều trị vẹo cột sống ở người lớn

Đau lưng là một trong những vấn đề chính gây ra vẹo cột sống ở người lớn, vì vậy điều trị chủ yếu nhằm mục đích giảm đau.

Trái lại, nếu tình trạng đau không nghiêm trọng và không gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống người bệnh thì có thể không cần điều trị.

Theo đó, các phương thức điều trị vẹo cột sống ở người lớn gồm:

4.1. Thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau có thể giúp giảm đau có liên quan đến vẹo cột sống.

Thuốc kháng viêm non steroids (NSAIDs), chẳng hạn như ibuprofen, thường là phương pháp điều trị đầu tiên được đề nghị. Đây là những loại thuốc có sẵn có thể mua từ các hiệu thuốc mà không cần toa. Tuy nhiên, NSAID có thể là chống chỉ định ở một số đối tượng. Vì vậy, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ nếu bạn có các vấn đề sức khỏe hay bệnh lý đi kèm trước khi sử dụng NSAIDs.

Trong trường hợp các loại thuốc giảm đau không kê đơn không có hiệu quả hay hiệu quả không đáng kể, bạn cần đi đến phòng khám chuyên khoa cơ xương khớp để được chỉ định thuốc giảm đau hiệu lực mạnh hơn.

4.2. Tập thể dục

Các động tác kéo cơ và kéo dài lưng có thể giúp giảm các cơn đau do chèn ép ống sống. Ngoài ra, việc tập thể dục cũng có thể giúp bạn duy trì một trọng lượng khỏe mạnh, qua đó sẽ làm giảm căng cơ cạnh sống, chống gù vẹo cột sống.

Việc bạn chọn loại bài tập nào không quan trọng - điều quan trọng là giữ cho lưng bạn có thể chuyển động trong phạm vi sinh lý. Nếu được, hãy chọn một môn thể thao mà bạn yêu thích để tập luyện mỗi ngày và gắn bó lâu dài.

Một số bệnh nhân có giới hạn thể lực có thể tập luyện thụ động với các kỹ thuật viên vật lý trị liệu. Những thao tác này không có khả năng cải thiện độ cong cho cột sống của bạn nhưng vẫn có thể có hiệu quả giúp giảm đau.

4.3. Tiêm thuốc vào cột sống

Cột sống bị gù vẹo đôi khi có thể kích thích hoặc gây áp lực lên các dây thần kinh trong và xung quanh cột sống. Từ đó, người bệnh bị đau, tê và cảm giác ngứa ran từ vùng lưng dưới lan xuống bàn chân. Trong những trường hợp này, việc tiêm steroid và gây tê cục bộ trực tiếp vào lưng có thể giúp ích trong việc giảm đau.

Mặc dù vậy, lợi ích của những mũi tiêm này thường chỉ kéo dài trong một vài tuần hoặc vài tháng. Chính vì thế, chúng thường không phải là một giải pháp lâu dài.

4.4. Nẹp cột sống

Nẹp cột sống ở người lớn bị vẹo cột sống là một phương thức không xâm lấn và vô cùng an toàn. Biện pháp này không chỉ giúp ổn định cấu trúc ống sống mà còn có thể giúp giảm đau bằng cách hỗ trợ cột sống từ bên ngoài.

Đây là cách điều trị rất được ưa chuộng và có thể thay thế cho phẫu thuật nếu thể trạng của người bệnh không đủ để trải qua một cuộc phẫu thuật.

4.5. Phẫu thuật

Hầu hết người lớn bị vẹo cột sống sẽ không cần phẫu thuật giải áp rễ thần kinh thắt lưng. Tuy nhiên, cách thức điều trị này vẫn có thể được xem xét nếu:

Đường cong của cột sống bị vẹo nghiêm trọng hoặc ngày càng trở nên tồi tệ hơn một cách đáng kể;
Mức độ đau lưng dữ dội và các phương pháp điều trị giảm đau khác không hiệu quả;
Các dây thần kinh trong cột sống bị kích thích hoặc bị chèn ép.

Các kỹ thuật phẫu thuật khác nhau có thể được sử dụng trong điều trị vẹo cột sống như cắt bỏ một phần xương trong đốt sống hay đĩa đệm để giảm áp lực lên dây thần kinh hay hợp nhất hai cũng như nhiều đốt sống với nhau để ổn định và làm thẳng cột sống. Trong nhiều trường hợp, đôi khi cần đến sự kết hợp của nhiều kỹ thuật này để điều trị vẹo cột sống ở người lớn.

Tóm lại, vẹo cột sống ở người lớn là một trong những bệnh lý cơ xương khớp rất thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Tuy nhiên, ngay từ khi bước vào tuổi trưởng thành, nếu có những hiểu biết cần thiết về vấn đề này và tích cực đề phòng, nguy cơ bị vẹo cột sống sẽ cải thiện rất nhiều, đảm bảo được chất lượng cuộc sống về lâu dài cho chính mình và người thân.