Mối liên hệ giữa Hormone và bệnh đa xơ cứng

Hormone nam testosterone có khả năng giảm các rối loạn tự miễn, nhờ vậy nam giới ít bị đa xơ cứng MS hơn phụ nữ. Trong khi đó, hormon nữ estrogen liều cao cũng có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tự miễn, nên triệu chứng bệnh đa xơ cứng ở thai phụ thường giảm đáng kể.

Bệnh đa xơ cứng có tên tiếng Anh là Multiple Sclerosis (MS), từ "xơ cứng" được các bác sĩ dùng để mô tả những mảng mô sờ cứng như sẹo, rải rác trong não bộ và tủy sống bệnh nhân.

Trong cơ chế bệnh sinh, hệ miễn dịch tấn công nhầm vào chính cơ thể, làm phá hủy chất myelin của dây thần kinh cũng như các tế bào sản xuất ra chất này. Bệnh dẫn đến những triệu chứng thần kinh hư hại, như mất khả năng trí tuệ, mệt mỏi, chóng mặt, trầm cảm và liệt các cơ. Trong đó, viêm dây thần kinh thị giác thường là triệu chứng đầu tiên của đa xơ cứng MS.

Bệnh MS có thể gắn liền với một số yếu tố di truyền, kết hợp với hoàn cảnh môi trường cụ thể và nhiều gene khác nhau thì mới bộc phát thực sự. Có một số nghiên cứu nghi ngờ rằng vài loại virus có thể là nguyên nhân gây MS, song vẫn chưa có bằng chứng rõ rệt.

Mặc dù không kết luận được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh đa xơ cứng, nhưng các nhà khoa học đã dần tìm ra mối liên quan của MS với các hormone. Nội tiết tố (hormones) có khả năng tác động đến mọi quá trình trong cơ thể, từ tâm trạng, cơn đói, sự tăng trưởng và ham muốn tình dục của con người. Các nghiên cứu cho thấy hormone cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của bệnh đa xơ cứng MS, chẳng hạn như quyết định mức độ nghiêm trọng và nơi phát bệnh đầu tiên.

Thuốc phổ biến nhất để chữa trị bệnh đa xơ cứng tái phát là corticosteroids (steroids) - bắt chước tác dụng của nội tiết tố. Khi dùng vượt mức hormone tự nhiên có trong cơ thể, steroids sẽ giúp ức chế viêm sưng, giảm thiểu các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh MS.

Đa xơ cứng MS là một bệnh tự miễn, khiến cơ thể gặp rối loạn và chống lại chính hệ miễn dịch của mình. Bệnh đa xơ cứng phổ biến hơn ở phụ nữ, nguyên nhân có thể liên quan đến các hormone giới tính - như estrogen và testosterone. Các nghiên cứu cho thấy mức độ testosterone cao ở nam giới trẻ tuổi có khả năng ngăn ngừa, bảo vệ họ khỏi mắc căn bệnh này. Đàn ông cũng có xu hướng bị đa xơ cứng MS khi đã có tuổi do mức testosterone bị giảm xuống.

Testosterone có thể giúp điều trị chống lại bệnh đa xơ cứng. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy những người đàn ông sử dụng gel testosterone hàng ngày đã được cải thiện trí nhớ và khả năng tập trung chú ý, đồng thời các tế bào thần kinh trong não cũng mất đi chậm hơn. Nguyên nhân có thể là nhờ khả năng chống viêm của loại hormone này.

Với bệnh đa xơ cứng, các tế bào miễn dịch tấn công ngược vào hệ thống thần kinh của cơ thể, dẫn đến viêm. Cơ chế gây bệnh làm tổn hại đến các dây thần kinh và lớp myelin bảo vệ phủ bên ngoài. Trong khi đó, testosterone lại có tác dụng làm giảm hoặc thậm chí là ngăn chặn tình trạng này.

Mức bình thường của loại hormone giới tính nữ này, hoặc lượng estrogen có trong thuốc tránh thai, là không đủ để bảo vệ cơ thể chống lại đa xơ cứng MS. Tuy nhiên liều cao hơn được cho là có khả năng phòng và kiểm soát bệnh. Phụ nữ đã mắc đa xơ cứng có xu hướng ít biểu hiện triệu chứng hơn trong thai kỳ - thời điểm mà nồng độ estrogen tăng cao đột biến.

Mức độ cao của hai loại estrogen, bao gồm estriol và estradiol, đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại bệnh đa xơ cứng. Đối với những người thường bị tái phát đa xơ cứng MS, sử dụng các hormone này có thể giúp cho các triệu chứng ít xuất hiện trở lại hơn. Các chuyên gia cho biết estrogen cũng có tác dụng giảm viêm theo cách tương tự như testosterone.

Hai loại hormone tuyến giáp chính là triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4), ảnh hưởng đến gần như tất cả các mô trong cơ thể. Nghiên cứu ban đầu trên chuột cho thấy những loại hormone này có thể làm chậm, thậm chí là đảo ngược tổn thương thần kinh do bệnh đa xơ cứng gây ra. Nhờ đó, các triệu chứng như ngứa ran, các vấn đề về thị lực và mệt mỏi của bệnh nhân có thể được hạn chế bớt.

Hormon tuyến giáp hoạt động bằng cách kích hoạt các tế bào giúp tạo ra myelin bảo vệ dây thần kinh. Các nhà nghiên cứu cho biết việc bổ sung hormone tuyến giáp giữa các đợt bùng phát triệu chứng có thể thúc đẩy sản xuất myelin.

Hormone HGH có chức năng giúp trẻ em và thiếu niên phát triển, trưởng thành. Ở người lớn, HGH giúp kiểm soát sự trao đổi chất, tăng trưởng cơ bắp và xương, cũng như tham gia vào các hoạt động khác. Các triệu chứng đa xơ cứng MS có xu hướng nghiêm trọng hơn ở những người có nồng độ HGH thấp. Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ cơ chế bảo vệ con người chống lại căn bệnh đa xơ cứng của hormone HGH.

Nhiều người không biết rằng Vitamin D thực sự là một loại nội tiết tố. Cụ thể, đây là một hormone steroid liên quan đến xương, chuyển hóa và hấp thu canxi từ hệ tiêu hóa. Bạn có thể nhận được vi chất dinh dưỡng này từ một số thực phẩm, chẳng hạn như cá và các sản phẩm sữa tăng cường. Đồng thời, cơ thể cũng có khả năng tổng hợp Vitamin D từ ánh sáng mặt trời.

Vitamin D có đặc tính điều hòa các phản ứng miễn dịch, cụ thể là giảm các kháng nguyên hiện có, ức chế tiền viêm và điều tiết các tế bào T. Nghiên cứu cho thấy vitamin D có khả năng giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể chống lại bệnh đa xơ cứng. Sự thiếu hụt vitamin D làm xáo trộn dung nạp miễn dịch và thúc đẩy phát triển của các rối loạn tự miễn, như tiểu đường loại 1 và đa xơ cứng.

Mối liên hệ giữa đa xơ cứng MS và ánh sáng mặt trời từ lâu đã được biết đến. Cụ thể, bệnh phổ biến hơn ở những vùng lãnh thổ nằm xa xích đạo, ít nhận được ánh nắng. Theo một nghiên cứu khác, những người có hàm lượng vitamin D cao nhất sẽ có nguy cơ mắc phải bệnh MS thấp hơn 62%.

Đối với người đã mắc bệnh, vitamin D có thể làm giảm các triệu chứng và hạn chế tần suất của các đợt bùng phát. Bổ sung vitamin D đã được chỉ định như một cách để tạo ra dung nạp miễn dịch, nhờ vậy ngăn chặn rối loạn tự miễn phát triển. Bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ vitamin trong cơ thể của bệnh nhân trước khi quyết định liều lượng cần phải bổ sung thêm.

MS có thể có tác động sâu đậm đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của bệnh nhân. Vì vậy để kiểm soát và hạn chế ảnh hưởng xấu mà đa xơ cứng đem lại, người bệnh cần đảm bảo thực hiện lối sống lành mạnh. Nên tránh căng thẳng, thường xuyên tập thể dục, chủ động điều trị các triệu chứng và duy trì sức khỏe tổng quát. Việc làm này sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho chính bệnh nhân, cũng như những gia đình có người mắc đa xơ cứng MS.