Cúm và ho gà: 2 bệnh bà bầu phải tiêm vắc-xin trong thời kỳ mang thai

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Phụ nữ mang thai bị cúm và ho gà sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của mẹ và trẻ sơ sinh. Bà bầu tiêm phòng cúm và ho gà là cách tốt bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Phụ nữ mang thai bị cúm và ho gà có thể ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của mẹ và em bé, thậm chí gây tử vong, đặc biệt ở trẻ sơ sinh trong vài tháng đầu đời.

1.1. Mang thai bị cúm

Tại Việt Nam, virus cúm thường phát triển và lây lan nhanh, nguy cơ bùng phát thành dịch, diễn biến phức tạp do thời tiết thất thường, nhất là vào mùa mưa. Phụ nữ mang thai bị cúm thường có bệnh cảnh nặng hơn so với phụ nữ không mang thai. Những thay đổi trong hệ thống miễn dịch, tim và phổi ở bà bầu (và phụ nữ trong hai tuần sau khi sinh) trở nên nhạy cảm hơn với virus cúm và hầu như phải nhập viện điều trị. Triệu chứng phổ biến của cúm là sốt, nguy cơ dẫn đến biến chứng dị tật ống thần kinh và một số bất lợi khác cho em bé sau sinh.

1.2. Mang thai bị ho gà

Ho gà là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở đường hô hấp, gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis. Cho đến nay, bệnh ho gà vẫn là một vấn đề của y tế công cộng, ngay cả ở các nước phát triển với tỷ lệ tử vong chủ yếu ở trẻ dưới 6 tháng tuổi. Hầu hết những bệnh nhân ho gà nhập viện tử vong đều là trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa đủ khả năng chống lại tác nhân gây bệnh và chưa nhận được sự bảo vệ đầy đủ từ vắc - xin phòng bệnh.

Bà bầu tiêm phòng vắc - xin cúm và ho gà giúp bảo vệ cho cả mẹ và em bé khỏi nguy cơ mắc bệnh và tránh những biến chứng nguy hiểm.

Bà bầu tiêm phòng cúm làm giảm nguy cơ nhập viện do cúm đối với:

• Phụ nữ mang thai (giảm 40%);
• Em bé dưới 6 tháng tuổi (giảm 72%).

Tiêm vắc - xin cho bà bầu cũng giúp bảo vệ em bé sau khi sinh (Mẹ truyền kháng thể cho em bé đang phát triển trong thời kỳ mang thai).

Tiêm phòng cúm khi mang thai là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc bảo vệ cơ thể chống lại cúm. Vắc - xin cúm đã được chứng minh là có tác dụng làm giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính liên quan đến cúm ở phụ nữ mang thai khoảng một nửa. Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy, bà bầu tiêm phòng cúm giúp giảm nguy cơ nhập viện vì cúm đi khoảng 40%. Phụ nữ mang thai được tiêm vắc - xin cúm cũng giúp bảo vệ em bé khỏi mắc bệnh cúm trong 6 tháng đầu sau khi sinh, giai đoạn khi trẻ còn quá nhỏ để tiêm vắc – xin phòng cúm.

Vắc - xin ngừa cúm đã được chủng ngừa cho hàng triệu phụ nữ mang thai trong nhiều năm qua với với độ hiệu quả và an toàn rất cao. Cho đến nay, đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh độ an toàn của vắc - xin cúm ở phụ nữ mang thai và em bé.

Ho gà là một bệnh lý nghiêm trọng có nguy cơ dẫn đến tử vong ở trẻ nhỏ. Trẻ sau khi chào đời chỉ có thể được bảo vệ chống lại bệnh ho gà bằng cách tiêm vắc - xin ho gà (được gọi là Tdap) cho người mẹ trong tam cá nguyệt thứ 3. Trẻ sơ sinh không thể xây dựng hệ thống miễn dịch bảo vệ chống lại bệnh ho gà cho đến khi bắt đầu tiêm chủng lúc 2 tháng tuổi. Trong khi đó, phụ nữ mang thai có thể truyền một lượng kháng thể đáng kể cho em bé trước khi sinh. Những kháng thể này sẽ giúp bảo vệ em bé chống lại bệnh ho gà trong những tháng đầu đời. Theo khuyến nghị của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tất cả phụ nữ nên tiêm vắc - xin Tdap trong khoảng thời gian từ tuần thứ 27 đến trước tuần thứ 36 của thai kỳ, trước tuần thứ 35 để kháng thể đạt mức tối đa cho bé trước khi sinh.

Sau khi được tiêm phòng ho gà, cơ thể bà bầu sẽ tạo ra các kháng thể bảo vệ và truyền cho em bé trước khi sinh. Những kháng thể này cung cấp tác dụng bảo vệ ngắn hạn chống lại bệnh ho gà trong thời kỳ đầu đời. Bà bầu tiêm phòng ho gà cũng giúp bảo vệ em bé khỏi một số biến chứng nghiêm trọng của bệnh.

Kháng thể bảo vệ trong cơ thể của thai phụ sẽ đạt mức cao nhất trong khoảng 2 tuần sau khi được chủng ngừa, tuy nhiên cần một thời gian để truyền chúng cho em bé trong bụng. Do vậy, thời điểm hợp lý để bà bầu tiêm phòng vắc - xin ho gà là giai đoạn đầu trong tam cá nguyệt thứ ba.

Lượng kháng thể chống lại ho gà trong cơ thể người phụ nữ sẽ giảm dần theo thời gian. Vì vậy, nữ giới nên tiêm nhắc lại vắc - xin Tdap đối với mỗi lần mang thai. Điều này cho phép em bé trong những thai kỳ sau có thể nhận được số lượng kháng thể đủ để phát huy tác dụng bảo vệ ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh.

Khi người phụ nữ được tiêm vắc - xin phòng cúm và ho gà trong khi mang thai, em bé sau này sẽ có khả năng bảo vệ tốt hơn so với những bé mà mẹ của chúng không được tiêm vắc - xin trong thai kỳ.

Tiêm vắc - xin Tdap trong khoảng tuần thứ 27 đến 36 của thai kỳ có hiệu quả hơn 78% trong việc ngăn ngừa ho gà ở trẻ dưới 2 tháng tuổi. Nếu bà bầu chưa nhận được liều Tdap nào trong khi mang thai hay thậm chí chưa từng được chủng ngừa loại vắc - xin này trước đây thì vẫn có thể được tiêm ngừa trong bệnh viện hoặc trung tâm sinh nở.

Đối với hầu hết các loại vắc - xin, sẽ mất một khoảng thời gian để cơ thể đáp ứng với vắc - xin trước khi phát huy tác động bảo vệ (sản sinh kháng thể). Một khi được bảo vệ bởi kháng thể từ vắc - xin, người mẹ sẽ ít có khả năng làm lây nhiễm bệnh ho gà cho trẻ sơ sinh trong quá trình chăm sóc trẻ sau này. Tuy nhiên, em bé vẫn có nguy cơ bị ho gà từ người khác.

Vắc - xin cúm và ho gà rất an toàn cho bà bầu và thai nhi. Trong mọi trường hợp, bà bầu tiêm phòng cúm và ho gà không phải là nguyên nhân dẫn đến biến chứng thai kỳ.

Mặc dù xét nghiệm máu có thể đo lượng kháng thể trong cơ thể người mẹ, nhưng không thể xác định mức độ kháng thể cần thiết đủ để bảo vệ bản thân người mẹ và cả em bé chống lại bệnh cúm và ho gà. Ngay cả khi phụ nữ mang thai đã mắc bệnh ho gà trong quá khứ hoặc đã được tiêm vắc - xin trước đó thì vẫn nên tiêm vắc - xin trong mỗi lần mang thai vì tác dụng bảo vệ thường không kéo dài suốt đời.

Khi cho con bú, người mẹ có thể truyền cho con một số kháng thể đã tạo ra khi đáp ứng với vắc - xin. Bà bầu tiêm phòng ho gà trong thai kỳ sẽ có kháng thể trong sữa mẹ và người mẹ có thể chia sẻ kháng thể cho em bé ngay khi có sữa. Tuy nhiên, nếu người mẹ không được tiêm vắc - xin phòng bệnh ho gà trước khi sinh, em bé của mẹ sẽ không nhận được kháng thể bảo vệ ngay lập tức. Điều này là do cơ thể phải mất khoảng 2 tuần để tạo ra kháng thể.

Nguồn tham khảo: cdc.gov