Vắc-xin 6 trong 1 : Nên tiêm loại nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Hiện nay tại Việt Nam, vắc-xin 6 trong 1 cho trẻ có hai loại là vắc-xin 6 trong 1 Infanrix Hexa của Bỉ và Hexaxim của Pháp. Cả hai loại đều có độ an toàn cao, tiện dụng, tiết kiệm thời gian, tránh phải đưa trẻ đi tiêm nhiều mũi.

Vắc-xin 6 trong 1 là loại vắc-xin phối hợp, dự phòng 6 loại bệnh nguy hiểm, bao gồm: Bệnh bạch hầu; Bệnh ho gà; Bệnh uốn ván; Bệnh bại liệt; Bệnh viêm gan siêu vi B; Các bệnh gây ra do vi khuẩn Haemophilus influenzae type B (HiB), đặc biệt là viêm màng não mủ.

Theo Thông tư số 38/2017/TT-BYT ngày 17/10/2017 của Bộ Y tế Việt Nam về ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi và đối tượng phải sử dụng vắc-xin, sinh phẩm y tế bắt buộc thì vắc-xin 6 trong 1 nên tiêm tổng tất cả 4 mũi, 3 mũi vào thời điểm trẻ 2,3,4 tháng tuổi và nhắc lại lúc trẻ 18 tháng tuổi. Tuy nhiên, ở một số quốc gia lịch tiêm vắc-xin 6 trong 1 gồm 3 mũi tiêm vào các tháng thứ 2, 3, 4 hoặc 3, 4, 5 hoặc 2, 4, 6, khoảng cách tối thiểu giữa các mũi tiêm là 4 tuần; mũi nhắc lại thứ 4 cách mũi thứ 3 tối thiểu là 6 tháng.

Hiện nay, vắc-xin 6 trong 1 dịch vụ đang được tư vấn tại các cơ sở tiêm chủng gồm có 2 loại:

• Vắc-xin 6 trong 1 Infanrix Hexa: Được sản xuất bởi GlaxoSmithKline (GSK) - Bỉ;
• Vắc-xin 6 trong 1 Hexaxim: Được sản xuất bởi Sanofi Pasteur - Pháp.

Về cơ bản, 2 loại vắc-xin này đều phòng tránh 6 loại bệnh truyền nhiễm kể trên. Trong trường hợp hết vắc-xin có thể sử dụng thay thế được cho nhau và thay thế cả cho vắc-xin 5 trong 1 trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Tuy nhiên, vẫn có sự khác nhau về quốc gia sản xuất, thành phần kháng nguyên ho gà trong vắc-xin và dạng bào chế, cũng như mức giá để bố mẹ có thể thoải mái lựa chọn.

• Vắc-xin 6 trong 1 Infanrix hexa được bào chế dưới dạng bột HiB đông khô và huyền dịch bao gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B. Trước khi tiêm vắc-xin cần phải pha huyền dịch với bột HiB đông khô gọi là pha hoàn nguyên vắc-xin. Vắc-xin Infanrix hexa chứa kháng nguyên ho gà vô bào gồm 3 thành phần kháng nguyên là độc tố ho gà PT, ngưng kết tố hồng cầu dạng sợi - Filamentous hemagglutinin (FHA) và Pertactin (PRN).
• Vắc-xin 6 trong 1 Hexaxim được bào chế dưới dạng hỗn dịch tiêm pha sẵn, nạp sẵn trong xi-lanh, có thể sử dụng ngay, giúp rút ngắn thời gian tiêm chủng cho trẻ, tránh nhiễm khuẩn trong quá trình thao tác, đồng thời đảm bảo liều lượng chính xác cho mỗi lần tiêm. Vắc-xin chứa 2 thành phần kháng nguyên ho gà là PT và FHA.

Cả 2 loại đều tiện dụng, giúp bố mẹ tiết kiệm thời gian, đảm bảo an toàn cho bé và tránh việc phải đưa bé đi tiêm nhiều mũi cho từng bệnh khác nhau. Vắc-xin 6 trong 1 của Bỉ hay Pháp tốt hơn thật ra không quan trọng bằng việc cho trẻ tiêm đúng lịch, tiêm đủ số mũi tiêm đúng theo phác đồ, lựa chọn nơi tiêm uy tín đảm bảo chất lượng vắc-xin, đảm bảo trẻ được khám sàng lọc và gia đình được tư vấn đầy đủ trước tiêm, cơ sở tiêm chủng đủ khả năng cấp cứu nếu xảy ra phản ứng phản vệ sau tiêm.

Việc tiêm phòng vắc-xin 6 trong 1 thường an toàn cho trẻ, hiệu quả phòng ngừa tương tự như khi tiêm từng mũi đơn lẻ nhưng lại tiết kiệm thời gian hơn. Sau tiêm ngừa, trẻ có thể xuất hiện một số phản ứng phụ thường gặp, chẳng hạn như quầng đỏ tại vị trí tiêm, sưng đau tại vị trí tiêm, sốt nhẹ, kém ăn, quấy khóc hơn bình thường... Tuy nhiên, đa phần những phản ứng này sẽ tự hết trong vòng 24 - 48 giờ.

Trong trường hợp rất rất hiếm gặp, trẻ có thể bị phản ứng phản vệ hoặc sốc phản vệ. Trẻ nổi ban đỏ trên da, khó thở, thở nhanh, tím tái, li bì, hôn mê, co giật, tụt huyết áp, đái ỉa không tự chủ, nổi vân tím trên da.... trong trường hợp này, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu, xử trí kịp thời. Những trường hợp có dấu hiệu phản vệ, nếu được phát hiện sớm và xử trí kịp thời sẽ có kết quả tốt, không ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.

Sau khi tiêm ngừa vắc-xin 6 trong 1 cho trẻ, có một số điều phụ huynh cần lưu ý:

• Theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng sau khi tiêm vắc-xin:

Mọi trường hợp tiêm chủng cần được theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng. Nếu phát hiện các biểu hiện bất thường như tinh thần không tỉnh táo, quấy khóc liên tục, li bì, thở nhanh hay ngắt quãng, thở khò khè, nôn trớ, da mẩn đỏ,... cần báo ngay cho nhân viên y tế để kịp thời xử lí tránh trường hợp trẻ có phản ứng phản vệ sau tiêm.

• Theo dõi tại nhà: Trẻ em cần tiếp tục được theo dõi và chăm sóc sau tiêm chủng ít nhất trong 24 - 48 giờ sau khi tiêm, các dấu hiệu cần quan sát bao gồm:
• Toàn trạng, nhiệt độ, tinh thần
• Tình trạng ăn, ngủ
• Dấu hiệu về nhịp thở
• Có phát ban hay không ?
• Các biểu hiện tại chỗ tiêm (sưng, đỏ...)
• Cách chăm sóc trẻ sau khi tiêm chủng
• Cho trẻ ăn/bú đủ bữa, đủ số lượng, đúng tư thế; hạn chế cho ăn nằm, cho trẻ bú mẹ hoặc uống nước nhiều hơn (nếu trẻ lớn), có thể cho thức ăn lỏng dễ tiêu hóa...
• Mặc quần áo cho trẻ đủ ấm vào mùa đông và thoáng mát vào mùa hè.
• Kiểm tra thường xuyên trẻ, đặc biệt là ban đêm.
• Nếu trẻ sốt: Cặp nhiệt độ, nới lỏng quần áo, chườm ấm (chườm bằng nước có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể 1-20C), dùng hạ sốt theo đơn của bác sĩ.
• Không đắp bất kỳ chất gì vào vị trí tiêm (lá cây, chanh, khoai tây...) vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.
• Khi bế trẻ, tránh tì đè vào vết tiêm
• Dấu hiệu cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất:
• Sốt trên 39°C, dùng thuốc hạ sốt không đỡ
• Co giật hay mệt lả, lừ đừ, gọi hỏi không đáp ứng.
• Tím tái, khó thở (thở nhanh, thở ngắt quãng, thở khò khè, ậm ạch, có rút lõm lồng ngực...)
• Trẻ quấy khóc, khóc thét kéo dài trên 3 giờ.
• Trẻ nổi mày đay, chân tay lạnh, nổi vân tím
• Trẻ bú kém, bỏ bú hoặc có các phản ứng thông thường kéo dài trên 1 ngày.
• Vị trí tiêm sưng, cứng, đau và hạn chế vận động, có quầng đỏ kích thước lớn lan rộng.

Tiêm vắc-xin 6 trong 1 là cách bảo vệ sức khỏe và đảm bảo cho sự phát triển của trẻ một cách toàn toàn diện nhất. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tuyệt đối, bố mẹ nên lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín, có sự tham vấn ý kiến bác sĩ, trao đổi rõ ràng về tình trạng sức khỏe và tiền sử bệnh lý của trẻ trước khi tiến hành chủng ngừa vắc xin