Dược liệu thông thảo có tác dụng gì?

Cây thông thảo có đặc điểm nhận biết như sau:

• Thông thảo là loại cây thân gỗ xốp có chiều cao từ trên 3m.
• Lá cây to chia thành nhiều thùy với mép lá có dạng hình răng cưa. Lá có cuống dài đến 30cm với phiến lá dài 30 – 90 cm.
• Hoa thông thảo có màu trắng ngà.
• Quả thông thảo có màu tím đen, dẹt gần như hình cầu, gồm 8 cạnh.

Trong tự nhiên, thông thảo dược liệu thường mọc hoang ở những vùng núi cao Bắc Bộ ẩm ướt như ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Lai Châu. Hiện nay, cũng có nhiều gia đình tự trồng dược liệu làm thuốc theo hai cách đó là chia gốc hoặc trồng bằng hạt.

Bộ phận dùng làm dược liệu là lõi thân, rễ và nụ hoa. Dược liệu thường được thu hoạch ở những cây từ 3 năm tuổi trở lên vào tháng 9 - 11 hàng năm.

Cách sơ chế dược liệu thông thảo:

• Chặt lấy phần thân cây, sau đó, đem đi cắt thành những khúc, chia thành đoạn dài khoảng 30 cm.
• Dùng một cây gậy gỗ thân tròn, đường kính tương đương phần lõi của thông thảo đẩy lõi ra.
• Phần lõi tiếp tục đem phơi thật khô dưới ánh nắng mặt trời.
• Tuyệt đối không sấy dưới nhiệt độ cao tránh gây ra biến đổi về chất lượng dược liệu thông thảo. Sau khi phơi khô dược liệu nên bảo quản nơi khô ráo, tránh nấm mốc.

Thành phần hóa học của dược liệu bao gồm những thành phần chính như chất xơ, chất béo, uronic, lactose, polysaccharide, acid galacturonic inositol, và pentosan,...

Tính vị: Tính hàn, có vị ngọt nhạt và không chứa độc tính;

Quy kinh: đi vào kinh Vị và Phế;

Tác dụng của thảo dược thông thảo:

Theo Y Học Cổ Truyền, mỗi bộ phận của thông thảo dược liệu đều có các công dụng chính sau:

• Phần lõi thân: Giúp thanh nhiệt, trấn khái, thông khí hạ nhũ, lợi niệu và giải độc.
• Phần rễ cây: Thúc sữa, tiêu thực, hành khí, và lợi thủy.

Chính nhờ những công dụng này, thông thảo dược liệu thường dùng điều trị các dấu hiệu và bệnh lý như sau:

• Điều trị bệnh ho;
• Giải khát;
• Đặc biệt cao thông thảo ý dĩ lợi sữa cho phụ nữ sau sinh.

• Bài thuốc 1: Hạt bông (sao vàng) 15g; thông thảo, cám gạo nếp, mỗi vị 10g, hạt bông (sao vàng) 15g. Sắc thuốc uống 3 lần trong ngày. Tác dụng thích hợp cho những sản phụ sau đẻ để lợi sữa.
• Bài thuốc 2: Thông thảo, xuyên sơn giáp, mỗi vị 8g; móng heo 1 đôi; xuyên khung 6g; cam thảo 4g. Sắc lấy thuốc uống trong ngày. Tác dụng thông thảo lợi sữa đối với phụ nữ sau khi sinh.
• Bài thuốc 3: Chuẩn bị chân giò hầm thông thảo, chân lợn đen 2 chiếc, thông thảo 4g, có thể thêm 2 - 4g nhân sâm. Tiến hành: Chân giò lợn làm sạch, sau đó, chặt thành từng khúc nhỏ, hầm với thông thảo, nhân sâm. Món này thích hợp cho phụ nữ sau đẻ ít sữa.
• Bài thuốc 4 Thông nhũ thang: thông thảo 8g, xuyên sơn giáp 8g, móng giò lợn 1 đôi, xuyên khung 6g, cam thảo 4g. Móng giò lợn làm sạch chặt thành từng khúc; xuyên sơn giáp nướng phồng. Tất cả nguyên liệu trên đem hầm chín nhừ, bỏ bã thuốc, thêm gia vị là được. Món này tốt cho những sản phụ sau đẻ tắc tia sữa, ít sữa. Ngoài ra, chị em có thể kết hợp dùng nước hành nấu rửa vuốt nhẹ núm vú theo chiều nan hoa nhiều lần để gọi sữa về.

• Bài thuốc 1 Thang thông thảo: thông thảo, liên kiều, cù mạch, thiên hoa phấn mỗi vị 12g; bạch chỉ, sài hồ, thanh bì, xích thược, cát cánh, mỗi vị 8g; cam thảo 4g. Sắc lấy thuốc uống trong ngày. Tác dụng điều trị tiểu rắt, tiểu nhỏ giọt.
• Bài thuốc 2 Thuốc thông sa: thông thảo, hạt củ cải, hạnh nhân, màng mề gà, hậu phác, mỗi vị 12g; mộc thông, trần bì, mỗi vị 8g; hải kim sa 16g. Sắc lấy thuốc uống trong ngày. Bài thuốc có tác dụng điều trị bí tiểu, chướng bụng.
• Bài 3: Thông thảo 8g, đại phúc bì 12g và phục linh bì 16g. Sắc lấy thuốc uống trong ngày. Bài thuốc có tác dụng điều trị viêm thận cấp, thủy thũng, tiểu ít.
• Bài 4: Thông thảo, cù mạch, liên kiều, mỗi vị 12g; mộc thông 8g; cam thảo 4g. Sắc lấy thuốc uống trong ngày. Bài thuốc có tác dụng điều trị nhiễm khuẩn niệu đạo.

• Người không bị thấp nhiệt hoặc đi tiểu nhiều dùng phải thận trọng khi sử dụng.
• Cao thông thảo ý dĩ lợi sữa nhưng tuyệt đối không được sử dụng ở phụ nữ đang mang thai.
• Bảo quản dược liệu thông thảo tại nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm và nhiệt độ cao.
• Trước khi dùng cần xem xét tình trạng dược liệu. Khi dược liệu có dấu hiệu hư hại, ẩm mốc và có mùi lạ cần tiêu huỷ, không sử dụng.

Tóm lại, trước khi sử dụng các bài thuốc, bạn nên tham khảo trước ý kiến từ các bác sĩ đông y hoặc thăm khám tại các bệnh viện có khoa Y Học Cổ Truyền. Trong quá trình sử dụng, nếu thấy xuất hiện những dấu hiệu bất thường, hãy tạm ngưng dùng và thông báo ngay cho bác sĩ.