Ung thư da thường được cho là do tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, ngoài tia UV, còn có nhiều yếu tố khác có thể gây ra căn bệnh này, bao gồm hóa chất độc hại, suy giảm hệ miễn dịch, hoặc sự tác động của một số loại virus nguy hiểm. Hãy cùng bài viết khám phá 7 nguyên nhân tiềm ẩn gây ung thư da cần biết để phòng ngừa hiệu quả.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Ung thư da là gì?
Ung thư da là sự phát triển bất thường và không kiểm soát của các tế bào biểu bì, dẫn đến hình thành các khối u trên da. Bệnh ung thư da được chia thành hai dạng chính:
- Ung thư da hắc tố (Melanoma): Đây là loại ung thư da nguy hiểm nhất. Tuy nhiên, số ca mắc phải dạng này thường có tỷ lệ thấp.
- Ung thư da không hắc tố (Non-Melanoma): Bao gồm ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy, đây là hai dạng phổ biến hơn của ung thư da.
Những người sống ở các khu vực gần xích đạo, nơi có mức bức xạ cực tím cao, thường có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn, do da phải chịu tác động mạnh mẽ từ tia UV.
Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư da rơi vào khoảng 2,9 - 4,5 ca trên 100.000 dân. Điều đáng mừng là nếu được chẩn đoán sớm, ung thư da có thể điều trị khỏi hoàn toàn
2. Những nguyên nhân gây ung thư da thường gặp
2.1 Sử dụng dịch vụ tắm nắng ở các spa
Nhiều người cho rằng sử dụng dịch vụ tắm nắng ở các spa làm đẹp là cách an toàn để có làn da rám nắng mà không phải tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, giường tắm nắng hoạt động bằng cách chiếu tia UV tập trung lên da, tương tự như ánh nắng mặt trời và là một trong những nguyên nhân gây ung thư da hàng đầu.
Tia UV từ giường tắm nắng có khả năng gây hại tương tự, làm tổn thương ADN trong tế bào da, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các loại ung thư da như ung thư hắc tố, ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào đáy. Không chỉ vậy, việc sử dụng giường tắm nắng còn đẩy nhanh quá trình lão hóa da, khiến da xuất hiện nếp nhăn và mất đi sự đàn hồi sớm hơn.
2.2 Viêm da
Nguyên nhân gây ung thư da có thể kể đến chính là tình trạng viêm da mãn tính kéo dài. Nếu da từng bị bỏng nghiêm trọng hoặc có vết thương lâu lành thì những khu vực da đó có nguy cơ phát triển ung thư cao hơn.
2.3 Tác dụng phụ từ thuốc
Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư da do những tác động khác nhau lên làn da. Thuốc có thể làm da nhạy cảm hơn với tia UV có hại hoặc làm suy giảm khả năng sửa chữa ADN bị tổn thương của cơ thể.
Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này thường là cần thiết để điều trị các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và lợi ích thường có thể lớn hơn rủi ro. Nếu người bệnh đang sử dụng những loại thuốc này thì điều quan trọng là bảo vệ da khỏi tia UV, theo dõi bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến ung thư da và tái khám thường xuyên với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cách sử dụng thuốc đúng.
Một số loại thuốc có liên quan đến nguyên nhân gây ung thư da gồm:
- Thuốc ức chế miễn dịch: Thường được sử dụng trong điều trị bệnh tự miễn dịch hoặc sau ghép tạng. Việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong thời gian dài có thể tăng nguy cơ mắc ung thư da.
- Thuốc làm da nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời: Bao gồm một số loại kháng sinh, thuốc lợi tiểu và thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Những loại thuốc này có thể khiến da dễ bị cháy nắng hơn khi đi dưới ánh nắng mặt trời.
- Sử dụng psoralen kết hợp với liệu pháp tia UV-A (PUVA): Khi sử dụng Psoralens, làn da của con người sẽ trở nên nhạy cảm với ánh sáng mặt trời và sau đó sẽ được tiếp xúc với tia UVA-A từ 2 đến 3 lần một tuần để điều trị các bệnh như mề đay ánh nắng, viêm da mãn tính và một số tình trạng khác.
- Voriconazole: Một loại thuốc chống nấm, thường được chỉ định cho các bệnh nhiễm nấm nghiêm trọng.
Nếu người bệnh đang dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số này và lo ngại về nguy cơ ung thư da, hãy thảo luận trực tiếp với bác sĩ để được giải đáp thắc mắc và tìm cách giảm thiểu rủi ro. Ngoài ra, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề tiềm ẩn.
2.4 Virus
Một số loại virus có thể là nguyên nhân gây ung thư da ví dụ như virus papilloma (HPV) ở người. HPV thường gây ra mụn cóc và tăng khả năng mắc ung thư da ở vùng sinh dục. Với những người suy giảm miễn dịch, HPV còn có thể trở thành nguyên nhân gây ung thư da tại bất kỳ khu vực nào trên cơ thể..
Ngoài ra, ung thư biểu mô tế bào Merkel, một dạng ung thư da hiếm gặp, cũng được cho là có liên quan đến polyomavirus. Điều đáng chú ý là, các virus này có thể không để lại dấu hiệu rõ ràng trên da mà ảnh hưởng đến tế bào ở mức độ vi mô.
Cả hai loại virus kể trên đều có thể tác động đến làn da mà không để lại bằng chứng rõ rệt, do hoạt động diễn ra ở cấp độ tế bào. Do đó, việc tiêm vắc-xin, như vắc-xin phòng HPV, là một trong những biện pháp giúp giảm nguy cơ ung thư da liên quan đến các loại virus này.
2.5 Hóa chất nguy hiểm gây ung thư da
Một số hóa chất khi tiếp xúc trong thời gian dài có thể là nguyên nhân gây ung thư da. Do đó, mọi người nên hạn chế hoặc phòng tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với các chất sau đây để giảm thiểu rủi ro mắc ung thư da trong tương lai. Dưới đây là một số chất đáng chú ý:
- Hydrocacbon thơm đa vòng (PAHs): Thường xuất hiện trong khói thuốc lá và không khí ô nhiễm. Ngay cả khi không hút thuốc, chúng ta vẫn có thể tiếp xúc với PAHs từ môi trường xung quanh như những khu vực có hoạt động của các khu công nghiệp.
- Thạch tín: Có thể tồn tại trong nước bị ô nhiễm hoặc một số loại thực phẩm. Ngoài ra, thạch tín còn là thành phần của một số sản phẩm trang điểm như phấn mắt, bút kẻ lông hoặc son môi. Do đó, khi lựa chọn các sản phẩm làm đẹp, mọi người cần chú ý kĩ tới nguồn gốc và chỉ lựa chọn những mỹ phẩm đã được đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và an toàn cho da..
- Nhựa than đá: Được sử dụng trong một số loại thuốc bôi ngoài da để điều trị các bệnh lý như vẩy nến.
2.6 Suy giảm hệ thống miễn dịch
Hệ thống miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện và loại bỏ các tế bào có nguy cơ trở thành ung thư. Khi hệ miễn dịch suy yếu, khả năng loại bỏ các tế bào này cũng bị suy yếu, tạo điều kiện cho các tế bào ung thư da phát triển. Việc có hệ miễn dịch khỏe mạnh là yếu tố đầu tiên và cơ bản nhất trong việc chống lại ung thư da giai đoạn đầu.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư da:
- Mắc các bệnh suy giảm miễn dịch như HIV/AIDS.
- Đã trải qua ghép tạng, do phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
- Tuổi tác cao, khiến hệ miễn dịch suy giảm theo thời gian.
2.7 Yếu tố di truyền.
Yếu tố di truyền cũng được biết đến là nguyên nhân gây ung thư da. Nếu gia đình có người từng mắc ung thư da hoặc các bệnh liên quan đến sự phát triển của loại ung thư này gồm hội chứng Gorlin, bạch tạng da và mắt, thiếu máu fanconi, khô da sắc tố, thì nguy cơ đời con hoặc đời cháu mắc ung thư da cũng sẽ cao hơn.
Do đó, việc sớm tìm hiểu về bệnh sử của gia đình sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong kế hoạch thực hiện tầm soát ung thư và phát hiện sớm căn bệnh này ngay từ giai đoạn đầu.
Tóm lại, việc thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên căn bệnh ung thư da. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều yếu tố khác góp phần tăng nguy cơ mắc bệnh.
Nhận biết rõ từng nguy cơ và tự bảo vệ bản thân bằng cách xây dựng một kế hoạch tầm soát ung thư đều đặn sẽ giúp ngăn chặn ung thư da từ giai đoạn đầu, giúp việc điều trị trở nên dễ dàng và đầy triển vọng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
