Bong gân mắt cá chân là loại chấn thương rất thường gặp, có thể khiến mọi người nhói đau trong chốc lát nhưng sau đó lại bình thường. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn, khiến mắt cá chân sưng tấy và đau dữ dội. Hiểu rõ các biện pháp xử lý khi bị bong gân sẽ giúp người bệnh hạn chế tổn thương và đẩy nhanh quá trình hồi phục.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Bong gân mắt cá chân là gì?
Mắt cá chân, nơi nối giữa bàn chân và cẳng chân, là một trong những thành phần cấu tạo nên khớp cổ chấn.
Bong gân mắt cá chân là tình trạng dây chằng quanh mắt cá chân bị giãn hoặc rách, thường do chấn thương đột ngột. Chấn thương này phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người tập luyện thể thao và người lao động chân tay. Triệu chứng điển hình là sưng tấy và đau nhức dữ dội ban đầu và âm ỉ sau đó, khiến việc cử động trở nên khó khăn.
Nếu được sơ cứu và điều trị đúng cách, bong gân mắt cá chân không gây nguy hiểm hay ảnh hưởng lâu dài đến chức năng xương khớp. Tuy nhiên, thời gian hồi phục sẽ phụ thuộc vào mức độ bong gân của mỗi người.
2. Phân loại bong gân mắt cá chân
2.1 Bong gân độ 1
Bong gân độ 1 xảy ra khi các dây chằng bị giãn nhẹ hoặc có những vết rách nhỏ. Cơn đau thường không quá nặng, chủ yếu là sưng nhẹ ở cổ chân kèm theo cảm giác đau tê râm ran, nhất là khi ai đó chạm vào. Thời gian hồi phục cho người bị bong gân độ 1 thường là khoảng 1-2 tuần sau khi điều trị.
2.2 Bong gân độ 2
Bong gân độ 2 là tình trạng dây chằng bị rách một phần. Người bệnh thường bị sưng tấy xung quanh cổ chân và phạm vi chuyển động của cổ chân bị giới hạn đáng kể do cơn đau buốt. Thời gian điều trị và hồi phục cho bong gân độ 2 khoảng 4-6 tuần.
2.3 Bong gân độ 3
Bong gân độ 3 là mức độ nghiêm trọng nhất, khi dây chằng tại mắt cá chân bị rách hoàn toàn. Tình trạng sưng tấy nghiêm trọng, cơn đau dữ dội, khớp không vững và các vết bầm tím lan rộng khiến người bệnh không thể đi lại hoặc không cử động cổ chân được. Thời gian hồi phục cho bong gân độ 3 lâu nhất, có thể lên đến 12 tuần.
3. Phương pháp chẩn đoán
Chẩn đoán bong gân mắt cá chân chủ yếu dựa trên đánh giá hình ảnh, giúp bác sĩ xác định phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh. Quy trình chẩn đoán thường bao gồm các bước sau:
Khám lâm sàng:
- Bác sĩ sẽ xem xét và so sánh tình trạng sưng nề của mắt cá chân bị ảnh hưởng với mắt cá chân bình thường.
- Tiếp theo, bác sĩ sẽ sờ nắn xung quanh khớp mắt cá chân bị tổn thương nhằm xác định dây chằng nào đang gặp chấn thương.
- Cuối cùng, bác sĩ sẽ gấp duỗi cổ chân của người bệnh nhằm đánh giá phạm vi chuyển động và độ ổn định của khớp.
Chẩn đoán cận lâm sàng:
- Chụp X-quang mắt cá chân: Đánh giá vị trí, tình trạng xương quanh vùng này và loại trừ khả năng gãy xương.
- Chụp cộng hưởng từ MRI: Cung cấp hình ảnh mặt cắt của từng vị trí mắt cá chân, giúp bác sĩ quan sát rõ ràng cấu trúc phần mềm và dây chằng.
- Siêu âm: Đánh giá mức độ tổn thương dây chằng ở mắt cá chân bị bong gân.
- Chụp CT: Cung cấp hình ảnh chi tiết về tình trạng xương khớp tại vị trí bong gân.
4. Tổng quan về cách chữa trị
Giảm đau khi bị bong gân mắt cá chân là điều cần thiết, tuy nhiên, việc phục hồi khả năng vận động và sức mạnh của cơ cũng quan trọng không kém.
Việc phục hồi chức năng thần kinh cơ giúp tăng cường khả năng vận động của khớp một cách nhanh chóng. Trong trường hợp tái phát bong gân, người bệnh nên áp dụng liệu pháp bảo tồn ít nhất từ 2 đến 3 tháng.
Hướng dẫn điều trị và ngăn ngừa bong gân mắt cá chân:
- Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDS) từ sớm sau chấn thương.
- Đối với bong gân mắt cá chân cấp độ 1 và 2, bệnh nhân nên áp dụng phương pháp phục hồi chức năng thay vì bất động, đồng thời sử dụng dụng cụ hỗ trợ mắt cá chân dự phòng cho những người từng bị bong gân.
- Người bệnh phải mang nẹp tay đòn cứng hoặc bó bột dưới đầu gối để giữ cố định khớp khi bị bong gân độ 3. Thời gian giữ cố định thường là khoảng 10 ngày. Sau đó, người bệnh cần tập vật lý trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.
- Hầu hết các trường hợp bong gân mắt cá chân độ 3 và rách dây chằng mắt cá chân giữa không cần phẫu thuật. Phẫu thuật chỉ được cân nhắc trong một số trường hợp nhất định, bao gồm bong gân độ 3 của dây chằng xa gây mất ổn định khớp mắt cá chân và bong gân có dây chằng cơ bị kẹt trong khớp và lỗ mộng mắt cá chân giữa mở rộng.
- Bên cạnh đó, bệnh nhân sẽ được tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng, sức mạnh và khả năng chịu lực của khớp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
