Dị ứng nắng hay còn gọi là phản ứng quá mẫn với ánh sáng, là một tình trạng da bị kích ứng khi tiếp xúc với tia cực tím (UV) trong ánh nắng. Hệ miễn dịch của người bị dị ứng phản ứng quá mức với ánh sáng, gây ra các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa, phồng rộp. Có nhiều loại dị ứng ánh nắng mặt trời, mỗi loại có cơ chế bệnh sinh khác nhau nhưng đều liên quan đến sự tương tác giữa tia UV, các phân tử da và hệ miễn dịch.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Dị ứng nắng là gì?
Ánh nắng mặt trời, yếu tố quan trọng cho sức khỏe, đôi khi lại trở thành tác nhân gây ra phản ứng dị ứng ở một số người.
Dị ứng nắng là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với ánh nắng, dẫn đến tổn thương da. Các biểu hiện thường gặp bao gồm:
- Nổi ban đỏ.
- Ngứa.
- Da phồng rộp.
- Nổi mụn nước.
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như test ánh sáng, test áp bì hoặc sinh thiết da. Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể mắc phải nhưng người có làn da sáng màu thường có nguy cơ cao hơn. Quan trọng cần lưu ý là dị ứng ánh sáng mặt trời không liên quan đến ung thư da.
2. Vì sao nhiều người bị dị ứng ánh nắng mặt trời?
Tia UV trong ánh sáng mặt trời là tác nhân chính gây dị ứng nắng. Cơ chế bệnh sinh liên quan đến quá trình tổn thương tế bào da và phản ứng miễn dịch.
Cụ thể, tia UV gây tổn thương DNA và protein trong tế bào, dẫn đến biến đổi cấu trúc kháng nguyên. Hệ miễn dịch phản ứng lại bằng cách giải phóng các chất trung gian hóa học, gây viêm và xuất hiện các triệu chứng lâm sàng đặc trưng.
Ngoài tia UV, một số yếu tố như di truyền, môi trường và lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
3. 4 hình thức dị ứng ánh nắng mặt trời phổ biến
Dị ứng nắng được chia thành bốn loại chính, mỗi loại có những biểu hiện lâm sàng đặc trưng:
- Phản ứng đa hình ánh sáng: Đây là dạng phổ biến nhất, thường biểu hiện bằng các nốt ban đỏ, ngứa, sẩn có thể có màu trắng. Các tổn thương này thường tự khỏi khi không tiếp xúc với ánh nắng.
- Viêm da quang hóa: Đặc trưng bởi các vùng da sần đỏ, ngứa, thường xuất hiện ở những vùng da hở như mặt, cổ. Bệnh nhân dễ nhầm lẫn dạng dị ứng nắng này với viêm da tiếp xúc do các biểu hiện tương tự.
- Ngứa sần quang hoá: Ngoài các ban đỏ, ngứa, bệnh nhân còn nổi các sẩn cứng có thể loét hoặc nứt, đặc biệt ở vùng môi, má, cổ.
- Bệnh mề đay ánh sáng mặt trời: Biểu hiện bằng các ban đỏ, ngứa, phù nề, có thể kèm theo mụn nước. Các triệu chứng thường xuất hiện nhanh chóng sau khi tiếp xúc với ánh nắng.
4. Điều trị dị ứng bằng cách nào?
Dị ứng ánh sáng mặt trời là một tình trạng mà y học hiện tại chưa tìm ra cách chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, các triệu chứng thường có xu hướng giảm dần theo thời gian khi da dần thích nghi. Các biện pháp điều trị dị ứng nắng như sử dụng thuốc kháng histamin và corticoid hoặc liệu pháp chiếu tia cực tím có thể giúp làm dịu các triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
5. Cách phòng ngừa dị ứng ánh nắng mặt trời
- Để kiểm soát hiệu quả tình trạng phát ban do ánh nắng mặt trời, các chuyên gia da liễu khuyến cáo mọi người nên hạn chế phơi nắng trực tiếp, đặc biệt trong khung giờ cao điểm từ 11 giờ đến 15 giờ.
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng là rất quan trọng để bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời. Vì vậy, nên chọn kem có SPF 30 trở lên để chống tia UVB và chỉ số UVA từ 4-5 để bảo vệ da khỏi tia UVA. Hãy thoa kem trước khi ra nắng 30 phút và thoa lại định kỳ, đặc biệt sau khi bơi, đổ mồ hôi hoặc sau mỗi 2 giờ nếu tiếp xúc lâu với ánh nắng.
- Ngoài ra, việc che chắn cơ thể bằng quần áo bảo hộ, kính râm, mũ và ô cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia cực tím.
Dị ứng nắng là một phản ứng miễn dịch quá mẫn đối với ánh sáng mặt trời, gây ra các triệu chứng da đa dạng. Cơ chế bệnh sinh của dị ứng nắng liên quan đến sự tương tác giữa tia UV, các phân tử da và hệ miễn dịch. Chẩn đoán và điều trị bệnh sớm là rất quan trọng để giảm thiểu các biến chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
