Dị ứng và sức khỏe tâm thần là hai khái niệm tưởng chừng như không liên quan, lại có mối liên kết bất ngờ. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng những người mắc các bệnh dị ứng như hen suyễn, viêm da dị ứng thường có nguy cơ cao mắc các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng Vinmec.
1. Tình trạng dị ứng là gì?
Dị ứng là một phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch, xảy ra khi cơ thể nhận diện nhầm một chất vô hại (dị nguyên) là mối đe dọa. Cụ thể, khi tiếp xúc với dị nguyên, hệ miễn dịch sẽ sản sinh kháng thể IgE, dẫn đến giải phóng các chất trung gian hóa học gây ra các triệu chứng dị ứng. Các dị nguyên có thể bắt nguồn từ thực phẩm, lông động vật, phấn hoa hoặc các yếu tố môi trường khác.
Theo thống kê của American College of Allergy, Asthma & Immunology, dị ứng là một trong những bệnh mãn tính phổ biến nhất tại Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến hơn 50 triệu người mỗi năm. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra một mối liên hệ đáng kể giữa dị ứng và các rối loạn tâm thần như lo âu và trầm cảm.
Biểu hiện lâm sàng của phản ứng dị ứng thường gặp các triệu chứng như:
- Niêm mạc: Ngứa mắt, viêm kết mạc.
- Viêm mũi dị ứng biểu hiện qua các triệu chứng hắt hơi, nghẹt mũi, chảy nước mũi và ho.
- Các biểu hiện tại da: phát ban, mày đay.
- Về hô hấp: khó thở, thở khò khè, thở nhanh, thậm chí hen phế quản cấp.
- Các triệu chứng toàn thân: đau đầu, mệt mỏi.
Trong một số trường hợp nặng, dị ứng có thể gây ra các biến chứng như: viêm tai giữa, viêm mũi xuất huyết, rối loạn tiêu hóa.
2. Mối liên hệ giữa dị ứng và sức khỏe tâm thần
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra một mối liên hệ đáng kể giữa dị ứng và sức khỏe tâm thần. Các chất gây viêm, vốn là tác nhân gây ra các phản ứng dị ứng, được cho là có thể tác động đến não bộ, góp phần vào sự phát triển của trầm cảm và lo âu.
Ngoài ra, các triệu chứng dị ứng như ngứa ngáy, khó thở có thể làm tăng mức độ hormone căng thẳng cortisol, từ đó làm trầm trọng thêm các tình trạng sức khỏe tâm thần hiện có. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng người bị dị ứng, đặc biệt là bệnh chàm, có nguy cơ cao mắc trầm cảm và lo âu hơn so với người bình thường.
Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, dị ứng còn gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội. Người bị dị ứng thường tránh tiếp xúc với người khác, cảm thấy cô lập và tự ti. Các triệu chứng dị ứng cũng gây gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi và trầm cảm.
Trẻ em bị dị ứng cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn. Các triệu chứng dị ứng không chỉ hạn chế các hoạt động vui chơi mà còn gây ra căng thẳng trong các mối quan hệ xã hội. Trẻ em bị dị ứng thực phẩm thường cảm thấy lo lắng khi ăn cùng bạn bè và có thể bị cô lập.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp cận chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người bị dị ứng, bao gồm cả việc sàng lọc và điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, các chuyên gia cần có thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa dị ứng và sức khỏe tâm thần, đặc biệt là ở các nhóm dân tộc thiểu số cũng như các cộng đồng có thu nhập thấp.
3. Lời khuyên thay đổi lối sống
Để giảm thiểu các triệu chứng dị ứng, bác sĩ đã đưa ra những lời khuyên toàn diện.
- Bệnh nhân nên tuân thủ chế độ ăn giàu chất xơ, omega-3 và probiotic, đồng thời tăng cường tiêu thụ trái cây, rau quả.
- Bên cạnh đó, việc tránh tiếp xúc với các chất kích thích như mùi hương và duy trì lối sống lành mạnh cũng rất cần thiết.
Bên cạnh việc điều trị các triệu chứng dị ứng về thể chất, các chuyên gia y tế khuyến nghị người bệnh nên chủ động chia sẻ những vấn đề tâm lý mà họ đang gặp phải. Việc trò chuyện với nhà tâm lý có thể giúp giảm bớt căng thẳng và cung cấp những kỹ năng quản lý cảm xúc hiệu quả. Ngoài ra, việc kết nối với những người cùng mắc phải tình trạng tương tự cũng có thể mang lại sự động viên tinh thần đáng kể.
Mối liên hệ giữa dị ứng và sức khỏe tâm thần chưa được chú ý đúng mức, điều này vô tình góp phần vào sự kỳ thị đối với những người mắc bệnh dị ứng. Theo nghiên cứu gần đây, sức khỏe tinh thần và thể chất có mối quan hệ mật thiết và ảnh hưởng lẫn nhau. Điều này cho thấy cần có một cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Để xóa bỏ định kiến về dị ứng và sức khỏe tâm thần, điều quan trọng là trang bị cho bệnh nhân kiến thức để nhận biết và hiểu rõ các triệu chứng của cả hai vấn đề, từ đó chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ cần thiết.
Dị ứng và sức khỏe tâm thần là hai vấn đề đòi hỏi sự quan tâm tổng thể từ các bác sĩ. Bác sĩ không chỉ tập trung vào việc điều trị các triệu chứng dị ứng mà còn cần đánh giá và theo dõi sức khỏe tâm thần của bệnh nhân. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của trầm cảm, lo âu ở những người mắc dị ứng là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
