Vết cắn của bọ ve có thể gây dị ứng với thịt hoặc sữa thông qua một cơ chế miễn dịch phức tạp. Cụ thể, khi bọ ve cắn, chúng truyền vào cơ thể người một loại đường gọi là alpha-gal. Hệ miễn dịch của cơ thể người bị cắn sẽ nhận diện alpha-gal như một chất lạ và tạo ra kháng thể IgE đặc hiệu. Khi người bệnh tiếp xúc lại với alpha-gal qua việc ăn thịt đỏ hoặc các sản phẩm sữa, phản ứng dị ứng sẽ xảy ra.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tại sao vết cắn của bọ ve có thể gây dị ứng với thịt hoặc sữa?
Sau khi bị bọ ve cắn, đặc biệt là loại bọ ve sao đơn độc (tên tiếng anh là Lone Star), chúng ta có thể đối mặt với một vấn đề sức khỏe ít được biết đến gọi là hội chứng Alpha-gal (AGS). Đây không chỉ là bệnh Lyme, mà còn là một phản ứng dị ứng với một loại đường có tên alpha-gal, thường được tìm thấy trong thịt động vật có vú như bò, lợn và cừu.
Theo các chuyên gia, trong nước bọt của bọ ve sao đơn độc chứa một chất khiến hệ miễn dịch của cơ thể trở nên nhạy cảm với alpha-gal. Điều này có nghĩa là, vết cắn của bọ ve có thể gây dị ứng với thịt hoặc sữa, gây ra các triệu chứng không mong muốn.
Điều đáng chú ý là AGS chủ yếu xảy ra ở những người bị bọ ve Lone Star cắn ở miền Đông Nam Hoa Kỳ và dọc theo bờ biển Đại Tây Dương. Nếu một người sống hoặc đã từng đến những khu vực này và bị bọ ve cắn, hãy lưu ý đến nguy cơ dị ứng với thịt hoặc sữa.
2. Triệu chứng hội chứng Alpha-gal
Những người mắc hội chứng Alpha-gal (AGS) thường gặp các triệu chứng như:
- Da nổi mẩn đỏ.
- Ngứa ngáy.
- Da bị sưng lên.
- Đau bụng.
- Đi ngoài liên tục.
Trong trường hợp nặng, bệnh nhân AGS có thể bị sốc phản vệ, một phản ứng dị ứng cấp tính có thể gây ra nguy hiểm đến tính mạng. Cụ thể, sốc phản vệ có thể làm tụt huyết áp đột ngột và gây khó thở do đường thở bị tắc nghẽn.
Điều đặc biệt ở AGS là các triệu chứng thường xuất hiện muộn hơn so với các loại dị ứng thực phẩm khác. Theo Tiến sĩ Cassell, phải mất vài giờ sau khi ăn thịt hoặc sản phẩm từ sữa, người bệnh mới bắt đầu cảm thấy các triệu chứng. Chính vì sự chậm trễ này mà việc chẩn đoán AGS thường gặp nhiều khó khăn.
3. Cách chẩn đoán
Nếu nghi ngờ bản thân mắc hội chứng alpha-gal (AGS), chúng ta nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa dị ứng hoặc bác sĩ chuyên khoa miễn dịch. Qua việc đánh giá tình trạng sức khỏe, các bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác và tư vấn chế độ ăn phù hợp.
Quá trình chẩn đoán AGS thường bao gồm một số bước:
- Đánh giá triệu chứng: Bác sĩ sẽ lắng nghe kỹ các triệu chứng người khám gặp phải, đặc biệt là những phản ứng xảy ra sau khi ăn thịt đỏ hoặc các sản phẩm từ sữa.
- Xét nghiệm chích da: Một lượng nhỏ chất gây dị ứng, trong đó có alpha-gal, sẽ được tiêm dưới da. Phản ứng tại vị trí tiêm sẽ giúp xác định dị ứng.
- Xét nghiệm máu: Bằng cách đo lượng kháng thể IgE đặc hiệu alpha-gal trong máu, bác sĩ có thể xác định chính xác mọi người có mắc AGS hay không.
- Thử nghiệm thực phẩm: Trong điều kiện y tế, người khám sẽ được cho ăn một lượng nhỏ thực phẩm chứa alpha-gal để theo dõi phản ứng.
Lưu ý: Việc tự mình chẩn đoán và thử nghiệm tại nhà là cực kỳ nguy hiểm. Hãy luôn tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.
4. Cách điều trị
Hội chứng alpha-gal chưa có thuốc chữa. Tuy nhiên, bệnh nhân hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này bằng một số biện pháp đơn giản.
- Thứ nhất, hãy loại bỏ hoàn toàn thịt bò, lợn, cừu, nai, thỏ và các loại thịt động vật có vú khác ra khỏi thực đơn. Thay vào đó, bệnh nhân có thể thoải mái ăn gà, gà tây, trứng, hải sản, rau củ và trái cây trừ khi bệnh nhân cũng bị dị ứng với các loại thực phẩm này.
- Bên cạnh đó, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ để biết rõ hơn về các sản phẩm khác có chứa alpha-gal như gelatin, sữa bò, các sản phẩm từ sữa bò, mỡ lợn, mỡ động vật, mỡ, nước luộc thịt, nước kho, nước thịt hoặc nước dùng.
- Hãy đọc kỹ nhãn mác của thực phẩm trước khi sử dụng.
- Để phòng trường hợp khẩn cấp, người bệnh nên mang theo ống tiêm tự động epinephrine (EpiPen) bên mình.
- Cuối cùng, hãy cùng bác sĩ lập một kế hoạch hành động cụ thể để ứng phó khi tình trạng dị ứng xảy ra.
5. Cách ngăn bọ ve cắn
Theo Tiến sĩ Cassell, cách tốt nhất để phòng tránh căn bệnh AGS là ngăn ngừa việc bị bọ ve cắn. Để làm được điều này, ông đưa ra một số lời khuyên hữu ích.
- Trước khi vào rừng hoặc những khu vực có nhiều cỏ, mọi người nên chủ động bảo vệ bản thân bằng cách sử dụng thuốc chống côn trùng và mặc quần áo kín đáo. Áo dài tay, quần dài và tất là những trang phục cần thiết. Ngoài ra, việc chọn quần áo màu sáng sẽ giúp chúng ta dễ dàng phát hiện những con bọ ve đang ẩn nấp.
- Sau khi rời khỏi những khu vực có nhiều cỏ cây, bụi rậm, việc tắm rửa kỹ lưỡng là vô cùng quan trọng. Bọ ve có thể bám trên quần áo hoặc da trong thời gian dài trước khi cắn, vì vậy tắm rửa sẽ giúp ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm bệnh.
- Quần áo đã tiếp xúc với môi trường tự nhiên nên được giặt sạch bằng nước nóng hoặc sấy khô ở nhiệt độ cao để tiêu diệt hoàn toàn trứng và ấu trùng của bọ ve.
- Nếu không may phát hiện bọ ve bám trên da, mọi người nên dùng nhíp để gắp. Tuyệt đối không được sử dụng nhiệt hoặc các chất hóa học để ép bọ ve nhả vết cắn, vì điều này có thể gây nhiễm trùng.
Vết cắn của bọ ve, đặc biệt là loài bọ ve sao đơn độc (lone star tick), đã được ghi nhận là nguyên nhân gây ra dị ứng thịt hoặc sữa ở nhiều quốc gia. Các nghiên cứu gần đây cho thấy sự gia tăng đáng kể số lượng người mắc hội chứng alpha-gal, đặt ra nhiều thách thức cho các nhà khoa học và các chuyên gia y tế trong việc chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa căn bệnh này.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
