Bài viết được cố vấn chuyên môn bởi kỹ thuật viên Nguyễn Đức Toàn - công tác tại Khối Sản xuất tế bào, Trung tâm Công nghệ cao, Hệ thống Y tế Vinmec.
I. Mối liên quan giữa hệ miễn dịch và ung thư

Hệ miễn dịch chính là tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể trước sự tấn công của tế bào ung thư. Vai trò của hệ miễn dịch trong điều trị ung thư ngày càng được khẳng định qua nhiều nghiên cứu lâm sàng và ứng dụng thực tiễn.
Ở thế kỷ XIX, các nhà khoa học quan sát thấy một số thành phần của vi khuẩn có thể ngăn chặn sự tiến triển của khối u và chúng kích thích phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Đây là nền tảng cho sự ra đời của các liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư – hướng đi mang tính cách mạng trong y học hiện đại.
Một số dữ liệu nổi bật:
- Một nghiên cứu đánh giá nguy cơ ung thư ở người bệnh khớp sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cho thấy: nguy cơ ung thư da không hắc tố tăng gấp 1,5 lần so với nhóm có hệ miễn dịch bình thường.
- Một nghiên cứu khác đánh giá hoạt tính tế bào miễn dịch cũng cho thấy: hoạt tính càng thấp, số ca ung thư được chẩn đoán càng nhiều. Cụ thể, những phụ nữ có hoạt tính tế bào miễn dịch thấp thì nguy cơ ung thư cao hơn nhóm có hoạt tính cao đến 48% (tương đương nguy cơ cao gấp 1,92 lần). Đối với nam giới, nguy cơ ung thư của nhóm có hoạt tính miễn dịch thấp cũng cao hơn nhóm có hoạt tính cao 29% (tương đương nguy cơ cao gấp 1,4 lần).
- Thêm một nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng: mức độ xâm nhập của tế bào lympho vào khối u càng cao thì tiên lượng sống thêm càng tốt. Cụ thể, những bệnh nhân ung thư buồng trứng tiến triển có khối u chứa nhiều tế bào lympho T xâm nhập có thời gian sống trung bình 50,3 tháng, so với nhóm không có tế bào lympho T xâm nhập là 18 tháng. Tỷ lệ sống thêm 5 năm đạt 38% so với chỉ 4,5%.
Những bằng chứng này cho thấy: một hệ miễn dịch khỏe mạnh chính là tuyến phòng thủ đầu tiên và cũng là “chìa khóa vàng” để chống lại ung thư. Và đây cũng là cơ sở khoa học vững chắc cho sự phát triển các liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư hiện đại.
II. Tế bào NK và CTL – "Chiến binh" chống ung thư của hệ miễn dịch

Tế bào giết tự nhiên (Natural killer cell) hay còn gọi là tế bào NK, là một loại tế bào bạch cầu trong hệ miễn dịch tự nhiên, có khả năng phản ứng nhanh với các tế bào nhiễm virus và tế bào bất thường bao gồm các tế bào có khả năng hình thành ung thư. Chức năng của chúng là nhận biết và tiêu diệt các tế bào nhiễm virus kể cả các tế bào mới sinh ra.
Nguồn gốc tế bào NK là thành phần quan trọng của hệ thống miễn dịch bẩm sinh, chúng là những tế bào lympho có nguồn gốc từ tủy xương lớn, dạng hạt. Ngoài ra chúng cũng được tìm thấy trong khoang màng bụng, lá lách, gan, phổi, hạch bạch huyết, tuyến ức và ở tử cung trong thời kỳ mang thai. NK chiếm số lượng tế bào lympho lớn thứ ba sau tế bào B và tế bào T.
Chức năng của tế bào NK liên quan chặt chẽ đến vai trò của hệ miễn dịch trong điều trị ung thư chúng là tế bào duy nhất có khả năng tự tìm và tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách giải phóng perforin, tạo lỗ trên màng tế bào ung thư để phá hủy chúng.
*Tế bào CTL (hay còn lại là tế bào T)
Tế bào T gây độc (hay tế bào T CD8+) là tế bào miễn dịch dòng lympho có nguồn gốc từ tủy xương, được biệt hóa và trưởng thành trong tuyến ức. Tế bào T gây độc phân bố ở nhiều loại mô, cơ quan trong cơ thể như tủy xương, máu ngoại vi, gan, phổi, lá lách và hạch bạch huyết.
Tế bào T gây độc (CTL) đóng vai trò chủ chốt trong hệ miễn dịch, có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào nhiễm virus cũng như tế bào ung thư. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định hiệu quả của tế bào T gây độc trong việc kiểm soát và loại bỏ các mầm bệnh tiềm ẩn. Ngày nay, tế bào này được ứng dụng rộng rãi trong liệu pháp miễn dịch tự thân – một phương pháp điều trị ung thư tiên tiến, đã được triển khai thành công tại các quốc gia như Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc. Đặc biệt, Nhật Bản là quốc gia đầu tiên áp dụng liệu pháp tăng cường miễn dịch sử dụng tế bào T gây độc trong điều trị lâm sàng.
Như vây, cả tế bào NK và tế bào T gây độc đều giữ vai trò then chốt trong việc nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Sự phối hợp của hai loại tế bào này chính là minh chứng rõ nét cho vai trò của hệ miễn dịch trong điều trị ung thư hiện nay.
III. Liệu pháp tăng cường miễn dịch tự thân

Liệu pháp tăng cường miễn dịch tự thân là một ứng dụng tiêu biểu cho vai trò của hệ miễn dịch trong điều trị ung thư. Phương pháp này được thực hiện bằng cách thu nhận các tế bào giết tự nhiên (Natural Killer cells - NK) và tế bào T gây độc (Cytotoxic T Lymphocytes - CTLs) từ cơ thể người bệnh sau đó tăng sinh và hoạt hóa các tế bào này trong phòng thí nghiệm, rồi truyền trở lại cơ thể người bệnh để các tế bào miễn dịch này sẽ tấn công các tế bào ung thư.
Liệu pháp giúp người bệnh ung thư củng cố hệ miễn dịch để kích thích các tế bào miễn dịch khác hoạt động, tăng khả năng nhận diện và tấn công tế bào ung thư, tăng hiệu quả điều trị khi áp dụng các phương pháp phẫu thuật, hóa trị và xạ trị…
Tại Việt Nam, Vinmec là đơn vị đầu tiên và duy nhất được Bộ Y tế cấp phép cho sử dụng liệu pháp tăng cường miễn dịch trong hỗ trợ điều trị ung thư. Chính thức áp dụng từ tháng 10/2018, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City đã xây dựng quy trình chuẩn, đảm bảo truyền tế bào miễn dịch an toàn, đạt hiệu quả tối ưu. Bên cạnh đó, quy trình nuôi cấy tế bào miễn dịch tại Vinmec tuân thủ chặt chẽ tiêu chuẩn của Tổ chức y tế thế giới và cơ quan chuyển giao kỹ thuật Viện liệu pháp sinh học Nhật Bản - BIJ , đảm bảo các chế phẩm truyền cho người bệnh đạt chất lượng cao nhất.
Để biết thêm về liệu pháp tăng cường miễn dịch tự thân (AIET) trong hỗ trợ điều trị ung thư, quý khách hàng vui lòng đặt lịch trên website hoặc liên hệ HOTLINE 0936 246 199.
Để đặt lịch khám tại viện, quý khách vui lòng liên hệ HOTLINE hoặc đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.