Mề đay cấp là tình trạng da liễu khá phổ biến mà ai cũng có thể gặp phải ít nhất một lần trong đời. Mặc dù hầu hết các trường hợp mề đay cấp không đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng những triệu chứng như ngứa ngáy và khó chịu do mề đay gây ra có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1.Nổi mề đay cấp tính là tình trạng gì?
Mề đay cấp là một dạng phản ứng dị ứng trên da, xảy ra đột ngột khi cơ thể tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên khiến đến hệ miễn dịch giải phóng một lượng lớn histamin. Tình trạng này có thể xuất hiện khu trú ở một vùng da hoặc lan rộng toàn thân.
Thời gian tồn tại của mề đay cấp thường kéo dài từ vài giờ đến 6 tuần. Bằng việc can thiệp kịp thời và áp dụng phương pháp điều trị đúng cách, bệnh thường đáp ứng tốt và cải thiện, thuyên giảm nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu không được xử lý phù hợp hoặc điều trị chậm trễ, mề đay cấp có nguy cơ chuyển thành mề đay mạn tính và khó điều trị hơn.
Theo thống kê, khoảng 90% trường hợp mề đay cấp chỉ biểu hiện ở mức độ nhẹ và giảm nhanh khi được điều trị đúng thời điểm. Chỉ khoảng 10% trường hợp có diễn biến phức tạp, có thể gây biến chứng hoặc kéo dài, chuyển thành bệnh mạn tính.
2.Triệu chứng điển hình của mề đay cấp
Mề đay cấp thường biểu hiện với các triệu chứng đặc trưng, giúp phân biệt dễ dàng với các bệnh da liễu khác. Cụ thể, các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Nổi sẩn ngứa trên da: Các nốt sần có màu trắng nhạt, hồng nhạt hoặc hồng đậm, nổi cộm hơn vùng da xung quanh. Nốt mề đay có thể xuất hiện rải rác hoặc tập trung thành từng đám trên cơ thể, tùy vào mức độ nghiêm trọng.
- Ngứa ngáy khó chịu: Triệu chứng ngứa thường gia tăng khi gãi, làm các nốt mề đay sưng to và lan rộng.
- Mề đay thay đổi hình thái và kích thước: Các nốt phát ban có thể thay đổi hình dạng và kích thước theo thời gian chứ không cố định.
- Phù nề ở các vùng khác: Bệnh nhân có thể bị sưng môi, phù mí mắt, sưng lưỡi, vòm miệng hoặc nghẹn ở cổ họng.
- Triệu chứng toàn thân (trường hợp nặng): Một số trường hợp nặng có biểu hiện đau bụng, tiêu chảy hoặc buồn nôn.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời:
- Nhiễm trùng da: Do gãi hoặc chà xát nhiều khi ngứa, gây tổn thương da và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
- Phù mạch: Biểu hiện chủ yếu ở vùng đầu, cổ, có thể gây cản trở hô hấp.
- Sốc phản vệ: Đây là biến chứng nghiêm trọng gồm các triệu chứng như khó thở, tụt huyết áp và mất ý thức, đòi hỏi can thiệp y tế khẩn cấp.
- Hầu hết các triệu chứng trên có thể xuất hiện trong cùng một trường hợp ca bệnh, nhưng đa phần bệnh nhân chỉ gặp một vài dấu hiệu điển hình.
3. Nguyên nhân gây nổi mề đay cấp tính
Mề đay cấp là một phản ứng dị ứng của cơ thể, khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau. Điểm chung của các nguyên nhân này là kích hoạt hệ miễn dịch, dẫn đến việc giải phóng histamin quá mức, gây ra triệu chứng bệnh. Các nguyên nhân điển hình bao gồm:
- Dị ứng thực phẩm: Một số loại thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản (động vật có vỏ), thực phẩm giàu đạm, sữa và các sản phẩm từ sữa, đồ cay nóng, rượu bia và chất kích thích.
- Dị ứng với tác nhân từ môi trường: Lông động vật, khói bụi, phấn hoa là những yếu tố thường gặp.
- Dị ứng thời tiết: Sự thay đổi đột ngột của thời tiết, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa (chuyển từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại), là một nguyên nhân phổ biến.
- Tiếp xúc với hóa chất: Các chất hóa học trong mỹ phẩm, dầu gội, sữa tắm hoặc các sản phẩm chăm sóc cơ thể khác có thể gây phản ứng dị ứng.
- Nhiễm khuẩn hoặc nhiễm độc: Các bệnh lý nhiễm khuẩn đường hô hấp trên hoặc nhiễm độc từ côn trùng cắn, ký sinh trùng như ghẻ, bọ chét, rận, giun sán đều có khả năng gây mề đay.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc Tây y hoặc sau tiêm phòng có thể gây phản ứng mề đay.
- Rối loạn chức năng gan: Mề đay cấp cũng có thể là dấu hiệu cho thấy gan đang bị quá tải trong việc thải độc. Nguyên nhân có thể do nhiễm độc từ môi trường hoặc các bệnh lý gan mạn tính.
Trong nhiều trường hợp, việc kết hợp loại bỏ tác nhân gây dị ứng đồng thời hỗ trợ chức năng gan sẽ giúp cải thiện tình trạng nhanh chóng.
4. Các cách điều trị khi bị mề đay cấp
Khi bị mề đay cấp, việc xử trí kịp thời và đúng cách sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng, hạn chế bệnh tác động đến sức khỏe. Dưới đây là hướng dẫn xử trí theo từng bước cụ thể:
4.1. Chăm sóc tại nhà
Trong đa số trường hợp, mề đay cấp thường tự thuyên giảm sau vài giờ mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài, ngứa ngáy nghiêm trọng hoặc tổn thương da không cải thiện, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Tắm nước mát hoặc chườm lạnh: Tắm nước mát trong khoảng 10-15 phút để làm dịu da hoặc người bệnh có thể chườm lạnh bằng túi đá quấn khăn mềm không quá 15 phút. Để tránh kích ứng, chạm đá vào da khoảng 10 giây, sau đó nghỉ 2-3 giây trước khi lặp lại.
- Bổ sung dinh dưỡng: Uống đủ nước và bổ sung đầy đủ các vitamin, khoáng chất từ thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng để hỗ trợ phục hồi da.
- Dưỡng ẩm da: Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm dịu nhẹ, lành tính, được chuyên gia da liễu khuyên dùng. Dưỡng ẩm giúp giảm khô ngứa và thúc đẩy tái tạo da.
- Nghỉ ngơi và thư giãn: Dành thời gian nghỉ ngơi đầy đủ, giảm căng thẳng để cơ thể có điều kiện tự chữa lành.
4.2. Điều trị bằng thuốc
Nếu các biện pháp chăm sóc tại nhà không cải thiện triệu chứng mề đay cấp, người bệnh nên cân nhắc sử dụng thuốc trị dị ứng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ:
- Thuốc kháng histamin H1: Loại thuốc này thường được dùng để giảm ngứa và phản ứng dị ứng. Nhiều loại không cần kê đơn và an toàn nếu sử dụng đúng liều lượng khuyến cáo.
- Kem bôi chống ngứa, làm dịu da: Các loại kem chứa glycerin, kẽm hoặc menthol có tác dụng làm dịu và giảm ngứa hiệu quả.
- Corticosteroid dạng uống: Được chỉ định trong trường hợp mề đay kèm theo sưng viêm nghiêm trọng. Thuốc này chỉ dùng trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế tác dụng phụ.
- Tiêm adrenalin: Được sử dụng trong các trường hợp mề đay phù mạch nặng hoặc có nguy cơ sốc phản vệ. Thuốc giúp cải thiện nhanh triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Các biện pháp trên chủ yếu nhằm giảm nhẹ triệu chứng mề đay cấp. Để điều trị triệt để, cần xác định chính xác nguyên nhân gây mề đay, từ đó áp dụng biện pháp can thiệp phù hợp, ngăn ngừa tái phát. Nếu triệu chứng không cải thiện hoặc xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng (khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ), người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Trên đây là những thông tin chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp xử trí hiệu quả đối với tình trạng mề đay cấp. Hy vọng bài viết đã cung cấp kiến thức hữu ích để đọc giả hiểu rõ hơn và áp dụng đúng cách khi cần thiết.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
