Đầy bụng khó tiêu ở trẻ là tình trạng phổ biến và gây ra không ít lo lắng cho các bậc cha mẹ. Tình trạng này không chỉ làm trẻ khó chịu mà còn ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và sức khỏe tổng thể của bé. Vậy khi trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao, hãy cùng tìm hiểu các biện pháp xử lý hiệu quả và các lưu ý quan trọng để hỗ trợ cha mẹ trong việc chăm sóc trẻ.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Nguyên nhân gây ra đầy hơi khó tiêu ở trẻ
Trước khi tìm hiểu khi trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao, cha mẹ cần biết rõ nguyên nhân gây ra để có biện pháp xử lý đúng cách. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng đầy bụng khó tiêu ở trẻ:
- Chế độ ăn uống của người mẹ: Trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn, nên khi đầy bụng khó tiêu ở trẻ, nguyên nhân đầu tiên cần xem xét là chế độ ăn của mẹ. Có thể là do mẹ của trẻ đã tiêu thụ thức ăn ôi thiu, thực phẩm chưa được nấu chín, nguội lạnh hoặc có tính hàn cao.
- Thay đổi chế độ ăn đột ngột: Trong những năm đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn nhạy cảm, nên sự thay đổi đột ngột trong chế độ ăn có thể khiến trẻ không kịp thích nghi. Điều này thường xảy ra khi trẻ chuyển từ bú mẹ sang bú bình hoặc từ bú sữa hoàn toàn sang ăn dặm.
- Bất dung nạp đường lactose: Hiện tượng này xảy ra khi cơ thể trẻ không sản xuất hoặc sản xuất không đủ men lactase để tiêu hóa lactose, thành phần chủ yếu trong sữa. Khi lactose không được tiêu hóa, vi khuẩn sẽ lên men chúng, tạo ra khí và gây chướng bụng.
- Dị ứng với protein sữa: Khi hệ miễn dịch của trẻ phản ứng với một hoặc một số loại protein trong sữa, trẻ có thể gặp các triệu chứng như nôn trớ, khó thở, tiêu chảy, kèm theo tình trạng đầy bụng và khó tiêu.
- Sử dụng thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc khác: Thuốc kháng sinh khi vào đường tiêu hóa có thể tiêu diệt cả hại khuẩn và lợi khuẩn, làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột. Điều này có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa ở trẻ, biểu hiện qua tiêu chảy, đầy bụng và khó tiêu.
- Rối loạn tiêu hóa (trào ngược dạ dày, táo bón, tiêu chảy): Khi trẻ bị trào ngược dạ dày, hơi bị đẩy ngược lên, gây chướng bụng, ợ hơi và dễ nôn ói. Táo bón tạo điều kiện cho vi khuẩn yếm khí lên men và sinh khí, gây đầy hơi. Khi trẻ bị tiêu chảy, mất điện giải có thể dẫn đến chướng bụng.
2. Biểu hiện của tình trạng đầy bụng khó tiêu ở trẻ
Các biểu hiện của tình trạng đầy bụng khó tiêu ở trẻ bao gồm:
- Trẻ cảm thấy đau bụng râm ran hoặc cảm giác nặng bụng.
- Sau khi ăn khoảng 2 tiếng, bụng vẫn căng tròn và đầy hơi.
- Ợ nóng, ợ hơi, ợ chua nếu axit và chất lỏng trào ngược từ dạ dày lên miệng.
- Buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Trẻ đột nhiên quấy khóc liên tục mà không rõ nguyên nhân, cảm thấy khó chịu, bứt rứt và ăn ít hơn bình thường.
- Trẻ có thể xì hơi nhiều lần, đi tiêu phân lỏng hoặc sền sệt và có thể bị táo bón vài lần.
- Khó ngủ vào buổi tối, có thể quấy khóc do cảm giác đau bụng và đầy bụng.
3. Trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao?
Tình trạng đầy bụng khó tiêu ở trẻ có thể xảy ra thường xuyên. Trong những trường hợp nhẹ, các bậc phụ huynh có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản tại nhà để hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn, bao gồm:
3.1. Massage bụng
Khi thắc mắc trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao, một trong những phương pháp mà cha mẹ cần cân nhắc đầu tiên là massage bụng cho bé. Phương pháp này giúp giảm cảm giác khó chịu khi bị đầy bụng khó tiêu ở trẻ, đồng thời loại bỏ lượng hơi thừa trong dạ dày, giúp trẻ cảm thấy thoải mái và ăn ngon miệng hơn. Đặc biệt, phương pháp này hiệu quả và an toàn cho mọi lứa tuổi, kể cả trẻ sơ sinh.
Cách thực hiện:
- Để bắt đầu, cha mẹ cho trẻ nằm ngửa trên giường. Cha hoặc mẹ có thể thoa một vài giọt tinh dầu vào lòng bàn tay, rồi xoa đều để tạo cảm giác ấm áp. Điều này không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn tăng hiệu quả của phương pháp, đồng thời tinh dầu giúp giảm ma sát, tránh gây trầy xước cho da bé.
- Dùng các đầu ngón tay xoay tròn nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ rốn và dần dần mở rộng ra khắp vùng bụng. Thực hiện động tác này từ 8-10 lần để giúp giảm cảm giác chướng bụng.
- Lưu ý: Không nên massage bụng cho trẻ sơ sinh ngay sau khi ăn, vì ở độ tuổi này, dạ dày của trẻ vẫn nằm ngang, dễ dẫn đến trào ngược thức ăn.
3.2. Uống nước lá tía tô
Lá tía tô có tính ấm, vì vậy thường được sử dụng để giúp giảm triệu chứng đầy bụng khó tiêu ở trẻ.
Cách thực hiện: Bài thuốc này rất đơn giản, chỉ cần lấy khoảng 30 gram lá tía tô tươi, rửa sạch, để ráo nước. Sau đó, giã nhuyễn hoặc xay bằng máy xay sinh tố rồi chắt lấy nước cho trẻ uống. Nếu trẻ còn quá nhỏ, để bảo vệ hệ tiêu hóa non yếu, phụ huynh nên nấu nước lá tía tô trước khi cho trẻ uống để giúp giảm tình trạng đầy hơi.
3.3. Sử dụng nước vỏ quýt
Vỏ quýt, giống như lá tía tô, có tính ấm với vị cay ngọt, rất phù hợp để cải thiện tình trạng chướng bụng, đầy hơi và khó tiêu ở trẻ nhỏ. Sử dụng phương pháp này giúp hạn chế việc phải dùng thuốc tây. Với nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, bài thuốc này khá an toàn và thích hợp cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên.
Cách thực hiện: Lấy một vài miếng vỏ quýt đã thái nhỏ và phơi khô, rửa sạch với nước ấm, sau đó hãm như trà trong 15-20 phút. Phần nước sau khi chắt lọc cho trẻ uống ngay khi còn ấm.
Lưu ý sử dụng vỏ quýt có nguồn gốc rõ ràng, rửa sạch với nước muối trước khi phơi khô, và bảo quản trong lọ thủy tinh ở nơi khô ráo để tránh nấm mốc. Tránh sử dụng vỏ quýt không rõ nguồn gốc vì có thể chứa chất bảo quản hoặc hóa chất.
3.4. Chườm tỏi ấm
Khi nhắc đến vấn đề trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao, phụ huynh cần biết đến phương pháp chườm ấm bằng tỏi. Tỏi có thể được sử dụng để giảm tình trạng đầy hơi khó tiêu ở trẻ nhỏ. Tỏi chứa các thành phần hoạt chất tự nhiên tương tự như thuốc kháng sinh, giúp giảm khí tích tụ trong dạ dày và kích thích tiêu hóa.
Cách thực hiện: Lấy một củ tỏi, nướng sơ qua và cho vào túi vải, sau đó chườm lên bụng trẻ khi túi còn ấm. Phương pháp này có thể cải thiện đáng kể tình trạng đầy bụng ở trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý không đặt trực tiếp củ tỏi lên da bé để tránh gây tổn thương. Phương pháp này nên được áp dụng cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên.
3.5. Uống nước gừng
Trong Đông y, gừng có tính ấm và được sử dụng phổ biến để giải độc và kích thích hệ tiêu hóa. Để xử lý tình trạng chướng bụng ở trẻ nhỏ, phụ huynh có thể dùng gừng để giúp đẩy lượng khí thừa trong dạ dày xuống ruột non, làm giảm cảm giác đầy hơi.
Cách thực hiện: Sử dụng một củ gừng đã phơi khô, hãm cùng nước nóng như hãm trà, sau đó chắt lấy nước và cho trẻ uống. Để an toàn hơn cho trẻ nhỏ, chúng ta có thể pha loãng nước gừng do dạ dày của trẻ lúc này vẫn còn non yếu. Lưu ý rằng phương pháp này chỉ nên sử dụng cho trẻ trên 3 tháng tuổi. Đối với trẻ nhỏ hơn, bậc phụ huynh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng.
3.6. Bổ sung các sản phẩm hỗ trợ hệ tiêu hóa
Đối với vấn đề khi “trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao”, việc bổ sung men vi sinh cho trẻ mỗi ngày là lời khuyên phổ biến từ các chuyên gia. Trong men vi sinh có chứa các lợi khuẩn giúp ngăn ngừa tình trạng đầy hơi, ợ chua, đầy bụng, khó tiêu và chướng bụng, ngoài ra còn giúp trẻ ăn ngon.
3.7. Hỗ trợ giúp trẻ ợ hơi
Các bác sĩ khuyên nên thực hiện phương pháp này sau khi cho bé sơ sinh bú để giảm triệu chứng nôn trớ và trào ngược dạ dày-thực quản. Điều này càng trở nên cần thiết hơn khi bé bị đầy bụng.
Cách thực hiện: Mẹ bế bé sao cho đầu bé tựa vào vai mẹ, sau đó nhẹ nhàng vỗ lưng bé cho đến khi bé ợ hơi.
3.8. Hỗ trợ giúp bé xì hơi
Cha mẹ có thể giúp trẻ đẩy hơi ra khỏi dạ dày bằng cách ôm bé sát vào ngực, hơi ngả người ra sau hoặc bế bé sao cho bụng bé nằm ngang trên cánh tay. Sau đó, hãy dùng tay nhẹ nhàng vuốt lưng để giúp bé dễ dàng xì hơi.
Đối với trẻ sơ sinh, có thể đặt bé nằm ngửa, nắm chặt phần chân gần đầu gối, đẩy một chân lên phía ngực và chân còn lại xuống phía dưới, sau đó đổi bên và lặp lại động tác “đạp xe”. Động tác này cũng giúp giảm lượng khí tích tụ trong dạ dày hiệu quả.
4. Nên làm gì để giúp hệ tiêu hóa của bé luôn khỏe mạnh?
Ngoài việc hiểu rõ các khi trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao, để hệ tiêu hóa của trẻ luôn khỏe mạnh và giảm thiểu tình trạng chướng bụng, đầy hơi ở trẻ sơ sinh, các phụ huynh cần lưu ý những điều sau:
- Thiết lập chế độ ăn đảm bảo đủ chất xơ và các khoáng chất tốt cho đường tiêu hóa mỗi ngày.
- Không tự ý mua thuốc chống đầy bụng khó tiêu ở trẻ mà chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Bổ sung men vi sinh để cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp tránh đầy hơi, chướng bụng.
- Chia nhỏ bữa ăn, cho trẻ uống đủ nước và mặc quần áo thoáng mát, tránh mặc đồ chật gây áp lực lên bụng, dẫn đến tức bụng, đau bụng và khó thở.
- Đảm bảo bé ngủ đủ giấc trong không gian yên tĩnh.
Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích về vấn đề trẻ đầy bụng khó tiêu phải làm sao. Người mẹ nên duy trì chế độ ăn uống hợp lý và khoa học để hạn chế tình trạng đầy bụng khó tiêu ở trẻ bú mẹ. Nếu tình trạng này kéo dài và đi kèm với các triệu chứng khác, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và phát hiện kịp thời các vấn đề tiêu hóa khác.
Hãy theo dõi website của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để cập nhật thêm nhiều thông tin về sức khỏe, dinh dưỡng, và làm đẹp, giúp bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
