Bệnh Osgood- Schlatter (Viêm lồi củ trước xương chày)

Bài viết được viết bởi ThS.BS Nguyễn Thục Vỹ - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Bệnh Osgood-Schlatter (viêm lồi củ trước xương chày) là tình tràng viêm phì đại phần sụn tại lồi củ chày, đây là một tổn thương mạn tính gây ra do các vi chấn thương lặp đi lặp lại tại chỗ bám dây chằng bánh chè vào lồi củ chày, thường ảnh hưởng các bé trai trong độ tuổi từ 10-15 tuổi.

Bệnh Osgood-Schlatter thường xảy ra do việc tập thể thao quá mức ở các thanh thiếu niên, gây ra do lực kéo mạnh của dây chằng bánh chè tại chỗ cắm của nó vào vị trí tương đối mềm của điểm cốt hoá lồi củ chày. Lực kéo này dẫn đến kích thích và trong trường hợp nghiêm trọng gây bứt giật một phần điểm cốt hoá lồi củ chày, nhưng hiếm khi dẫn đến gãy xương.

Các môn thể thao phổ biến có liên quan đến tình trạng này bao gồm:

• Bóng rổ
• Bóng chuyền
• Người chạy nước rút
• Người tập gym
• Bóng đá

Về mặt lịch sử bệnh Osgood-Schlatter được đặt theo tên của bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình người Mỹ Robert B Osgood (1873-1956) và giáo sư phẫu thuật người Thụy Sĩ Carl Schlatter (1864-1934).

Bệnh Osgood-Schlatter gặp ở thanh thiếu niên hiếu động, đặc biệt là những trẻ hay chạy nhảy, đó là lý do tại sao bệnh thường gặp ở các bé trai. Bệnh thường gặp ở hai chân trong 25-50% bệnh nhân. Tuổi khởi phát điển hình ở nữ có thể sớm hơn một chút so với nam (trẻ trai 10-15 tuổi; trẻ gái 8-12 tuổi).

Về mặt lâm sàng, bệnh nhân có biểu hiện đau và sưng ở lồi củ chày, trầm trọng hơn khi vận động.

Bệnh Osgood Schlatter là một chẩn đoán lâm sàng.

Hình ảnh X quang khớp gối thường quy có thể được sử dụng để loại trừ các chẩn đoán bổ sung như gãy xương, nhiễm trùng hoặc khối u xương nếu biểu hiện nghiêm trọng hoặc không điển hình.

Đánh giá bằng X quang cũng có thể được chỉ định để đánh giá tổn thương bứt giật các trung tâm cốt hóa thứ phát ở lồi củ chày hoặc các tổn thương khác do chấn thương.

Biểu hiện X quang điển hình trong bệnh Osgood-Schlatter bao gồm một lồi củ chày nhô cao kèm theo sưng mô mềm, những mảnh rời của trung tâm cốt hóa thứ phát hoặc vôi hóa đầu xa của dây chằng bánh chè. Điều đáng chú ý là những phát hiện này cũng có thể được coi là các biến thể bình thường và không phải lúc nào cũng đại diện cho bệnh Osgood-Schlatter, vì vậy mối tương quan lâm sàng là điều quan trọng hàng đầu. Nếu yêu cầu chụp X quang, hãy xem xét so sánh hình ảnh hai bên để phân định bình thường và bất thường ở từng bệnh nhân.

MRI có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn có thể được sử dụng để đánh giá các biểu hiện của bệnh, bao gồm:

• Sưng nề mô mềm ở phía trước lồi củ chày
• Mất góc dưới sắc nét của khối mỡ dưới bánh chè (khối mỡ Hoffa)
• Dày và phù nề đầu xa gân bánh chè
• Viêm bao hoạt dịch dưới bánh chè: bao hoạt dịch dưới bánh chè sâu căng giãn là một dấu hiệu thường gặp
• Phù nề tủy xương ở lồi củ chày.

Điều trị thường là điều trị bảo tồn, bao gồm nghỉ ngơi, chườm đá, điều chỉnh hoạt động (giảm các hoạt động làm căng giãn dây chằng bánh chè, đặc biệt là các môn thể thao nhảy và lắc), và các bài tập vận động tăng cường cho cơ tứ đầu và gân kheo. Giảm đau và đệm để ngăn lực ép lên lồi củ chày cũng hữu ích.

Tiên lượng của bệnh Osgood-Schlatter là tuyệt vời. Bệnh thường tự giới hạn nhưng thời gian để phục hồi có thể mất hàng tháng, có khi đến hàng năm cho đến khi điểm cốt hóa thứ phát (apophysis) hợp nhất.

Trong khoảng 10% bệnh nhân, các triệu chứng có thể tiếp tục ở tuổi trưởng thành. Di chứng lâu dài này xảy ra khi người bệnh không tìm cách điều trị hoặc không tuân thủ điều trị khuyến cáo. Có những trường hợp được báo cáo khi cơn đau có thể kéo dài vài năm.

Trong một số trường hợp hiếm hoi, phẫu thuật cắt bỏ các mảnh xương và/hoặc vật liệu sụn tự do có thể cho kết quả tốt ở những bệnh nhân trưởng thành về xương mà vẫn còn triệu chứng mặc dù đã áp dụng các biện pháp điều trị bảo tồn.

Một số chẩn đoán phân biệt bao gồm:

• Bệnh Sinding-Larsen-Johansson (SLJ): tình trạng tương tự liên quan đến cực dưới của xương bánh chè.
• Viêm gân bánh chè (còn gọi là jumper’s knee): liên quan đến gân bánh chè hơn là xương, và về cơ bản là bệnh lý gân với đau khu trú, mặc dù cuối cùng nó có thể liên quan đến những thay đổi về xương (một số tác giả không phân biệt giữa SLJ và jumper’s knee).
• Viêm bao hoạt dịch dưới bánh chè.
• Viêm xương tủy xương chày.
• Viêm nhiễm trùng trung tâm cốt hóa thứ phát (apophysitis).

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện đa khoa có chức năng thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị, đau nhức xương khớp,.... Tại Vinmec cũng đã thực hiện chẩn đoán, điều trị bằng các phương pháp y học hiện đại với các bệnh lý cơ xương khớp, không chỉ đem lại hiệu quả cao mà còn hạn chế tối đa biến chứng bệnh tái phát. Có được thành công lớn là bởi Vinmec luôn trang bị đầy đủ cơ sở vật chất hiện đại, các quy trình thăm khám, điều trị được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm sẽ đem lại kết quả điều trị bệnh tối ưu cho Quý khách hàng.

Bài viết tham khảo nguồn: radiopaedia.org, NCBI