Bị gãy xương đòn có nên đắp thuốc nam không?

Nhiều bệnh nhân gãy xương đòn không đến bệnh viện thăm khám mà lại lựa chọn đắp thuốc vì cho rằng thuốc nam chữa gãy xương có hiệu quả hơn các phương pháp điều trị Tây y. Đây là một quan niệm sai lầm. Thực tế thuốc nam chỉ có tác dụng hỗ trợ giảm đau, tiêu viêm và không hề có công dụng làm liền xương.

Gãy xương đòn là loại chấn thương thường gặp nhất trong các loại gãy xương, đặc biệt ở trẻ em và người trẻ tuổi. Xương đòn là một xương dài, mỏng dẹt, cong hình chữ S và tạo nên phần trước của đai vai. Điểm yếu của xương đòn là chỗ nối giữa 1/3 ngoài và 1/3 trong thân xương. Do đó, đa số các bệnh nhân gãy xương đòn là gãy 1/3 giữa xương đòn với tỉ lệ 69% - 82%. Gãy 1/3 giữa xương đòn phổ biến ở trẻ em và thanh niên với lực chấn thương cao khiến gãy nhiều và di lệch nhiều. Ở người cao tuổi thường lực chấn thương thấp và xương gãy ít di lệch hơn.

Nhiều người lầm tưởng về tác dụng của thuốc nam, cho rằng đắp thuốc nam có thể chữa gãy xương đòn hiệu quả. Thực tế, công dụng chủ yếu của thuốc nam là tiêu sưng, giảm phù nề, hết ứ đọng khí huyết, từ đó làm giảm đau. Sau khi đắp thuốc, bệnh nhân có thể cảm thấy bớt đau, bớt khó chịu nên nghĩ rằng đắp thuốc hiệu quả hơn phương pháp điều trị của Tây y. Tuy nhiên, để xương đòn liền được không thể chỉ dựa vào thuốc đắp ngoài, mà điều quan trọng nhất là phần xương gãy phải được điều chỉnh và cố định ở đúng vị trí. Thông thường, bệnh nhân gãy xương đòn ít di lệch thường cần đeo đai cố định từ 2 - 6 tuần để tạo điều kiện cho quá trình liền xương. Đặc biệt đối với các trường hợp xương gãy di lệch nhiều, gãy xương kèm tổn thương thần kinh, mạch máu, người bệnh có thể phải phẫu thuật, nếu chỉ thực hiện bó thuốc nam gãy xương đòn sẽ không thể liền xương và còn ảnh hưởng đến khả năng vận động sau này.

Việc điều trị gãy xương đòi hỏi bác sĩ chuyên khoa phải có kiến thức giải phẫu, hiểu được sự phân bố mạch máu, thần kinh, đồng thời cần sự hỗ trợ của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như X quang, CT Scanner hay MRI để chẩn đoán chính xác và có phương án điều trị tốt nhất cho người bệnh. Trong khi đó, một số thầy lang hiện không có hoặc có rất ít kiến thức về giải phẫu nên không thể nắn xương về đúng vị trí. Họ chỉ sờ nắn bên ngoài rồi chẩn đoán theo cảm giác chủ quan để đắp thuốc, bó lá cho người bệnh. Nắn chỉnh không chính xác có thể khiến xương đòn không hồi phục, nếu xương lành lại thì cũng không theo đúng hình dáng ban đầu, dẫn đến lệch, cong, vẹo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng và việc khắc phục càng khó khăn, phức tạp. Thêm vào đó, đắp một số loại thuốc không rõ nguồn gốc còn có thể gây viêm loét, nhiễm trùng da - mô mềm và nguy hiểm hơn là nhiễm trùng huyết.

Nguyên tắc trong điều trị gãy xương đòn là điều chỉnh là cố định xương ở đúng vị trí để tạo điều kiện liền xương. Hai phương pháp điều trị chính ở bệnh nhân gãy xương đòn là điều trị bảo tồn và phẫu thuật:

• Điều trị bảo tồn: Đa số các bệnh nhân gãy xương đòn có thể điều trị bằng phương pháp bảo tồn. Điều trị bảo tồn thường được chỉ định ở những bệnh nhân gãy xương đòn không di lệch hay di lệch ít. Hai kỹ thuật điều trị bảo tồn gãy xương đòn thông dụng nhất hiện nay là treo tay (sling) và băng số 8 (Figure-8-bandage). Điều trị bằng treo tay sẽ giúp bệnh nhân dễ chịu hơn là băng số 8, tuy nhiên không có sự khác biệt về tỉ lệ liền xương của 2 kỹ thuật này. Bệnh nhân cần được bất động từ 2 - 6 tuần để giúp liền xương. Sau 2 - 4 tuần bệnh nhân có thể vận động nhẹ nhàng khớp vai nhưng không nên đưa tay cao quá đầu.
• Phẫu thuật: Điều trị phẫu thuật gãy xương đòn được chỉ định cho một số trường hợp, tùy thuộc vào đặc điểm gãy, các tổn thương đi kèm và nhu cầu của bệnh nhân:
  • Theo đặc điểm của gãy xương: Di lệch nhiều (> 2cm), gãy nhiều mảnh, gãy hở, đe dọa chọc thủng da hoặc khi thăm khám thấy xương bả vai sai vị trí hay lật ra.
  • Có các khác tổn thương đi kèm: Tổn thương mạch máu cần khâu nối, suy giảm chức năng thần kinh tiến triển, có gãy xương hay tổn thương chi trên cùng bên, gãy nhiều xương sườn lân cận, gãy 2 xương đòn.
  • Các yếu tố thuộc về bệnh nhân như đa chấn thương cần vận động sớm chi trên hoặc bệnh nhân mong muốn sớm có lại chức năng chi.

Bên cạnh việc tuân theo chỉ định trị của bác sĩ, bệnh nhân cũng nên quan tâm đến chế độ ăn uống để giúp xương mau lành. Bệnh nhân nên tránh các thức uống chứa nhiều caffeine, thực phẩm nhiều dầu mỡ, rượu và một số thức uống có cồn vì có thể làm chậm quá trình liền xương. Nên tăng cường bổ sung canxi, vitamin D, kẽm, magie trong chế độ ăn để nhanh chóng hồi phục.

Tóm lại, đắp thuốc nam chỉ có thể hỗ trợ giảm đau, tiêu viêm và không có tác dụng liền xương. Sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc còn có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm loét, nhiễm trùng. Do vậy, bệnh nhân gãy xương đòn hãy đến các cơ sở y tế để được chụp phim, chẩn đoán và điều trị phù hợp.