Viêm khớp mạn tính ở tuổi thiếu niên

Nhiều người vẫn nghĩ rằng viêm khớp là bệnh tuổi già nên chỉ xuất hiện ở người cao tuổi, nhưng thực tế trẻ em ở tuổi thiếu niên cũng có thể mắc viêm khớp, cụ thể là viêm khớp mạn tính. Tìm hiểu về bệnh này ở trẻ là việc cha mẹ nên làm để có nhận thức tốt nhất trong bảo vệ sức khỏe xương khớp cho con.

Viêm khớp mạn tính thiếu niên là tình trạng các khớp viêm bắt đầu từ trước tuổi thứ 16 và tiến triển trong ít nhất 3 tháng. Đây là nguyên nhân hàng đầu trong bệnh lý thấp viêm ở trẻ em, tuy nhiên lại không được người lớn quan tâm đúng mực vì quan niệm sai lầm chỉ người già mới mắc bệnh khớp.

Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên có thể gặp ở tất cả các lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là ở trong khoảng 6 - 7 tuổi và 12 - 15 tuổi. Hiện nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được khẳng định nhưng các nghiên cứu cho thấy yếu tố gia đình chiếm tới 30 - 50% trường hợp bệnh.

Viêm khớp mạn tính thiếu niên gồm 4 thể được phân biệt dựa vào triệu chứng của bệnh. Việc phân ra các thể của bệnh giúp hỗ trợ cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh.

2.1. Thể bắt đầu cấp có biểu hiện nội tạng

• Triệu chứng toàn thân: Thường gặp ở trẻ từ 5-7 tuổi và bắt đầu cấp tính với biểu hiện sốt cao dao động kéo dài, mệt mỏi, chán ăn, suy nhược cơ thể và vẻ mặt hốc hác, da xanh;
• Triệu chứng ở khớp: Các khớp sưng, nóng có thể có nước, chủ yếu ở các khớp nhỡ như cổ tay, cổ chân, gối và khuỷu nhưng ít thấy ở khớp ngón và khớp háng.

• Triệu chứng ngoài khớp: Biểu hiện ra ngoài da, hoặc nội tạng (gan, lách):
  • Ban đỏ ngoài da vùng thân, các chi, lòng bàn tay rất thường gặp và có tính đặc hiệu. Ban đỏ hồng nổi trên da, không đau ngứa và nổi nhiều lúc trẻ sốt cao rồi mất dần sau vài giờ;
  • Ngoài ra còn có những hạt dưới da nổi ở vùng quanh khớp, cứng và không đau, thường mất đi sau một thời gian;
  • Trẻ có thể có hạch nổi ở nách, bẹn, to vừa và không đau;
  • Gan, lách có thể to và mấp mé bờ sườn;
  • Viêm các màng như viêm màng phổi, viêm màng bụng, đặc biệt là viêm màng ngoài tim.

2.2. Thể đa khớp mạn tính

• Thường gặp ở trẻ nữ từ 8-12 tuổi, biểu hiện từ từ tăng dần;
• Triệu chứng ở khớp: Thường sẽ có một khớp bị sưng, đau, phù nề và lan sang các khớp khác đối xứng 2 bên cơ thể, khớp gối có thể sưng kèm tràn dịch. Khớp gối, khuỷu tay, cổ tay và cổ chân là các khớp hay gặp nhất;
• Cần chú ý 3 vị trí viêm có thể có những dấu hiệu đặc biệt gồm:
  • Viêm khớp háng: Trẻ không đi lại được;
  • Viêm khớp thái dương hàm kéo dài: Khiến hàm dưới trẻ hạn chế phát triển khiến cằm lẹm, hàm dưới thụt ra sau (vẻ mặt lại chim);
  • Viêm các đốt sống cổ: Di chứng dính các đốt sống ở tư thế đưa ra phía trước.
• Triệu chứng toàn thân và nội tạng: Cũng như thể trên thì trẻ có biểu hiện sốt nhẹ kéo dài và gầy sút mệt mỏi, hạch nổi ở mặt trong cánh tay.

2.3. Thể cột sống

Đây là thể đặc biệt gặp ở trẻ nam từ 12-16 tuổi, thường bắt đầu với viêm khớp chi dưới (khớp háng, khớp gối, khớp cổ chân). Lúc đầu thường ở 1 bên cơ thể sau lan ra đối xứng và sau thời gian dài sẽ xuất hiện triệu chứng ở cột sống.

2.4. Thể một hay vài khớp

• Thể này thường gặp ở tuổi 8-10;
• Nếu viêm 1 khớp thường sẽ là khớp gối còn viêm vài khớp thường sẽ dưới 4 khớp và không đối xứng;
• 70% các trường hợp thường là viêm khớp gối, 15% là viêm khớp cổ chân, các khớp khác ít gặp hơn. Khớp sưng và đau nhưng vẫn đi lại, vận động được, phần chi bên bị bệnh thường dài hơn do tổn thương viêm kích thích sụn nối tăng hoạt động.

Điều trị viêm khớp mạn tính thiếu niên cần có sự tham gia của cả chuyên khoa nhi, chuyên khoa khớp và chỉnh hình, phục hồi chức năng cũng như dinh dưỡng để phục hồi tối đa chức năng và nâng cao chất lượng sống cho trẻ.

Các phương pháp điều trị gồm có:

Điều trị thuốc toàn thân: Khởi động với thuốc chống viêm không steroid trẻ em. Phối hợp thuốc điều trị cơ bản với điều trị sớm với methotrexate đầu tiên, nếu viêm khớp kéo dài hơn 6 tháng thì xem xét phối hợp thêm thuốc điều trị cơ bản thứ hai sulfasalazine. Hiện nay, điều trị sinh học đã được áp dụng với etanercept tiêm dưới da nếu trẻ kháng methotrexate hoặc kết hợp với methotrexate để điều trị.

Điều trị tại chỗ: Corticosteroid tiêm nội khớp để cải thiện chức năng khớp và giảm đau tại chỗ. Sau đó có thể tiếp tục dùng thuốc điều trị cơ bản trong giai đoạn lui bệnh.

Điều trị ngoại khoa: Dùng chủ yếu để điều trị biến dạng khớp.

Điều trị tâm sinh lý: Nhằm đánh giá sự cải thiện vận động khớp của trẻ cũng như tác dụng phụ của thuốc và sự phát triển, thay đổi tâm sinh lý ở trẻ.

Tiên lượng: Các thể khớp lớp thường tiên lượng tốt hơn là thể đa khớp vì viêm đa khớp dễ phát triển thành viêm khớp dạng thấp ở người lớn (trẻ gái) và thể cột sống (trẻ trai).

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là chuyên khoa chuyên điều trị các chấn thương và tình trạng bệnh liên quan đến hệ thống cơ xương khớp và dây chằng.

Trung tâm có thế mạnh chuyên môn trong phẫu thuật, điều trị các bệnh lý:

• Thay thế một phần hoặc toàn bộ đoạn xương và khớp nhân tạo;
• Thay khớp háng, gối, khuỷu tay;
• Thay khớp vai đảo ngược, các khớp nhỏ bàn ngón tay đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam;
• Phẫu thuật nội soi khớp tái tạo và sửa chữa các tổn thương dây chằng, sụn chêm;
• Ung thư xương, u xương và mô mềm cơ quan vận động;
• Phục hồi chức năng chuyên sâu về Y học thể thao;
• Phân tích vận động để chẩn đoán, theo dõi và cải thiện thành tích cho các vận động viên; chẩn đoán và hỗ trợ phục hồi cho người bệnh.

Trung tâm đang áp dụng các công nghệ hiện đại, tối tân vào điều trị như công nghệ tái tạo hình ảnh 3D và in 3D xương, khớp nhân tạo, công nghệ trợ cụ cá thể hóa được chế tạo và in 3D, công nghệ chế tạo và ứng dụng xương khớp nhân tạo bằng các vật liệu mới, kỹ thuật phẫu thuật chính xác bằng Robot.