Thuốc Vyvanse: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng

Thuốc Vyvanse là thuốc được dùng trong điều trị bệnh lý rối loạn tăng động giảm chú ý, kết hợp với một chuỗi những phương pháp trị liệu khác để giúp bệnh nhân có thể cải thiện được những khả năng như ban đầu.

Thuốc Vyvanse hay Lisdexamfetamine là thuốc đặc hiệu trong điều trị ADHD (chứng rối loạn tăng động giảm chú ý), là một phần của kế hoạch điều trị tổng thể gồm những liệu pháp điều trị tâm lý, xã hội và một số phương pháp điều trị khác. Thuốc có thể làm tăng khả năng chú ý tập trung và ngưng cảm giác bồn chồn ở bệnh nhân. Thuốc cũng được dùng để chữa chứng rối loạn ăn uống vô độ (BED) bằng cách giảm tần suất ăn uống của bệnh nhân. Thuốc Vyvanse được xem như một loại chất kích thích, có khả năng tái lập sự cân bằng của những chất hóa học tự nhiên nhất định như chất dẫn truyền thần kinh có trong não. Thuốc Vyvanse không được khuyến khích dùng để giảm cân vì có thể gây ra những tác dụng phụ vô cùng nguy hiểm.

Đọc thật kỹ hướng dẫn sử dụng được cung cấp bởi dược sĩ trước khi dùng thuốc để tránh những nguy cơ xảy ra tác dụng phụ. Người bệnh có thể dùng chung thuốc với thức ăn hoặc dùng riêng biệt theo chỉ dẫn của bác sĩ điều trị, thường là 1 ngày 1 lần vào buổi sáng. Không nên uống thuốc Vyvanse vào buổi chiều hay buổi tối vì có thể sẽ khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng mất ngủ. Liều thuốc được bác sĩ đưa ra dựa trên tình trạng sức khỏe của bệnh nhân cũng như những phản ứng khi dùng thuốc. Bác sĩ có thể điều chỉnh lượng thuốc một cách phù hợp nhiều lần để tìm ra đâu là liều thuốc phù hợp nhất cho mỗi bệnh nhân nhất định. Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc dưới dạng viên nhai thì lưu ý nhai thật kỹ viên thuốc sau đó nuốt. Trường hợp dùng thuốc dưới dạng viên nang thì nuốt hoàn toàn viên thuốc vào mà không cần nhai. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân đang gặp phải một số vấn đề về nuốt như khó nuốt, bệnh nhân có thể mở viên nang và đổ tất cả những bột thuốc bên trong vào một cốc nước hay nước cam, sau đó trộn chúng lại với nhau. Dùng thìa để khuấy tất cả phần bột còn dính lại với nhau, khuấy đều cho đến khi bột và nước hòa tan hoàn toàn với nhau thì có thể uống được ngay lúc đó.

Dùng thuốc Vyvanse đều đặn để có được hiệu quả nhanh nhất, tốt nhất là nên uống thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Trong quá trình điều trị, bác sĩ sẽ có lúc đề nghị bệnh nhân ngưng dùng thuốc trong 1 thời gian ngắn để nhận định xem bệnh nhân có bất cứ thay đổi hành vi nào không để có thể có quyết định về việc tiếp tục dùng thuốc một cách chính xác nhất. Nếu ngừng thuốc đột ngột mà không có sự cho phép của bác sĩ điều trị, bệnh nhân có thể xuất hiện một số triệu chứng cai nghiện như mệt mỏi trầm trọng, những vấn đề về giấc ngủ, thay đổi tâm trạng,... Do vậy, cần giảm liều một cách từ từ theo chỉ định của bác sĩ chứ không nên đột ngột giảm khi đang uống thuốc ở liều cao. Thuốc cũng có thể gây nghiện nên nếu bệnh nhân đang có những rối loạn sử dụng chất thì cần lưu ý hơn về vấn đề này, không tự ý tăng liều thuốc mà phải dùng đúng liều một cách thường xuyên.

Một số tác dụng phụ phổ biến khi dùng thuốc Vyvanse hay một số loại thuốc khác bao gồm buồn nôn, nôn, táo bón, đau dạ dày, chán ăn, môi khô, đau đầu, lo lắng, chóng mặt, rối loạn giấc ngủ, ra mồ hôi, sụt cân, khó chịu, bồn chồn,... Nếu những triệu chứng này diễn ra trong thời gian dài và ngày một nặng hơn thì nên báo cho bác sĩ điều trị ngay lập tức.

Thuốc Vyvanse có thể gây tăng huyết áp nên người bệnh cần được đo huyết áp thường xuyên trong thời gian sử dụng thuốc, nếu chỉ số huyết áp tăng cao thì báo cho bác sĩ. Các triệu chứng của tác dụng phụ nghiêm trọng từ việc dùng thuốc đó là nhìn mờ; nhịp tim nhanh, chậm hay không đều; thay đổi tâm trạng; thay đổi hành vi; cáu gắt; kích động; trầm cảm; ảo giác; có ý định tự tử; không kiểm soát được vận động; run cơ; những vấn đề về lưu lượng máu ở ngón tay ngón chân như lạnh, tê, đau, thay đổi màu da ở những khu vực này; vết thương bất thường trên ngón tay ngón chân; mất hứng thú về tình dục; giảm cân nhanh, giảm cân không tìm được nguyên nhân;... Bệnh nhân cũng cần tìm kiếm những hỗ trợ y tế nếu có một trong những triệu chứng sau bao gồm khó thở, ngất xỉu, đau ngực, đau hàm, co giật, yếu 1 bên cơ thể, khó nói, lú lẫn, thay đổi tầm nhìn đột ngột.

Thuốc này cũng có thể làm tăng nồng độ serotonin trong cơ thể nhưng hiếm khi dẫn đến tình trạng nhiễm độc serotonin. Mặt khác, nồng độ serotonin cũng có thể tăng lên nếu bệnh nhân đang sử dụng một số loại thuốc khác nên cần báo cho bác sĩ về những thuốc đang sử dụng để tìm ra nguyên nhân gây bệnh chính xác nhất.

Thuốc Vyvanse mặc dù đặc hiệu trong điều trị triệu chứng của bệnh lý rối loạn tăng động giảm chú ý nhưng cũng mang đến một số tác dụng không mong muốn. Vì vậy, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng, cách sử dụng và những khả năng về tác dụng phụ có thể diễn ra trước khi dùng thuốc.