Thuốc Zytiga có thể gây các tác dụng phụ nào?

Hầu hết khối u tuyến tiền liệt đều cần nội tiết tố nam testosterone để phát triển. Đây là một androgen được sản xuất bởi tinh hoàn và tuyến thượng thận. Thuốc Zytiga chứa hoạt chất Abiraterone Acetate là một liệu pháp chống androgen thông qua ức chế enzyme cần thiết cho quá trình sản xuất testosterone. Nếu không có testosterone, các tế bào ung thư tuyến tiền liệt có thể phát triển chậm lại hoặc ngừng hoàn toàn.

Zytiga (Abiraterone acetate) sản xuất dưới dạng viên nén, người bệnh có thể phải uống nhiều viên Zytiga cùng lúc theo chỉ định của bác sĩ, một lần mỗi ngày khi bụng đói. Bệnh nhân không nên ăn 2 giờ trước và 1 giờ sau thời điểm uống thuốc ung thư Zytiga. Một lưu ý về việc sử dụng chế phẩm này là phải nuốt toàn bộ viên thuốc với nước, không được nhai, cắn hoặc nghiền nát. Nếu gặp khó khăn khi nuốt viên thuốc Zytiga, bệnh nhân nên liên hệ với dược sĩ hoặc bác sĩ để được hướng dẫn.

Trường hợp quên uống một liều thuốc Zytiga, bệnh nhân hãy bỏ qua và dùng liều tiếp theo vào thời gian quy định, tuyệt đối không bổ sung để bù cho liều đã quên. Nếu đã bỏ lỡ nhiều hơn một liều thuốc Zytiga mỗi ngày, bệnh nhân nên liên hệ với bác sĩ để được tư vấn.

Vấn đề quan trọng là người bệnh phải đảm bảo dùng thuốc Zytiga đúng liều lượng khuyến cáo. Trước mỗi lần uống cần kiểm tra xem liều lượng sắp dùng có phù hợp chưa. Zytiga thường phải dùng kết hợp với Prednisone (một dạng Corticosteroid), vì vậy người bệnh hãy chắc chắn rằng sử dụng thuốc đúng theo quy định.

Nồng độ Abiraterone Acetate trong máu có thể bị ảnh hưởng khi dùng thuốc Zytiga cùng lúc với một số loại thực phẩm hoặc thuốc, bao gồm Rifampin, Phenytoin, Carbamazepine, Rifabutin, Rifapentine và Phenobarbital...

Người bệnh cần bảo quản thuốc Zytiga trong bao bì của nhà sản xuất, có dán nhãn bên ngoài và để ở nơi khô ráo có nhiệt độ phòng.

Nếu người bệnh không tự lấy thuốc được mà phải nhờ vào người khác, lưu ý là họ nên cân nhắc đeo bao tay hoặc đổ thuốc Zytiga trực tiếp vào tay bệnh nhân. Đồng thời người chăm sóc phải luôn rửa tay trước và sau khi cho bệnh nhân uống thuốc.

Bệnh nhân có thể thực hiện một số biện pháp theo khuyến cáo của bác sĩ để kiểm soát các tác dụng phụ của thuốc Zytiga. Sau đây là một số tác dụng phụ phổ biến hoặc quan trọng của chế phẩm này.

3.1. Mệt mỏi

Mệt mỏi là triệu chứng mà đa số bệnh nhân điều trị ung thư gặp phải và hầu hết không cải thiện khi nghỉ ngơi. Trong quá trình sử dụng và một khoảng thời gian sau khi ngừng thuốc Zytiga, bệnh nhân có thể cần thay đổi lịch sinh hoạt hằng ngày để kiểm soát tình trạng mệt mỏi, ưu tiên dành thời gian nghỉ ngơi và tiết kiệm năng lượng để thực hiện các hoạt động quan trọng hơn.

3.2. Đau cơ, đau khớp, đau đầu

Đây là một tác dụng phụ của thuốc Zytiga. Bác sĩ ung bướu có thể giới thiệu một số loại thuốc và biện pháp khác để kiểm soát các cơn đau.

3.3. Phù ngoại vi

Biểu hiện của tác dụng phụ này là sưng phù tay chân do tăng giữ nước, có thể gặp ở bàn tay, cánh tay, mặt trước xương chày, mắt cá chân và bàn chân. Đôi khi tình trạng phù chi khiến bệnh nhân rất khó chịu, vì vậy hãy liên hệ với bác sĩ nếu gặp phải bất kỳ vết biểu hiện sưng phù tay chân nào.

3.4. Bốc hỏa

Bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp để kiểm soát các cơn bốc hỏa trong thời gian điều trị với thuốc Zytiga. Một số loại thuốc đã được chứng minh có thể giúp giảm các triệu chứng, bao gồm Clonidine, liều thấp một số thuốc chống trầm cảm (như Venlafaxine và Fluoxetine) và Gabapentin. Bệnh nhân hãy trao đổi với bác sĩ về các chỉ định này để xác định xem chúng có phù hợp với bản thân hay không.

Một số khuyến cáo khác giúp kiểm soát cơn bốc hỏa do thuốc Zytiga:

• Bổ sung đủ nhu cầu nước mỗi ngày;
• Uống nước đá hoặc chườm đá khi bắt đầu bốc hỏa;
• Mặc quần áo bằng vải cotton hoặc vải nhẹ, thoáng khí;
• Tập thể dục thường xuyên;
• Ngồi thiền hoặc thực hiện các bài tập thư giãn giúp kiểm soát căng thẳng vì đây có thể yếu tố khởi phát cơn bốc hỏa;
• Tránh các tác nhân như phòng xông hơi, thức ăn cay, đồ uống có chứa cafein và rượu.

3.5. Thay đổi đường huyết

Thuốc Zytiga có thể ảnh hưởng đến nồng độ đường trong máu bệnh nhân, có thể thấp hoặc tăng cao bất kể bệnh nhân có đái tháo đường hay không. Bác sĩ điều trị cần theo dõi chỉ số đường huyết của bệnh nhân định kỳ. Các triệu chứng hạ đường huyết bao gồm run, tim đập nhanh, chóng mặt, cảm giác đói, vã mồ hôi và lú lẫn. Các dấu hiệu của tăng đường huyết bao gồm khát nước, tiểu nhiều, đói, nhìn mờ, đau đầu hoặc hơi thở có mùi hoa quả. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.

3.6. Thay đổi trạng thái tâm thần

Một số bệnh nhân là nam giới cho biết tâm trạng thay đổi thất thường và trầm cảm trong khi điều trị bằng thuốc Zytiga. Việc chia sẻ cảm xúc với người thân hoặc bạn thân có thể hữu ích cho người bệnh gặp tình trạng này. Nếu cảm giác buồn bã đang cản trở cuộc sống, bệnh nhân hãy nói chuyện với bác sĩ về việc tìm một chuyên gia tâm lý đã có kinh nghiệm làm việc với bệnh nhân ung thư.

3.7. Loãng xương

Nam giới dùng liệu pháp hormone, như thuốc Zytiga, trong thời gian dài có nguy cơ loãng xương. Bệnh nhân có thể khuyến cáo tăng cường bổ sung canxi và vitamin D để giảm nguy cơ gặp phải tác dụng phụ này. Tốt nhất người bệnh nên bổ sung canxi thông qua một chế độ dinh dưỡng cân bằng, bao gồm các loại thực phẩm giàu canxi mỗi ngày như sữa ít béo, sữa chua, phô mai, rau lá xanh đậm, quả hạch, các loại hạt, các loại đậu.

Vitamin D không có trong nhiều loại thực phẩm, vì vậy sẽ khó bổ sung thông qua ăn uống. Cơ thể chúng ta có thể tạo ra vitamin D khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên nhiều người có thói quen tránh nắng và thoa kem chống nắng đã khiến không nhận đủ lượng Vitamin D cần thiết cho xương phát triển. Bác sĩ có thể chỉ định bổ sung canxi và vitamin D bằng các loại thuốc với liều lượng phù hợp.

Bệnh nhân dùng thuốc Zytiga có triệu chứng gợi ý loãng xương có thể chụp mật độ xương (chụp DEXA) để chẩn đoán. Nếu xác định có nguy cơ cao loãng xương, bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân điều trị bằng nhóm thuốc Bisphosphonate để giúp xương chắc khỏe.

3.8. Tác dụng phụ ít gặp nhưng có thể quan trọng

• Rối loạn điện giải: thuốc ung thư Zytiga có thể ảnh hưởng đến nồng độ bình thường của các chất điện giải trong cơ thể bệnh nhân. Mức độ rối loạn được xác định và theo dõi bằng các xét nghiệm máu. Nếu nồng độ điện giải quá thấp, bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định các sản phẩm bổ sung phù hợp bằng đường truyền đường tĩnh mạch hoặc uống;
• Tăng huyết áp: thuốc Zytiga có thể khiến huyết áp bệnh nhân tăng cao và sưng phù. Bệnh nhân nên được kiểm tra huyết áp thường xuyên trong thời gian điều trị bằng thuốc Zytiga và bế có tăng huyết áp thì phải được điều trị thích hợp. Nếu không kiểm soát được huyết áp mục tiêu, bệnh nhân có thể phải ngừng sử dụng thuốc Zytiga. Nếu có các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, tim đập nhanh, tăng cân nhanh hoặc phù nề ở chân hoặc bàn chân, bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ;
• Độc tính gan: thuốc Zytiga có thể gây tổn thương gan nên bác sĩ phải theo dõi thường xuyên bằng các xét nghiệm chức năng gan;
• Suy vỏ thượng thận: Zytiga thường được kèm với Prednisone. Bệnh nhân không nên ngừng dùng Prednisone khi chưa có ý kiến của bác sĩ. Một số trường hợp có thể phải tăng liều steroid, tuy nhiên bệnh nhân không dùng liều cao hơn chỉ định của bác sĩ.

Thuốc Zytiga có thể ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản của bệnh nhân, dẫn đến giảm hoặc ngừng sản xuất tinh trùng vĩnh viễn. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị rối loạn cương dương hoặc giảm ham muốn tình dục trong quá trình sử dụng thuốc Zytiga. Do đó hãy nói chuyện với bác sĩ tiết niệu về các lựa chọn điều trị rối loạn cương dương.

Việc cho trẻ sơ sinh tiếp xúc với thuốc Zytiga có thể gây ra dị tật bẩm sinh, vì vậy bệnh nhân không nên làm bố khi đang dùng thuốc Zytiga. Thực hiện các hình thức kiểm soát sinh sản hiệu quả là việc làm cần thiết trong quá trình sử dụng và ít nhất 3 tuần sau liều cuối cùng, ngay cả khi bệnh nhân tin rằng không còn sản xuất tinh trùng.

Nếu quan hệ tình dục với một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, bệnh nhân đang dùng thuốc Zytiga nên sử dụng bao cao su kết hợp với một hình thức ngừa thai khác. Bệnh nhân có thể muốn xem xét ngân hàng tinh trùng nếu vẫn muốn có con trong tương lai.

Nguồn tham khảo: oncolink.org