Bạn nhiễm vi khuẩn HP như thế nào? Chế độ ăn nào là phù hợp?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Huy Bình - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có 09 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội soi tiêu hóa.

Vi khuẩn HP trong dạ dày có thể xâm nhập vào lớp niêm mạc dẫn đến nhiều biến chứng. Để điều trị viêm loét do nhiễm HP, ngoài việc dùng kháng sinh và thuốc để điều trị, hiện nay đã có khuyến nghị về điều trị bằng thực phẩm.

Nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori (HP) xảy ra khi loại vi khuẩn này lây nhiễm vào dạ dày. Điều này thường xảy lúc còn nhỏ. Đây cũng chính là nguyên nhân phổ biến gây ra loét dạ dày.

Hầu hết mọi người đều không nhận ra nguyên nhân bị nhiễm vi khuẩn HP cho đến khi bắt đầu có triệu chứng của loét dạ dày và được kiểm tra bởi bác sĩ chuyên khoa. Nhiễm vi khuẩn HP có thể điều trị bằng kháng sinh.

Đại đa số những người bị nhiễm HP ở thời gian đầu sẽ không có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào. Ngoài ra, vẫn có một số người có khả năng bẩm sinh chống lại các tác hại do vi khuẩn HP gây ra, nhưng không có cơ sở nào để giải thích rõ điều này.

Một số dấu hiệu và triệu chứng xảy ra khi nhiễm HP, có thể bao gồm:

• Đau nhức hoặc nóng rát ở bụng.
• Đau bụng dữ dội hơn khi dạ dày trống rỗng.
• Buồn nôn và nôn.
• Ăn không có cảm giác ngon.
• Thường xuyên bị ợ và đầy hơi.
• Giảm cân mất kiểm soát.

Nếu trong trường hợp có những dấu hiệu và triệu chứng bất thường cùng với thời gian kéo dài dai dẳng thì cần phải được kiểm tra bởi các bác sĩ chuyên khoa. Những dấu hiệu và triệu chứng này bao gồm:

• Đau bụng dữ dội và kéo dài.
• Có tình trạng khó nuốt.
• Phân có màu đen và đôi khi có máu.
• Nôn hoặc nôn ra máu.

Các nhà nghiên cứu chưa tìm thấy bằng chứng nào chứng minh được cách xác định chính xác nguyên nhân lây nhiễm HP. Tuy nhiên, vi khuẩn HP có thể truyền từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, chất nôn hay phân có nhiễm HP cũng có thể bị lây lan qua thực phẩm hoặc nguồn nước bị ô nhiễm.

Yếu tố nguy cơ dẫn đến việc nhiễm HP có liên quan đến điều kiện sống lúc còn nhỏ, chẳng hạn như:

• Sống trong điều kiện đông đúc. Đây chính là yếu tố nguy cơ nhiễm HP cao hơn nếu sống trong nhà có nhiều người.
• Sống trong khu vực không có nguồn nước sạch.
• Sống trong một đất nước đang phát triển. Bởi vì sống ở khu vực này số lượng người tương đối đông đúc và các vấn đề về mất vệ sinh khá phổ biến, nên nguy cơ nhiễm HP cao hơn.
• Sống cùng với bệnh nhân nhiễm HP thì nhiều khả năng sẽ bị nhiễm bệnh.

Các biến chứng liên quan đến nhiễm vi khuẩn HP bao gồm:

• Loét dạ dày do vi khuẩn HP có thể làm mỏng lớp lót bảo vệ dạ dày và ruột non. Điều này có thể cho phép axit dạ dày tạo ra một vết thương hở (loét). Khoảng 10% người bị nhiễm HP sẽ bị loét.
• Viêm niêm mạc dạ dày: Nhiễm HP có thể gây kích ứng dạ dày, gây viêm (viêm dạ dày).
• Ung thư dạ dày: Nhiễm HP là một yếu tố nguy cơ cao đối với một số loại ung thư dạ dày.

Loét dạ dày do vi khuẩn HP có thể sẽ cần phải được điều trị bằng kháng sinh. Việc tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch điều trị và theo dõi chặt chẽ cùng với bác sĩ là cách để đảm bảo phương pháp điều trị có hiệu quả. Đồng thời giúp các vết loét dần dần lành trở lại. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp cụ thể có thể được bác sĩ kê đơn thuốc để giữ cho dạ dày không tạo ra hoặc không tiết ra nhiều acid hơn bình thường. Thuốc này có thể là thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc thụ thể H2 block.

Ngoài việc dùng kháng sinh và thuốc ngăn tiết acid dạ dày được bác sĩ khuyên dùng để điều trị loét, thì hiện nay đã có khuyến nghị về điều trị HP bằng thực phẩm. Dựa trên nhiều nghiên cứu và kết quả cho rằng một số loại thực phẩm có thể có những thành phần chống lại vi khuẩn HP.

Người bị nhiễm HP nên ăn những loại thực phẩm như:

• Các loại rau và quả: Súp lơ, bắp cải, củ cải, táo, quả việt quất, quả mâm xôi , dâu đen, dâu tây, quả anh đào, ớt chuông, cà rốt, bông cải xanh, rau lá xanh (cải xoăn, rau bina).
• Những loại thực phẩm giàu chế phẩm sinh học như: sữa chua, rượu kefir, dưa cải bắp, kim chi.
• Một số thực phẩm khác: dầu olive, các loại dầu thực vật khác, mật ong, tỏi, trà xanh khử cafein, cam thảo, nghệ.

Có thể giải thích rằng đây là những thực phẩm giàu chất chống oxy hoá có lợi. Chúng giúp bảo vệ và kích thích hệ thống miễn dịch đồng thời giúp chống lại những nhiễm trùng trong cơ thể. Do vậy, chúng cũng có thể giúp bảo vệ và chống lại ung thư dạ dày.

Với thực phẩm như việt quất, anh đào và ớt chuông được chứng minh là có khả chống oxy hoá tốt nhất. Các loại rau xanh đặc biệt là cải xoăn và rau bina ngoài chất chống oxy hoá còn chứa thêm hàm lượng canxi và vitamin B. Hay như bông cải xanh chứa sulforaphane một hợp chất có khả năng kìm hãm sự hoạt động của vi khuẩn HP.

Một số nghiên cứu cho thấy acid béo trong dầu olive có thể điều trị nhiễm trùng HP. Riêng đối với các thực phẩm lên men đã mang lại những hiệu quả lớn trong các nghiên cứu lâm sàng điều trị nhiễm HP. Những thực phẩm chẳng hạn như miso, dưa cải bắp hay kim chi có thể còn có khả năng ngăn ngừa tái nhiễm HP. Thêm vào đó, củ nghệ hiện nay cũng đang được nghiên cứu như một điều trị tiềm năng cho bệnh loét dạ dày do vi khuẩn HP.

Nếu bệnh loét dạ dày đang được điều trị bằng kháng sinh, hãy cân nhắc đến việc bổ sung men vi sinh như một phần trong chế độ ăn uống hàng ngày. Để thực hiện được điều này cần sự tư vấn của bác sĩ về những chế phẩm sinh học tốt nhất có thể dùng cùng với kháng sinh. Quá trình bổ sung này giúp giảm các triệu chứng liên quan đến kháng sinh cũng như cải thiện được hiệu quả của kháng sinh. Ví dụ các chất bổ sung như Lactobacillus, Bifidobacterium và Saccharomyces đã cho thấy lợi ích và hiệu quả ở những người bị loét do nhiễm HP.

Ở một số người bị loét do nhiễm HP cũng có thể kèm theo hiện tượng trào ngược dạ dày được gây ra bởi thực phẩm. Những thực phẩm này làm giãn phần dưới của thực quản được gọi là co thắt thực quản dưới (LES). Khi có triệu chứng này xảy ra acid dễ dàng đi vào thực quản và gây ợ nóng, khó tiêu và đau.

Những thực phẩm mà bệnh nhân nhiễm HP không nên ăn bao gồm: cà phê, sôcôla, thực phẩm cay nóng, rượu, thực phẩm có tính acid như cam, quýt, cà chua...

Nhiễm HP và các biến chứng của nó là phổ biến. Vì vậy, đôi khi các bác sĩ chuyên khoa vẫn có thể kiểm tra những người khoẻ mạnh để tìm HP. Lợi ích của việc điều trị HP khi không có dấu hiệu hoặc triệu chứng nhiễm trùng HP vẫn đang gây tranh cãi giữa các bác sĩ chuyên khoa.

Để phòng ngừa bệnh một cách hiệu quả chúng ta nên gặp bác sĩ để được tư vấn, khám và sàng lọc nếu có nghi ngờ bị phơi nhiễm vi khuẩn HP hoặc nghi ngờ có nguy cơ bị ung thư dạ dày.

Hầu hết các bệnh nhiễm HP do vi khuẩn HP gây ra đều có thể điều trị được. Nhưng nếu loét dạ dày không được điều trị sớm có thể dẫn đến vấn đề nghiêm trọng hơn như chảy máu trong và ung thư dạ dày.

Phát hiện sớm vi khuẩn HP giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn. Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec sử dụng đồng vị carbon 13C trong test hơi thở chẩn đoán vi khuẩn H. pylori với loại máy ưu việt có gắn 02 túi khí, vừa cho giá trị chẩn đoán rất cao (> 95%) vừa đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org