Biết nguyên nhân xơ gan để phòng ngừa hiệu quả

Xơ gan là một bệnh lý ảnh hưởng nghiêm trọng tới chức năng gan. Việc điều trị không hề đơn giản, đặc biệt khi xơ gan ở mức độ nặng thì thường không thể phục hồi được nữa. Tuy nhiên, việc phòng bệnh xơ gan hoàn toàn nằm trong khả năng của tất cả mọi người.

Xơ gan là một căn bệnh mạn tính được đặc trưng bởi sự thay thế mô gan bằng các mô xơ, sẹo và sự hình thành nốt tân sinh làm mất chức năng gan. Ước tính mỗi năm trên thế giới có hơn 20.000 người chết vì bệnh gan mạn tính và xơ gan, căn bệnh này cũng là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 10 đối với đàn ông và thứ 12 ở phụ nữ.

Xơ gan là giai đoạn sau của tình trạng viêm gan mạn tính. Nó là hậu quả của việc gan bị các tác nhân gây hại tấn công trong thời gian dài dẫn đến tế bào tổn thương, chết dần và tạo ra mô sẹo, không phục hồi được làm cho gan chai cứng dần dần, không thể thực hiện được những chức năng bình thường.

Các nguyên nhân xơ gan rất nhiều, bao gồm:

• Rượu: Nghiện rượu chiếm tỷ lệ mắc bệnh xơ gan cao nhất vì họ thường uống các loại rượu chưa được loại bỏ chất độc. Lâu dần, các chất độc này càng ngày càng làm tổn thương tế bào gan và gây xơ. Sở dĩ bệnh xơ gan xảy ra ở người uống nhiều rượu là vì bị ngấm các chất độc có trong rượu một cách từ từ, đầu tiên gan sẽ nhiễm mỡ, sau đó gây nên tình trạng viêm gan mạn tính rồi cuối cùng chuyển thành xơ gan. Chính vì vậy xơ gan thường xảy ra trong một khoảng thời gian khá dài, có khi đến hàng chục năm sau khi nghiện rượu.
• Xơ gan do ứ mật: Là tình trạng mật bị ứ đọng do viêm, tắc đường mật và mật sẽ tác động làm ảnh hưởng đến gan.
• Xơ gan do viêm gan virus: Khi bạn bị viêm gan do virus có thể tiến triển thành xơ và ung thư gan, đặc biệt là viêm gan virus B và C.
• Xơ gan do ký sinh trùng: Có 3 loại ký sinh trùng thường gặp ở gan đó là amip, ký sinh trùng sốt rét và sán lá gan, chúng làm tổn thương tế bào gan rồi gây ra bệnh.
• Xơ gan do ứ đọng máu kéo dài: Do các bệnh lý làm giảm lưu lượng máu như là suy tim, viêm tắc tĩnh mạch trên gan.
• Những người có phản ứng phụ với một vài loại thuốc điều trị bệnh hoặc do tiếp xúc lâu ngày với các chất độc cũng có nguy cơ bị xơ gan.
• Một số bất thường gây tích tụ chất độc trong gan dẫn tới phá hủy mô và xơ gan như ứ đọng chất sắt do hấp thụ quá mức lâu dần gây nên các bệnh viêm khớp, suy tim, rối loạn chức năng tinh hoàn và xơ gan; hoặc do ứ đọng chất đồng trong bệnh Wilson.
• Trẻ bẩm sinh không có ống dẫn mật do bị teo cũng sẽ dẫn tới xơ gan.

Trong số các nguyên nhân kể trên thì xơ gan do rượu chiếm hơn một nửa số ca tử vong. Hiện nay rượu và virus viêm gan là 2 nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh xơ gan. Tuy nhiên, bất cứ ai cũng đều có thể bị bệnh xơ gan, nhưng các trường hợp sau khả năng mắc bệnh sẽ cao hơn:

• Nghiện rượu;
• Bị viêm gan siêu vi;
• Bị bệnh tiểu đường;
• Béo phì;
• Tiêm chích ma túy hoặc sử dụng chung bơm kim tiêm;
• Có tiền sử mắc các bệnh về gan;
• Quan hệ tình dục không an toàn.

Gan là bộ phận có luôn có khả năng bù trừ rất tốt, tức là phần gan chưa bị xơ hóa sẽ đảm nhận thay chức năng, nhiệm vụ cho phần gan đã bị chai cứng.

Trong giai đoạn đầu, khi các nguyên nhân gây bệnh vẫn đang âm thầm tấn công lá gan, bạn thường không có dấu hiệu gì ngoài một vài biểu hiện như là ăn không ngon, đầy bụng và khó tiêu, mệt mỏi, sụt cân, có người lại biểu hiện bằng việc giảm ham muốn tình dục.

Đến giai đoạn sau, khi bắt đầu có tình trạng suy gan thì bạn có thể có các biểu hiện như:

• Da sậm màu, ngứa;
• Xuất hiện nhiều nốt giãn mạch màu đỏ trên da vùng ngực, lưng, cổ hoặc mặt, cánh tay;
• Lòng bàn tay đỏ rực lên còn gọi là dấu hiệu bàn tay son;
• Nước tiểu sẫm màu;
• Dễ bị chảy máu chân răng, máu mũi;
• Da dễ bị bầm tím hơn khi va chạm, mắt và da bắt đầu vàng;
• Trong giai đoạn nặng của bệnh, khi gan không còn khả năng bù trừ nữa thì sẽ xuất hiện hiện tượng vàng da và mắt, phù, bụng to, màng bụng có nước còn gọi là tràn dịch màng bụng hay xơ gan cổ trướng.

Cho đến nay phương pháp điều trị bệnh xơ gan phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương của từng người bệnh. Mục tiêu của việc điều trị là để làm chậm sự tiến triển của mô sẹo trong gan, kiểm soát các triệu chứng của bệnh, ngăn ngừa hoặc điều trị biến chứng.

Xơ gan là một căn bệnh nặng tiên lượng xấu, đặc biệt là khi cổ trướng hoặc vàng da thì tỉ lệ tử vong lên tới khoảng 70% trong năm đầu và 85% sau 2 năm bị xơ gan. Tuy nhiên, bệnh tiến triển nhanh hay chậm còn tùy thuộc vào chế độ sinh hoạt, làm việc, dinh dưỡng cũng như việc phòng tránh các bệnh nhiễm khuẩn khác.

Phần gan đã bị xơ hóa không thể phục hồi lại, chính vì vậy việc quan trọng là bạn phải phòng bệnh xơ gan từ sớm.

Để phòng bệnh xơ gan, bạn cần chủ động bảo vệ gan của mình bằng cách:

• Tiêm phòng vắc-xin viêm gan B cho tất cả trẻ em và những người lớn chưa bị bệnh;
• Thực hiện lối sống lành mạnh, không lạm dụng rượu bia;
• Tránh ăn đồ ăn sống, nên ăn chín uống sôi để không bị nhiễm ký sinh trùng;
• Sử dụng các loại thực phẩm sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm để phòng ngừa nhiễm hóa chất, phẩm màu độc hại gây tổn thương gan;
• Không sử dụng thuốc một cách bừa bài làm ảnh hưởng gan;
• Đối với những người đã bị viêm gan B hoặc C mạn tính cần theo dõi định kỳ 3 hoặc 6 tháng một lần, để có thể phát hiện và điều trị sớm tình trạng viêm gan tiến triển, hạn chế các biến chứng nặng như xơ gan và ung thư gan.

Ngoài ra, người khỏe mạnh cũng cần khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý về gan.