Có nên sử dụng chất cô lập axit mật để điều trị các triệu chứng của hội chứng IBS-D không?

Bài được viết bởi Thạc sĩ - Bác sĩ Mai Viễn Phương - Trưởng Đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Một phân tích tổng hợp cho thấy rằng 10% bệnh nhân IBS với các triệu chứng thiên về tiêu chảy (IBS-D) bị kém hấp thu axit mật nghiêm trọng, với tỷ lệ duy trì <5% sau 7 ngày. Một cuộc khảo sát gần đây ở Anh cho thấy tiêu chảy do axit mật là nguyên nhân gần 1/4 bệnh nhân IBS được chuyển đến cơ sở y tế tuyến hai khi bị tiêu chảy.

Hấp thu axit mật (BAM) là một tình trạng đặc trưng bởi sự không có khả năng tái hấp thu đủ axit mật trong hồi tràng đoạn cuối. Axit mật dư thừa trong đại tràng tiếp xúc với hệ thực vật đại tràng dẫn đến sản xuất axit mật thứ cấp và có thể làm tăng bài tiết chất lỏng ở đại tràng, do đó, dẫn đến tiêu chảy. Điều này đã dẫn đến các cuộc điều tra về khả năng tiêu chảy do axit mật gây ra ở một nhóm nhỏ những người mắc IBS-D.

Có 3 cơ chế tiềm năng để axit mật đến ruột kết. Đầu tiên là sự mất chất sắt của ruột non xa làm giảm khả năng hấp thụ mật do hệ thống mật bài tiết ra trong quá trình tiêu hóa. Một cơ chế khác là cắt túi mật dẫn đến thay đổi thời gian đưa axit mật đến ruột non. Đây có thể là nguyên nhân quan trọng làm trầm trọng thêm các triệu chứng IBS việc tăng nguy cơ cắt túi mật đã được ghi nhận ở bệnh nhân IBS. Cuối cùng, một dạng vô căn có thể liên quan đến khả năng tái hấp thu axit mật khác nhau ở các cá nhân đã được xác định.

Thử nghiệm hấp thu axit mật (BAM) là một thử thách. Một phân tích tổng hợp gần đây đã kiểm tra mức độ phổ biến của BAM ở các đối tượng mắc IBS-D. Dựa trên dữ liệu tổng hợp từ 6 nghiên cứu sử dụng xét nghiệm SeHCAT, 28,1% bệnh nhân IBS-D đạt ngưỡng xác định trước đối với BAM trên SeHCAT trong mô hình tác động ngẫu nhiên. Các nghiên cứu gần đây đã gợi ý rằng, xét nghiệm phân cũng có thể hiệu quả.

Dữ liệu từ các nghiên cứu phân mới hơn đã đo được lượng axit mật trong phân cao hơn trong một nghiên cứu so sánh những đối tượng khỏe mạnh với những người bị IBS-D và IBS-C. Ngoài ra, 2 dấu hiệu huyết thanh cũng có thể giúp xác định các đối tượng BAM. Xét nghiệm huyết thanh ủng hộ rằng, yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi thấp 19 (FGF-19) và C4 cao có thể gợi ý BAM C4 huyết thanh cũng có vẻ cao hơn trong IBS-D so với IBS-C và những người khỏe mạnh có tương quan với axit mật trong phân.

Dựa trên những phát hiện này, chất cô lập axit mật đã được đề xuất như một phương pháp điều trị IBS-D. Một nghiên cứu nhãn mở đã kiểm tra sự hiện diện của BAM (thông qua SeHCAT, FGF-19 và C4) và phản ứng với điều trị bằng colestipol trong một nhóm gồm những người mắc IBS-D. Trong nghiên cứu nhãn mở này, 15 trong số 27 bệnh nhân (55%) đạt được đáp ứng với colestipol (đáp ứng ở đây được định nghĩa là giảm ⩾ 50% tất cả các triệu chứng so với ban đầu trong ít nhất 2 trong 4 tuần cuối cùng của thời gian điều trị 8 tuần).

Ngoài ra, một dấu hiệu đại diện cho tình trạng kém hấp thu axit mật là phép đo nồng độ 7α-hydroxy-4-cholesten-3-one (7C4) trong huyết thanh. Kết quả của một nghiên cứu đơn trung tâm cho rằng, huyết thanh 7C4 được nâng lên ở những bệnh nhân được lựa chọn một cách ngẫu nhiên với IBS-D so với những bệnh nhân IBS-C hoặc tình nguyện viên khỏe mạnh.

Một nghiên cứu nhỏ về bệnh nhân IBS-D với chứng kém hấp thu axit mật đã báo cáo sự cải thiện đáng kể so với ban đầu về độ đặc của phân (theo thang điểm Bristol Stool Scale) sau một đợt điều trị bằng colesevelam 10 ngày (từ 4,8 đến 4,4; sự bài tiết acid mật trong phân (được xác định bởi nồng độ 7C4 trong huyết thanh) cũng tăng lên so với ban đầu sau 10 ngày (từ 1558 lên 3496 μmol).

Các tác giả cho rằng, cần có thêm các thử nghiệm nghiêm ngặt về mặt phương pháp, đủ chất lượng về chất cô lập axit mật ở bệnh nhân IBS-D. Việc kiểm tra BAM ở Hoa Kỳ vẫn còn hạn chế và chưa được xác thực đầy đủ. Tóm lại, một thử nghiệm về chất cô lập axit mật có thể được xem xét ở bệnh nhân IBS-D, đặc biệt là những người đã trải qua phẫu thuật cắt túi mật, vì > 25% bệnh nhân IBS-D có thể bị kém hấp thu axit mật đồng thời. Tuy nhiên, các bác sĩ phải cẩn thận với thời điểm cho bệnh nhân dùng thuốc vì chất cô lập axit mật có thể cản trở sự hấp thu của các thuốc khác.

Hãy theo dõi trang web: Vinmec.com thường xuyên để cập nhật nhiều thông tin hữu ích khác.

Nguồn tham khảo: journals.lww.com