Khi nào cần chỉ định phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng (UC)?

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Phẫu thuật là một trong nhiều lựa chọn điều trị cho những người bị viêm loét đại tràng (UC). Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh đều được chỉ định phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng. Một số người có thể thử các phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn trước và sau đó mới phẫu thuật nếu bệnh tiến triển..

Bạn có thể kiểm soát viêm đại tràng thông qua thuốc và thay đổi chế độ ăn uống của mình. Theo thời gian, các phương pháp điều trị ban đầu mà bác sĩ chỉ định có thể không còn hiệu quả hoặc chúng có thể trở nên kém hiệu quả hơn.

Các triệu chứng và tác dụng phụ của viêm loét đại tràng có thể trở nên nghiêm trọng đến mức bạn cần phải lựa chọn phương pháp điều trị khác, ví dụ như phẫu thuật viêm đại tràng.

Phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng hiếm khi là lựa chọn đầu tiên. Tuy nhiên, sẽ có 1⁄3 những người bị viêm loét đại tràng sẽ cần phẫu thuật nếu bệnh tiến triển nặng hơn. Hầu hết những người bị viêm loét đại tràng sẽ có thể điều trị bệnh theo những cách khác ít xâm lấn hơn trước khi phẫu thuật là cần thiết.

2. Các phương pháp phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng

• Cắt bỏ đại tràng

Khi cần phẫu thuật, đại tràng và trực tràng được cắt bỏ. Phẫu thuật cắt bỏ phần đại trực tràng được thực hiện trong bệnh viện như một phẫu thuật nội trú. Điều này có nghĩa là bạn sẽ ở lại bệnh viện trong thời gian làm thủ thuật và phục hồi một phần. Bạn sẽ cần được gây mê toàn thân.

Sau khi bạn phẫu thuật cắt bỏ đại trực tràng. Bạn sẽ cần phẫu thuật mở hồi tràng ra da hoặc nối hồi tràng - nối hậu môn (nối hồi tràng - ống hậu môn). Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ tiến hành cả hai ca phẫu thuật trong cùng một lần để bạn không phải gây mê toàn thân lần nữa.

• Ileostomy - mở hồi tràng ra da

Sau khi đại tràng và trực tràng của bạn được cắt bỏ, bác sĩ sẽ cần phải tạo một cách để cơ thể bạn loại bỏ phân. Thủ tục này được gọi là mở hồi tràng ra da.

Phẫu thuật mở hồi tràng ra da là một phương pháp điều trị hiệu quả cho viêm loét đại tràng, nhưng bạn sẽ cần một lỗ mở từ ruột non ra da như một phần của thủ thuật. Lỗ thông là một lỗ mở được tạo ra bằng phẫu thuật cho phép chất thải từ ruột thoát ra ngoài cơ thể. Một khối lỗ mở ra da được tạo ra ở bụng dưới, ngay dưới thắt lưng.

Bạn cũng sẽ cần phải đeo một túi hậu môn. Túi hậu môn là một chiếc túi mà bạn đeo bên ngoài để hứng chất thải của cơ thể.

• Nối túi hồi tràng-hậu môn (IPAA)

Loại thủ thuật này đôi khi được gọi là J-pouch (túi chữ J). Phẫu thuật hiệu quả nhưng không tồn tại lâu như phẫu thuật cắt hồi tràng.

Một túi được cấu tạo ở cuối hồi tràng và gắn vào hậu môn của bạn. Điều này giúp loại bỏ sự cần thiết của một túi hậu môn bên ngoài. Một số người gặp phải tình trạng đại tiện không tự chủ hoặc vô tình thải chất thải ra ngoài sau phẫu thuật. Thuốc có thể giúp kiểm soát chức năng của túi. Bạn cũng có thể bị viêm hoặc kích ứng trong túi. Đây được gọi là viêm túi.

Giống như phẫu thuật mở hồi tràng ra da, bạn sẽ cần phẫu thuật cắt bỏ đại tràng trước khi thực hiện nối hồi tràng - ống hậu môn. Nối hồi tràng - ống hậu môn được thực hiện tại bệnh viện và bạn sẽ được gây mê toàn thân.

Nối hồi tràng - ống hậu môn lúc đầu sẽ không hoạt động giống như ruột và trực tràng bình thường. Bạn có thể bị rò rỉ ruột trong vài tuần khi học cách kiểm soát túi đựng bên trong. Thuốc có thể giúp ích. Túi có thể bị viêm hoặc bị kích ứng. Bạn có thể phải điều trị liên tục.

Nếu bạn là phụ nữ và dự định có con trong tương lai, hãy nói chuyện với bác sĩ về điều này trước khi làm thủ thuật. Thủ thuật này có thể dẫn đến vô sinh ở phụ nữ.

• Mở hồi tràng giữ phân trong ổ bụng

Đây là một dạng phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng. Trong quá trình này, phần cuối của hồi tràng được giữ bên trong bụng và bạn không cần phải đeo túi hậu môn nhân tạo. Tạo túi hồi tràng chữ K cũng khác với túi chữ J ở chỗ hồi tràng không được nối với hậu môn. Thay vào đó, phẫu thuật mở hồi tràng giữ phân trong ổ bụng dựa vào một van bên trong để thu gom chất thải và ngăn không cho chất thải thoát ra ngoài.

Khi túi hồi tràng chữ K đầy, chất thải sẽ được loại bỏ qua ống thông. Bạn sẽ cần sử dụng nắp đậy lỗ thông và xả túi thường xuyên, ít nhất một vài lần mỗi ngày.

Thủ thuật mở hồi tràng giữ phân trong ổ bụng có thể phù hợp hơn nếu bạn gặp vấn đề với túi hậu môn, chẳng hạn như kích ứng da hoặc nếu bạn không muốn làm lộn xộn với túi chất thải bên ngoài. Tuy nhiên, thực tế là phẫu thuật cắt hồi tràng chỉ có thể được thực hiện khi ruột của bạn khỏe mạnh, thủ thuật này không còn phổ biến như trước đây nữa.

3. Phẫu thuật đại tràng có nguy hiểm không?

Phẫu thuật thường là lựa chọn cuối cùng đối với viêm loét đại tràng, bởi nó có thể gây ra rủi ro và biến chứng. Một số rủi ro đối với phẫu thuật chữa viêm loét đại tràng bao gồm:

• Chảy máu trong và sau mổ
• Nhiễm trùng
• Sẹo
• Ngứa hoặc kích ứng của lỗ hậu môn nhân tạo
• Tổn thương cơ quan trong ổ bụng
• Ruột bị tắc
• Tiêu chảy
• Nhiều khí
• Tiết dịch trực tràng
• Thiếu hụt dinh dưỡng
• Mất cân bằng điện giải

Phẫu thuật ruột cũng có thể gây ra nguy cơ phát triển trực tràng ảo. Trực tràng ảo đề cập đến cảm giác phải đi tiêu mặc dù bạn không còn trực tràng. Điều này có thể xảy ra trong vài năm sau phẫu thuật. Thiền, thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm đau có thể giúp điều trị trực tràng ảo

4. Chăm sóc sau phẫu thuật

Sau khi phẫu thuật, bạn sẽ ở lại bệnh viện từ 3-7 ngày tuỳ diễn tiến bệnh. Khoảng thời gian này cho phép bác sĩ phẫu thuật theo dõi bạn về các dấu hiệu biến chứng.

Nhóm chăm sóc của bạn có thể sẽ đề cập đến bạn những điểm sau để giúp cải thiện khả năng hồi phục cũng như hạn chế các biến chứng:

• Ăn uống đầy đủ vì dinh dưỡng tốt có thể giúp cơ thể bạn chữa lành và tránh các vấn đề sức khỏe sau phẫu thuật. Việc hấp thụ dinh dưỡng có thể là một vấn đề sau những cuộc phẫu thuật này, vì vậy ăn uống đầy đủ sẽ giúp bạn duy trì mức độ chất dinh dưỡng.
• Bổ sung nước rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn nhưng đặc biệt là đối với sức khỏe tiêu hóa của bạn. Uống tối thiểu hai đến bal lít nước mỗi ngày.
• Tham vấn với một nhà trị liệu phục hồi chức năng hoặc một nhà vật lý trị liệu để từ từ phục hồi các khả năng thể chất của bạn và tập thể dục khi bạn có thể.
• Quản lý căng thẳng: Lo lắng hoặc căng thẳng tinh thần có thể gây ra các vấn đề về dạ dày.

5. Cách chăm sóc túi hậu môn

Nếu bạn có một túi tử cung từ thủ thuật cắt hồi tràng truyền thống, bạn sẽ cần phải chăm sóc nó để giảm nguy cơ khó chịu đường tiêu hóa và các biến chứng khác. Bác sĩ phẫu thuật của bạn sẽ khuyên bạn thực hiện các bước sau để chăm sóc hậu môn nhân tạo:

• Đổ hết túi hậu môn của bạn bất cứ khi nào nó đầy một phần ba. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa rò rỉ và cồng kềnh.
• Khi bạn đã sẵn sàng để làm trống túi, hãy giữ đáy túi và từ từ nhấc lên, nhẹ nhàng cuộn nó qua bồn cầu. Dùng giấy vệ sinh lau sạch cả bên trong và bên ngoài đuôi túi rồi cuộn lại.
• Tùy thuộc vào loại túi bạn có, bạn có thể cần thay túi hậu môn một lần mỗi ngày hoặc một vài lần mỗi tuần. Bạn cũng có thể phải thay túi thường xuyên hơn nếu đổ nhiều mồ hôi vì nó sẽ không thể bám vào da hiệu quả như bình thường.
• Khi thay túi hậu môn ra ngoài, bạn cần phải cẩn thận làm sạch mọi chất tiết ra xung quanh lỗ thoát và làm sạch da bằng xà phòng và nước. Đảm bảo da của bạn khô hoàn toàn trước khi đặt miếng dán và túi mới lên da.

Tóm lại, đối với hầu hết những người bị viêm loét đại tràng, phẫu thuật là lựa chọn cuối cùng sau khi các điều trị khác thất bại hoặc không mang lại sự cải thiện cần thiết. Các lựa chọn phẫu thuật được chia thành hai loại chính. Điểm khác biệt chính là nơi đặt túi chất thải sau phẫu thuật.

Cả hai ca phẫu thuật đều rất chuyên sâu và cần thời gian hồi phục kéo dài. Trước khi bạn đưa ra quyết định, hãy tham khảo ý kiến ​​của nhiều chuyên gia chăm sóc sức khỏe, bao gồm bác sĩ của bạn, bác sĩ phẫu thuật và bác sĩ trị liệu đường ruột.

Tài liệu tham khảo:

• The American Cancer Society medical and editorial content team. Caring for a colostomy. (2017). cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/ostomies/colostomy/management.html
• The American Cancer Society medical and editorial content team. (2017). Types of ileostomies and pouching systems. cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/physical-side-effects/ostomies/ileostomy/types.html
• Continent ileostomy. (n.d.). columbiasurgery.org/conditions-and-treatments/continent-ileostomy
• Mayo Clinic Staff. (2018). Ileoanal anastomosis (J-pouch) surgery. mayoclinic.org/tests-procedures/ileoanal-anastomosis-surgery/basics/definition/prc-20013306