Biến chứng của viêm nút quanh động mạch (PAN)

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Bệnh viêm nút quanh động mạch rất hiếm gặp, thường gặp ở tuổi trung niên và tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi. Đây là bệnh lý hệ thống có ảnh hưởng tới nhiều cơ quan khác nhau với các biểu hiện đa dạng. Bệnh rất nguy hiểm, gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng người bệnh.

Viêm nút quanh động mạch ((PAN- Polyarteritis nodosa) là bệnh lý viêm mạch hệ thống gây tình trạng viêm hoại tử các mạch máu nhỏ và trung bình, điển hình hay gặp nhất là các động mạch kích cỡ trung bình và ít hơn ở động mạch nhỏ.

Bệnh viêm nút quanh động mạch là bệnh hiếm gặp và có thể gặp ở bất kỳ lứa tuổi nào cũng như tỷ lệ tăng theo tuổi và gặp ở nam nhiều hơn nữ.

Nguyên nhân gây bệnh hiện nay vẫn chưa được biết rõ, có thể liên quan tới một số yếu tố như:

• Do đột biến gen.
• Nhiễm virus: Thường liên quan tới những bệnh nhân nhiễm virus viêm gan B hay C.
• Nhiễm một số loại vi khuẩn như: Klebsiella, Pseudomonas, Toxoplasma gondii, lao...

Cơ chế bệnh sinh: Khi xuất hiện kháng nguyên nội sinh hoặc ngoại sinh, sẽ kích thích cơ thể sản xuất ra kháng thể và kết hợp với kháng nguyên tạo ra phức hợp kháng nguyên - kháng thể. Phức hợp kháng nguyên - kháng thể di chuyển trong máu lắng đọng ở thành mạch (chủ yếu ở động mạch trung bình và nhỏ) gây ra các biểu hiện trên lâm sàng. Tùy thuộc vào vị trí lắng đọng của phức hợp này có thể biểu hiện tình trạng tắc mạch hay phình mạch.

Khi phức hợp kháng nguyên - kháng thể lắng đọng ở lớp áo trong của mạch máu, thu hút các cytokine, bạch cầu... tạo điều kiện để hình thành cục máu đông. Cục máu đông gây ra tình trạng tắc mạch.

Khi phức hợp kháng nguyên - kháng thể lắng đọng ở lớp áo giữa hoặc ngoài của thành mạch, gây nên sự suy yếu của thành mạch. Sẽ gây ra hiện tượng phình mạch.

Các dấu hiệu lâm sàng của bệnh viêm nút quanh động mạch là những biểu hiện tổn thương tại nhiều cơ quan khác nhau, nhưng thường gặp nhất là: da, thần kinh ngoại biên, hệ thần kinh trung ương, thận, khớp, hệ tiêu hóa...Các biểu hiện tại cơ quan thường thấy bao gồm:

• Da: Là dấu hiệu phổ biến, gặp ở khoảng 40% số bệnh nhân, với các tổn thương trên da như: Vùng da xuất hiện màu xanh, tím, biểu hiện rõ hơn khi gặp lạnh. Tổn thương dạng cục hay gặp nhất, chủ yếu gặp ở chi dưới. Cục xuất hiện trên nền da dát đỏ, ấn đau, thường cục nhỏ. Loét da thường xuất ra trên tổn thương cục, sau khi loét lành để lại teo da màu trắng sứ. Có thể gặp tình trạng hoại tử đầu chi, đặc biệt là ngón chân.
• Hệ thần kinh ngoại biên: Gây giảm vận động và cảm giác của các dây thần kinh ngoại biên. Chi trên ảnh hưởng các dây thần kinh trụ, thần kinh quay, thần kinh giữa. Ở chi dưới gây ảnh hưởng thần kinh chày và thần kinh mác.
• Thần kinh trung ương: Gây nhồi máu não hay xuất huyết não. Thường biểu hiện muộn.
• Thận: Gây tăng huyết áp do tổn thương mạch thận, thiểu niệu, protein niệu...
• Tiêu hóa: Các dấu hiệu thường không điển hình như đau bụng, nôn, xuất huyết tiêu hóa, nhồi máu mạc treo, thủng ruột, viêm gan, viêm tụy...
• Là bệnh có thể tổn thương đa cơ quan nên biểu hiện lâm sàng rất đa dạng. Ngoài các biểu hiện trên bệnh còn có thể gây ra đau nhức khớp, đau cơ quan sinh dục nam...

Bệnh viêm nút quanh động mạch (PAN) gây ra hoại tử động mạch có kích thước trung bình và nhỏ, nên có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Những biến chứng bệnh viêm nút quanh động mạch gồm:

• Nếu không được điều trị thì tỷ lệ sống trên 5 năm là nhỏ hơn 15%. Nhưng nếu được điều trị, tỷ lệ sống cao hơn đến trên 80%. Như vậy người bệnh có thể tử vong nếu không được điều trị.
• Biến chứng suy thận: Do bệnh gây tổn thương động mạch thận, làm ảnh hưởng tới chức năng thận gây ra tình trạng suy thận. Đây là một trong những biến chứng làm tăng tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân mắc PAN.
• Hình thành huyết khối tại các mạch máu liên quan, gây hoại tử mô và cơ quan.
• Đột quỵ não: Là biến chứng xa, thường gặp ở những người bị bệnh khoảng vài năm.
• Nhồi máu cơ tim: Do hình thành huyết khối và ảnh hưởng tới mạch máu tại đây nên gây ra tình trạng nhồi máu cơ tim. Đây là biến chứng nguy hiểm, nếu không điều trị kịp thời gây tử vong.
• Viêm dây thần kinh: Có thể gặp phải tình trạng viêm một hay nhiều dây thần kinh.
• Thủng tạng rỗng: Đây là một biến chứng góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong và làm tiên lượng bệnh xấu.
• Biến chứng trên da: Gây loét hoại tử trên da.
• Biến chứng thần kinh ngoại biên: Gây liệt dây thần kinh ngoại biên, ảnh hưởng tới khả năng vận động của người bệnh.

Bệnh viêm nút quanh động mạch là bệnh hiếm gặp nhưng lại gây ra nhiều biến chứng nguy hiêm, ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng người bệnh. Nếu không được điều trị thì tỷ lệ tử vong cao và giảm đáng kể nếu được điều trị đúng. Do đó, khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh, bệnh nhân nên đến khám để được phát hiện và điều trị sớm.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn là cơ sở y tế đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ , hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại cùng các dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp. Do đó, khi gặp bất cứ vấn đề gì về sức khỏe, khách hàng có thể tới trực tiếp cơ sở gần nhất để được bác sĩ thăm khám và có những chỉ định phù hợp.

Ngoài các gói khám, bệnh viện còn phát triển các dịch vụ đơn lẻ giúp khách hàng dễ dàng lựa chọn.