Ngón tay run không kiểm soát, có cần đi khám?

Run tay nếu không điều trị sớm có thể ngày càng chuyển biến nặng gây khó khăn trong cuộc sống và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu tình trạng run rẩy các ngón tay khiến một người lo lắng, đây là lúc người bệnh cần phải đi khám.

Run ngón tay thường gặp ở độ tuổi trung niên trở lên. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, những người bị run ngón tay mức độ nặng có thể gặp khó khăn khi tự ăn uống, mặc quần áo hoặc cả lái xe.

Các triệu chứng ngón tay run không kiểm soát có thể xảy ra khi nghỉ ngơi (chẳng hạn như trong bệnh Parkinson) hoặc có thể xảy ra khi hoạt động. Hầu hết, các chứng ngón tay tự nhiên bị run khi nghỉ ngơi trông giống như đang vo vê một vật tròn giữa ngón cái và ngón trỏ. Khi chủ ý muốn làm điều gì đó, cơn run sẽ tự biến mất.

Trong thực hành, hiện tượng ngón tay bị run giật được mô tả dựa trên thời điểm chúng xuất hiện:

• Run tư thế xảy ra khi tay dang ra và dùng trọng lực kéo chúng xuống. Người bệnh không thể giữ tay hoàn toàn ổn định trong khi dang tay.
• Run hành động có chủ đích bắt đầu khi người bệnh đang muốn tiếp cận mục tiêu, giống như tra vào lỗ khóa khi đang muốn mở khóa cửa.
• Run theo công việc cụ thể xảy ra khi thực hiện một hoạt động, chẳng hạn như khi đang viết.

2.1. Bị rối loạn vận động

Run cơ bản, còn được gọi là run hành động, là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng run ở người lớn. Mặc dù, run cơ bản là do thần kinh nhưng đây là một rối loạn riêng biệt và khác với bệnh Parkinson.

Hiện tượng bị run ngón tay đáng chú ý xảy ra khi sử dụng cơ bắp để giữ chân tay chống lại trọng lực hoặc di chuyển chúng từ điểm A đến điểm B xác định trong não. Theo đó, các ngón tay tự nhiên bị run khi giơ tay hoặc cố gắng thực hiện các chuyển động như ăn, uống, rót nước và viết chữ.

Đầu tiên, người bệnh có thể nhận thấy run ở một hoặc cả hai tay, sau đó dần dần tiến triển theo thời gian. Run hành động chủ yếu gây ra run, thường chỉ ở tay (mặc dù nó có thể xảy ra ở nơi khác) và có ít hoặc không có các triệu chứng thần kinh khác.

Các chuyên gia không biết lý do tại sao ngón tay tự nhiên bị run xảy ra, nhưng dường như có một thành phần di truyền mạnh và thường xảy ra với các thành viên trong các gia đình.

2.2. Mắc bệnh Parkinson hoặc một bệnh não khác

Ngoài run cơ bản, có nhiều bệnh lý khác nhau có thể khiến ngón tay bị run giật. Trong đó, bệnh Parkinson thường xuất hiện trong đầu đầu tiên khi nghĩ đến chứng run. Tuy nhiên, không giống như run cơ bản, run do bệnh Parkinson thường nặng hơn khi đang nghỉ ngơi chứ không phải khi sử dụng tay một cách chủ đích.

Bệnh nhân bệnh Parkinson bị run ngón tay nổi bật nhất khi bàn tay hoàn toàn ở trạng thái nghỉ ngơi, chẳng hạn như khi xem TV, trong khi đi bộ với cánh tay buông thõng. Chứng run này thường ở một bên của cơ thể trong vài năm, và bên kia thường bắt đầu muộn hơn một chút.

Các bệnh tổn thương não do thoái hóa não khác, chẳng hạn như teo nhiều hệ thống, liệt nhân vận động tiến triển hoặc thoái hóa hạch nền, thoạt đầu có thể trông giống bệnh Parkinson nhưng về sau sẽ tiến triển khác nhau. Dù vậy, những bệnh làm ngón tay run không kiểm soát này thường hiếm gặp hơn nhiều so với bệnh Parkinson.

Ngoài ra, các bệnh khác của não, chẳng hạn như đa xơ cứng, đột quỵ, chấn thương sọ não,... cũng có thể để lại di chứng là các ngón tay bị run giật.

2.3. Khi lượng đường trong máu tụt thấp do hạ đường huyết

Khi lượng đường trong máu giảm xuống, tình trạng hạ đường huyết có thể khiến một người cảm thấy đói, lâng lâng và run rẩy. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ ai không ăn trong một thời gian dài, mau chóng hồi phục khi được ăn trở lại nhưng có thể đe dọa tính mạng đối với bệnh nhân tiểu đường nếu đường trong máu tụt xuống quá thấp.

2.4. Đang tiêu thụ quá nhiều caffeine hoặc bia rượu

Nếu đã uống quá nhiều cà phê hoặc các chất kích thích khác, các loại thức uống này có thể khiến cơ thể cảm thấy bồn chồn. Caffeine có thể kích thích thần kinh, khiến các cơ hoạt động không theo trình tự.

Mặc dù sử dụng đồ uống có cồn không thường xuyên sẽ không khiến một người bị run ngón tay, nếu là một người nghiện rượu nặng, cơ thể có thể trở nên phụ thuộc vào tác dụng của rượu. Những cơn run có thể xảy ra và những điều nguy hiểm hơn sau đó nếu việc cai rượu không được điều trị thích hợp.

2.5. Do đang dùng một loại thuốc nào đó

Nhiều loại thuốc có thể khiến các ngón tay tự nhiên bị run như một tác dụng phụ có thể quan sát được, từ mức độ nhẹ cho đến nặng.

Các thuốc có tác dụng phụ như vậy thường gặp là những loại được sử dụng trong điều trị sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, thuốc hít được sử dụng cho bệnh hen suyễn và các bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính khác cũng có thể gây run.

2.6. Khi tuyến giáp tăng hoạt động

Các ngón tay run không kiểm soát có thể là dấu hiệu của bệnh cường giáp, là khi tuyến giáp hoạt động quá mức. Cùng với run tay, người bệnh có thể sờ thấy bướu trên cổ, giảm cân nhanh và nhiều, nhịp tim nhanh, nhạy cảm với ánh sáng và khó ngủ.

2.7. Đang có cảm giác lo lắng

Các ngón tay run không kiểm soát được trên cả hai bàn tay hoặc cả các bộ phận khác của cơ thể có thể là một triệu chứng của lo lắng. Run do lo lắng không nguy hiểm nhưng có thể gây khó chịu.

Khi cơ thể đang nằm trong trạng thái căng thẳng, phần vô thức của trí não sẽ chuyển sang chế độ chiến đấu hoặc bỏ chạy, khiến các hormone căng thẳng tăng sản xuất và phóng thích vào máu, làm tăng nhịp tim, huyết áp và nhịp thở. Điều này có thể khiến các khối cơ bắp bị căng ra, dẫn đến cảm giác run rẩy trên các ngón tay hay toàn thân.

2.8. Khi ngủ không đủ giấc

Cơ thể luôn đòi hỏi một giấc ngủ đầy đủ để có thể thiết lập lại trạng thái cân bằng và sửa chữa các tế bào. Vì vậy, nếu không ngủ đủ giờ theo khuyến nghị, cơ thể đang bị ép buộc hoạt động trong tình trạng căng thẳng. Kết quả là, thiếu ngủ có thể khiến một người cảm thấy đầu óc choáng váng và run rẩy.

Chẩn đoán nguyên nhân các ngón tay run không kiểm soát đòi hỏi quy trình khám sức khỏe toàn diện và phân tích kỹ tiền sử bệnh của bệnh nhân. Bác sĩ cần quan sát các ngón tay tự nhiên bị run trông như thế nào và có bất kỳ đặc điểm nào liên quan không. Ngoài ra, người bệnh cũng sẽ được thăm khám có tình trạng suy giảm khả năng giữ thăng bằng, cứng khớp hoặc vận động chậm như trong bệnh Parkinson không. Song song đó, bệnh sử từng có bị đột quỵ hay bị tổn thương não bất kỳ, đang dùng các loại thuốc hay thói quen tiêu thụ nhiều caffeine hoặc có bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào khác là những dữ liệu rất cần thiết. Ngoài ra, người bệnh cũng sẽ cần được kiểm tra bệnh lý tuyến giáp hoặc chụp hình ảnh não để xác định các dấu hiệu của một cơn đột quỵ trong quá khứ nếu có nghi ngờ.

Khi một số nguyên nhân khiến ngón tay run không kiểm soát được loại bỏ, những biểu hiện khó chịu này sẽ thuyên giảm đáng kể. Bên cạnh đó, để cải thiện chứng run do sinh lý, người bệnh cũng cần cắt giảm lượng caffeine hoặc kiểm soát căng thẳng. Run do rối loạn tuyến giáp hoặc cai rượu có thể được giảm bớt bằng cách điều trị các tình trạng liên quan.

Trong trường hợp các ngón tay tự nhiên bị run do dùng thuốc, tình trạng này có thể được giải quyết bằng cách chuyển sang dùng một loại thuốc khác. Chứng run cơ bản thường được điều trị bằng các loại thuốc như propranolol chẹn beta hoặc thuốc chống động kinh primidone. Đối với người bệnh bị run do bệnh Parkinson, triệu chứng run có thể được giảm bớt bằng thuốc chống parkinson hoặc một thủ thuật được gọi là kích thích não sâu, trong đó các điện cực được cấy vào não để kích thích các khu vực điều chỉnh chuyển động như run.

Tóm lại, với những hiểu biết về nguyên nhân ngón tay run không kiểm soát nêu trên, nếu có thể tự giải quyết bằng cách giảm tiêu thụ caffein, tránh căng thẳng hoặc ngủ đầy đủ, những thay đổi nhỏ trong lối sống có thể khắc phục các ngón tay tự nhiên bị run hiệu quả. Ngược lại, nếu bị run ngón tay và cảm giác lo lắng, hãy thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều chỉnh, do khả năng mắc phải các nguyên nhân bệnh lý thần kinh hoặc chuyển hóa cơ bản tiềm ẩn khác, khi ngón tay bị run giật chỉ mới là triệu chứng đơn độc ban đầu.