Chế độ dinh dưỡng cho trẻ đến 6 tháng tuổi

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ nội trú Hồ Thị Hồng Tho - Bác sĩ Nhi sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng, nhưng hàm lượng dinh dưỡng cho trẻ 6 tháng tuổi sẽ thiếu nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn. Vì vậy, ở giai đoạn này, trẻ nên bắt đầu ăn dặm để bổ sung đủ các chất dinh dưỡng theo nhu cầu của cơ thể.

Dinh dưỡng của trẻ có ý nghĩa quan trọng tới sức khoẻ và cả quá trình phát triển của trẻ sau này. Trong những năm đầu tốc độ phát triển của mô, các cơ quan cùng với sự phát triển sinh lý và tinh thần của trẻ rất nhanh. Do đó, cần phải có chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ để đáp ứng được các nhu cầu của trẻ đồng thời phòng tránh được các bệnh liên quan đến dinh dưỡng.

Nhu cầu dinh dưỡng cho bé 6 tháng tuổi được khuyến cáo như sau:

• Nhu cầu năng lượng: Trẻ từ 6 tháng tuổi nhu cầu là 710 kcal/ngày. Năng lượng cung cấp được phân bố 50% cho nhu cầu chuyển hoá cơ bản, 25% cho hoạt động và 25% cho phát triển.
• Nhu cầu protein: Trẻ từ 6 tháng có nhu cầu protein theo khuyến nghị là 21-25 gam/ngày.
• Nhu cầu lipid: Trẻ từ 6 tháng có nhu cầu lipid là 40% (tối đa 60%) năng lượng ăn vào. Tỷ lệ cân đối giữa lipid động và và thực vật được khuyến nghị là 70% và 30%
• Nhu cầu vitamin và chất khoáng: Vitamin tan trong nước (vitamin B, C, B6, B9, B12...); vitamin tan trong dầu (vitamin A, D); chất khoáng (calci, sắt, kẽm, ...)

Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo trẻ em nên được bổ sung các loại thực phẩm không phải sữa mẹ hoặc sữa công thức khi trẻ được khoảng 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, sữa mẹ hoặc sữa bột vẫn là nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ.

Một số điều cần chú ý khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm:

• Khởi đầu cần phải cho trẻ được làm quen với cách ăn và số lượng ăn mới bắt đầu sẽ là nhỏ. Cho trẻ ăn 1 đến 2 muỗng thức ăn và theo dõi các dấu hiệu của trẻ.
• Sau khi trẻ bắt đầu quen với quá trình ăn dặm, lúc này sẽ tăng dần số lượng thực phẩm trong bữa ăn của trẻ.
• Chia bữa ăn của trẻ theo từng thời điểm. Có thể cho trẻ ăn khoảng 2 - 3 giờ/lần hoặc khoảng 5 - 6 bữa/ngày.

Chế độ ăn lành mạnh sẽ giúp thúc đẩy các thói quen lành mạnh trong tương lai của trẻ. Điều quan khi cho trẻ ăn bổ sung là phải lựa chọn được thực phẩm phù hợp. Ban đầu, hãy cho trẻ ăn các loại thực phẩm mềm hoặc có thể nghiền nhỏ. Đồng thời, nên khuyến khích trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm như trái cây, rau, ngũ cốc, thịt, sữa... Kích thích trẻ ăn bằng cách tô màu bữa ăn bằng các loại thực phẩm màu sắc khác nhau.

Ví dụ chế độ ăn bổ sung của trẻ 6 tháng:

• Trái cây: chuối, dâu tây, lê, quả cam, dưa, quả bơ
• Rau: rau bina, cà rốt, đậu Hà Lan, củ cái, khoai lang
• Ngũ cốc nguyên hạt: Bánh mì ngũ cốc nguyên hạt, bánh quy giòn, mì ống
• Thịt: Thịt bò, thịt gà, thịt lợn, cá...
• Sữa: Sữa chua tiệt trùng hoặc pho mát.

Khi trẻ lớn hơn thì số lượng thực phẩm cũng sẽ tăng dần lên. Nên cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm đặc biệt là các loại thực phẩm theo mùa.

Ngoài ra, trẻ nên uống nước mỗi ngày (120 - 180 ml), và vẫn tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ. Khi trẻ được 12 tháng tuổi, có thể bắt đầu bổ sung thêm sữa bột công thức.

Chế độ ăn lành mạnh là chế độ ăn đảm bảo cân bằng cả thể số lượng và chất lượng. Bên cạnh những thực phẩm tốt cho phát triển của trẻ, thì trong chế độ ăn của trẻ cũng cần phải tránh một số loại thực phẩm và đồ uống.

4.1. Đồ uống cần tránh

• Mật ong: Là loại thực phẩm có thể gây ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng cho trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi. Trước khi trẻ được 12 tháng không cho trẻ ăn bất kỳ thực phẩm nào có chứa mật ong bao gồm cả sữa chua với mật ong hay bánh quy với mật ong.
• Đồ uống hoặc thực phẩm chưa tiệt trùng (nước trái cây, sữa, sữa chua, phô mai). Những loại thực phẩm này có thể khiến cho trẻ tăng nguy cơ mắc E.coli - vi khuẩn có hại gây bệnh tiêu chảy nghiêm trọng.

• Sữa bò tăng cường: Nó có thể khiến cho trẻ nhỏ dưới 12 tháng có nguy có chảy máu đường ruột. Nó cũng có quá nhiều protein và khoáng chất khiến cho thận của trẻ phải xử lý và cũng không đáp ứng đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ.

4.2. Thực phẩm cần tránh

• Thực phẩm có bổ sung đường: Không nên cho trẻ ăn thực phẩm có chứa nhiều đường như kẹo, bánh, bánh quy, kem có chứa nhiều đường. Hiệp hội Tim mạch Hoa kỳ khuyến cáo trẻ dưới 24 tháng tuổi.
• Thực phẩm chứa nhiều muối (natri): Các thực phẩm này bao gồm: sản phẩm đóng hộp, thịt chế biến (xúc xích, giăm bông,...)

Khi trẻ chưa ăn được thô thì các bậc cha mẹ cần lưu ý một số điều sau đây khi cho trẻ ăn bổ sung:

• Nguy cơ bị nghẹt thở: Nguy cơ này tiềm ẩn ở trẻ từ 6 đến 12 tháng tuổi. Vì giai đoạn này bé đang học cách nhai và nuốt thức ăn. Do đó, cần phải chú đến tất cả các loại thực phẩm cho bé ăn. Chẳng hạn một số thực phẩm chưa chế biến, thực phẩm có hình dạng đặc biệt, thì cần phải cắt thành các miếng nhỏ hơn hoặc nghiền thực phẩm sẽ tránh được nghẹt thở khi ăn. Ngoài ra, để ngăn ngừa nguy cơ nghẹt thở cần phải điều chỉnh tư thế ăn như: ngồi dậy trong khi ăn, tránh ăn trong xe đẩy, ...

• Tập cho trẻ làm quen với các loại thực phẩm có nhiều hương vị và kết cấu khác nhau. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động, nhai, chấp nhận và thích nhiều loại thực phẩm.
• Đảm bảo 4 bước an toàn thực phẩm: làm sạch, chia nhỏ, nấu và làm nguội. Trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ mắc bệnh từ thực phẩm vì hệ thống miễn dịch của chúng vẫn đang phát triển. Do đó, đảm bảo an toàn thực phẩm cho lứa tuổi này là cực kỳ quan trọng.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ 6 tháng tuổi có vai trò quyết định đến sức phát triển của trẻ sau này. Vì thế ngoài sữa mẹ, khi trẻ được 6 tháng các bậc cha mẹ nên bắt đầu bổ sung dinh dưỡng cho trẻ bằng cách bổ sung các dưỡng chất từ rau, củ quả, thịt cá, trứng phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Giai đoạn trẻ ăn dặm là giai đoạn vô cùng quan trọng giúp trẻ tăng trưởng toàn diện. Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Các dấu hiệu bé thiếu kẽm

Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.

Nguồn tham khảo: unicef.org, cdc.gov, webmd.com