Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết là một biến chứng nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng thường xảy ra do nhiễm trùng thứ phát với một chủng virus khác.

Có khoảng 20 triệu người nhiễm virus sốt xuất huyết mỗi năm ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tỷ lệ tử vong của căn bệnh này là khoảng 1 - 2%. Các biểu hiệu triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết rất rộng, từ nhiễm trùng không triệu chứng hoặc có các triệu chứng nhẹ, giảm tiểu cầu ở các mức độ khác nhau cho đến hội chứng sốc nặng và suy đa tạng. Biểu hiện nặng nhất của căn bệnh này đó là hội chứng sốc sốt xuất huyết dengue. Vậy sốc sốt xuất huyết là gì?

Cơ chế sốc trong sốt xuất huyết là một biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết và có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng thường xảy ra do nhiễm trùng thứ phát với một chủng virus khác.

Virus sốt xuất huyết được truyền sang người do muỗi nhiễm bệnh, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Có bốn tuýp huyết thanh của virus gây bệnh sốt xuất huyết. Mặc dù được gọi là tuýp huyết thanh nhưng chúng thực sự được xác định là bốn loài khác nhau thuộc họ Flaviviridae và chi Flavivirus.

Nhiễm virus sốt xuất huyết có rất nhiều biểu hiện khác nhau như nhiễm virus nhưng không có triệu chứng, sốt xuất huyết có triệu chứng được chia thành sốt xuất huyết và sốt xuất huyết Dengue và nặng nhất là sốc sốt xuất huyết Dengue.

Trong khi sốt xuất huyết là một bệnh đơn giản thì sốt xuất huyết Dengue là một tình trạng nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng bệnh nhân. Sốt xuất huyết Dengue và sốc sốt xuất huyết Dengue được đặc trưng bởi giảm tiểu cầu với các biểu hiện xuất huyết, tăng tính thấm thành mạch, dẫn đến suy giảm thể tích nội mạch và gây sốc.

2.1. Cơ chế bệnh sinh của sốt xuất huyết

Cho đến nay cơ chế bệnh sinh của bệnh sốt xuất huyết Dengue vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Hiện nay, có hai giả thuyết chính được đưa ra giải thích cơ chế bệnh sinh của sốt xuất huyết Dengue đó là:

• Giả thuyết về độc lực của virus: Các type virus Dengue có độc lực mạnh thì gây ra bệnh nặng và có sốc, có xuất huyết.
• Giả thuyết về cơ địa bệnh nhân: Do tái nhiễm virus Dengue type khác và do đáp ứng miễn dịch bệnh lý của cơ thể gây nên hiện tượng sốc đối với bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue. Hiện nay, giả thuyết này được nhiều người ủng hộ hơn.

Các nhà khoa học thấy rằng kháng thể đối với một type virus Dengue có phản ứng với những type Dengue còn lại nhưng không trung hòa được, tạo thành phức hợp kháng thể - virus. Phần Fc của các kháng thể này liên kết với các tế bào mang FcγRI- và FcγRII, dẫn đến số lượng tế bào bị nhiễm virus sốt xuất huyết tăng lên.

Hiện tượng này được gọi là sự tăng cường phụ thuộc vào kháng thể và được cho là đóng một phần quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của sốc trong sốt xuất huyết.

2.2. Sinh lý bệnh sốt xuất huyết Dengue

Sinh lý bệnh trong sốt xuất huyết Dengue gồm có 2 rối loạn cơ bản đó là:

Tăng tính thấm thành mạch trong sốt xuất huyết do phản ứng kháng nguyên - kháng thể, bổ thể, do virus Dengue sinh sản trong bạch cầu đơn nhân dẫn đến:

• Giải phóng các chất trung gian vận mạch như Histamin, Kinin, Serotonin, Anaphylatoxin,...
• Kích hoạt bổ thể
• Giải phóng Thromboplastin tổ chức
• Tăng tính thấm thành mạch, dịch từ trong lòng mạch sẽ thoát ra ngoài gian bào, dẫn tới hậu quả làm giảm khối lượng máu lưu hành trong mạch máu, máu bị cô đặc dẫn đến sốc.
• Khi thể tích tuần hoàn mất đi 10 - 15% thì cơ thể con người có thể bù lại được. Nếu mất 20 - 30% sẽ xảy ra tình trạng sốc. Nếu mất 35 - 40% thì huyết áp bằng 0.

Rối loạn đông máu trong sốt xuất huyết Dengue là do một số nguyên nhân sau gây ra:

• Tổn thương thành mạch và tăng tính thấm thành mạch
• Giảm tiểu cầu
• Các yếu tố đông máu giảm
• Suy chức năng gan dẫn đến giảm tổng hợp các yếu tố đông máu. Tuy nhiên cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ vấn đề này.

Hai rối loạn này có thể xảy ra ở bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue, chúng tác động lẫn nhau dẫn đến các triệu chứng lâm sàng nặng như xuất huyết và sốc.

Tăng tính thấm thành mạch cùng với rối loạn đông máu, rối loạn chức năng cơ tim và mất nước góp phần vào sự phát triển của sốc, dẫn đến suy đa tạng. Sự khởi đầu của sốc trong bệnh sốt xuất huyết có thể rất kịch tính và tiến triển không ngừng. Rất phức tạp để xác định cơ chế bệnh sinh của sốc trong sốt xuất huyết. Các nhà khoa học đã biết rằng rối loạn chức năng nội mô do cytokine và các chất trung gian hóa học gây ra.

Bị sốc khi sốt xuất huyết là một biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong cao. Vì thế, khi người bệnh có dấu hiệu sốt xuất huyết trở nặng, người nhà cần đưa đến các trung tâm y tế để thăm khám và điều trị, không nên tự ý điều trị và truyền dịch tại nhà có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã cấp cứu, điều trị nhiều ca sốt xuất huyết có biến chứng nặng. Theo đó, quy trình thăm khám và điều trị bệnh tại Vinmec đều được thực hiện bài bản, chuyên sâu dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ giỏi chuyên môn, nhiều kinh nghiệm. Bên cạnh đó, dưới sự hỗ trợ điều kiện cơ sở vật chất hiện đại và thiết bị y tế tân tiến, quá trình điều trị bệnh thu được kết quả cao.

Nếu có nhu cầu khám và điều trị sốt xuất huyết tại Vinmec, bạn vui lòng đặt lịch khám trực tiếp tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được phục vụ.