Không lạm dụng nước muối sinh lý hàng ngày cho trẻ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Bùi Thị Hà - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Nước muối sinh lý có rất nhiều ưu điểm như giá thành rẻ, an toàn, nhiều công dụng. Tuy nhiên, nước muối sinh lý chỉ thực sự tốt, phát huy hiệu quả khi được dùng đúng cách, lạm dụng nước muối sinh lý cho bé có thể gây những hậu quả khó lường.

Nước muối sinh lý là dung dịch natri clorua nồng độ 0.9%, để tạo ra nồng độ này, người ta pha 9g muối Natri clorua tinh khiết vào một lít nước cất. Gọi là nước muối sinh lý vì đây là một dung dịch đẳng trương có áp suất thẩm thấu tương đương với các dịch của cơ thể trong điều kiện sinh lý bình thường.

Nước muối sinh lý trên thị trường hiện nay được chia làm 3 loại chính, đó là:

• Nước muối sinh lý dùng trong tiêm truyền, loại này được đóng trong các dạng chai 100ml, 250ml, 500ml có độ vô khuẩn rất cao. Dùng để tiêm truyền trực tiếp trong các trường hợp cơ thể cần bồi phụ nước hoặc dùng để pha các loại thuốc điều trị khác sau đó tiêm truyền.
• Nước muối sinh lý dùng nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai thường sản xuất dưới dạng lọ nhỏ 10ml, trong đó nước muối nhỏ mắt được sản xuất theo tiêu chuẩn nước nhỏ mắt, có độ vô khuẩn cao nhất.
• Nước muối sinh lý dùng súc miệng, rửa vết thương được sản xuất dưới dạng chai to 500ml, 1000ml.

Nước muối sinh lý có rất nhiều ưu điểm, như giá thành rẻ, độ an toàn cao, có thể sử dụng cho trẻ sơ sinh, có thể sử dụng cho nhiều mục đích như rửa mắt, rửa tai, rửa mũi, súc miệng... Khi rửa mắt bằng nước muối sinh lý, sẽ giúp đẩy rỉ mắt cũng như mầm bệnh ra ngoài, giúp làm dịu, cung cấp độ ẩm cho mắt. Giúp làm sạch mũi khi bị viêm mũi họng, nhỏ mũi hoặc rửa mũi bằng nước muối giúp làm sạch lớp chất nhầy, do đó giúp trẻ dễ thở hơn và giúp các thuốc được sử dụng tiếp theo dễ phát huy tác dụng. Sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng giúp bảo vệ niêm mạc họng và sát khuẩn.

Tuy nhiên, nước muối sinh lý chỉ được sử dụng trong một số trường hợp cụ thể, không được khuyến cáo sử dụng hàng ngày để rửa mắt, mũi, đặc biệt là ở trẻ em. Việc lạm dụng nước muối cho trẻ sơ sinh và trẻ em để rửa mắt, rửa mũi hàng ngày cho trẻ sẽ gây nhiều tác hại cho trẻ mà các bậc cha mẹ chưa lường hết được:

• Sử dụng nước muối sinh lý cho bé để rửa mũi thường xuyên trong điều kiện mũi bình thường sẽ làm mũi trẻ mất đi lớp dịch tiết tự nhiên giúp bảo vệ lớp niêm mạc, từ đó mũi dễ bị khô rát, kích ứng, chảy nước mũi, và có thể gây viêm nhiễm. Ngoài ra, nếu rửa mũi không đúng cách, sai tư thế có thể khiến trẻ đau, chảy máu, thậm chí có thể gây viêm tai giữa.
• Nước muối sinh lý dùng rửa mắt chỉ nên được sử dụng thường xuyên cho trẻ ba tháng đầu sau sinh, vì lúc này các hốc tự nhiên trong mắt còn bị dính dịch từ cơ thể mẹ lúc sinh ra, trẻ chưa có đủ nước mắt để tự làm sạch nên cần phải nhỏ nước muối sinh lý cho bé để làm sạch thường xuyên. Nếu mắt trẻ bị viêm nhiễm, dùng nước muối sinh lý giúp làm sạch lớp bẩn bên ngoài để các thuốc được dùng điều trị tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, nếu mắt trẻ đang bình thường, nhỏ nước muối sinh lý thường xuyên sẽ làm mắt bị khô, trẻ có thể bị viêm giác mạc, ảnh hưởng đến thị giác của trẻ khi lớn lên.

Ngoài ra, nếu các bậc cha mẹ dùng các loại nước muối từ các nhà sản xuất kém chất lượng, không có số đăng ký sản phẩm, độ vô khuẩn của sản phẩm không được đảm bảo, có thể vô tình đưa mầm bệnh vào người trẻ. Nhiều gia đình còn tự pha nước muối sinh lý để sử dụng, loại dung dịch tự pha này có thể không đạt độ đẳng trương, nước và muối dùng để pha không đạt độ tinh khiết, dụng cụ pha không đảm bảo. Loại dung dịch này có thể dùng súc miệng, nếu dùng nhỏ mắt cho trẻ sẽ mang lại hậu quả không lường. Nếu dùng nước muối dạng chai to được bày bán trên thị trường nhằm mục đích súc miệng, rửa vết thương để rửa mắt cũng không đảm bảo sức khỏe cho trẻ, vì loại nước muối này sản xuất theo tiêu chuẩn thuốc dùng ngoài, sản xuất nước muối sinh lý nhỏ mắt đòi hỏi các tiêu chuẩn cao hơn, đặc biệt là về độ vô khuẩn.

Chỉ dùng nước muối sinh lý cho bé rửa mũi, nhỏ mũi khi có viêm nhiễm đường hô hấp, trẻ bị sổ mũi, ngạt mũi, mũi trẻ nhiều chất nhầy. Cách rửa mũi bằng nước muối sinh lý cho trẻ sơ sinh đúng cách như sau:

• Cho trẻ nằm nghiêng trên giường, lót khăn dưới đầu trẻ, một tay đặt trên đầu trẻ, giữ nhẹ, tay còn tay đặt lọ nước muối vào mũi trẻ, bóp nhanh nhưng không quá mạnh, nước muối sẽ vào mũi và chảy ra ở lỗ mũi bên kia. Dùng khăn mềm lau sạch mũi, miệng sau đó tiếp tục thực hiện ở mũi bên còn lại.
• Lựa chọn loại chai nước muối sinh lý loại nhỏ, dung tích khoảng 10ml có đầu bo tròn để tránh tổn thương trong quá trình rửa mũi, không dùng loại chai có đầu vát nhọn hoặc dùng xi lanh vì có thể gây trầy xước niêm mạc mũi.

Chỉ dùng nước muối sinh lý cho trẻ sơ sinh để rửa mắt thường xuyên trong ba tháng đầu, cách thực hiện là nhỏ vài giọt nước muối vào miếng bông gòn, sau đó lau nhẹ nhàng hai bên khóe mắt. Sử dụng hai miếng bông gòn cho hai bên mắt để tránh lây nhiễm chéo. Ngoài ra, có thể dùng nước muối sinh lý cho bé để làm sạch khi mắt bé viêm nhiễm. Nếu trẻ thường xuyên đi lại hoặc sống ở khu vực nhiều bụi bặm, có thể thỉnh thoảng nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý cho trẻ. Không nên dùng nhỏ mắt thường xuyên hàng ngày.

Nếu tự pha nước muối sinh lý để súc họng, nếu không có các dụng cụ đo lường để cân đo các nguyên liệu chính xác nên pha với độ mặn vừa phải, nhiều người quan niệm nước muối với độ mặn càng cao thì khả năng sát khuẩn càng tốt, điều này không đúng. Nước muối quá mặn có thể gây tổn thương các niêm mạc miệng, họng, do đó gây tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Lọ nước muối sinh lý được bào chế dành cho mắt có thể dùng để nhỏ tai, nhỏ mũi, lọ nước muối được sản xuất để nhỏ tai, nhỏ mũi không được dùng để nhỏ mắt. Vì tiêu chuẩn về độ vô trùng trong thuốc nhỏ mắt bao giờ cũng là cao nhất. Ngoài ra, chỉ dùng mỗi lọ nước muối sinh lý cho một mục đích duy nhất, không bao giờ dùng một lọ nước muối để vừa nhỏ mắt vừa nhỏ tai,.. khi đã mở lọ chỉ nên dùng trong 2-3 tuần, sau đó phải vứt đi dù trong lọ vẫn còn thuốc để tránh nguy cơ thuốc đã nhiễm khuẩn.

Lựa chọn các sản phẩm nước muối từ những nhà sản xuất uy tín, có số đăng ký sản phẩm, có ngày sản xuất, hạn sử dụng, thông tin sản phẩm rõ ràng.

Để phòng tránh các bệnh lý mà trẻ sơ sinh hay mắc phải, cha mẹ nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Đồng thời bổ sung thêm thực phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B,... giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường đề kháng để trẻ ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Vì sao cần bổ sung Lysine cho bé?

Vai trò của kẽm - Hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.